تجزیه علیت بین عملکرد دانه و برخی صفات زراعی لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) درشرایط کنترل و آلودگی ویروس موزائیک معمولی لوبیا (Bean Common Mosaic Virus)

تحقیقات نوین در گیاه پزشکی

شناسنامه علمی شماره، دوره 1، شماره 1، دی 1388، صفحه 70-57   

نویسندگان

محمد مجتبی کامل منش^* ؛ ساسان قاسمی؛ آنیتا نماینده

چکیده

به منظور بررسی روابط علت و معلولی عملکرد دانه با برخی صفات زراعی در ژنوتیپ های لوبیا و تعیین سهم آن دسته از صفات که بیشترین تأثیر را بر عملکرد دارند، آزمایشی با 25 ژنوتیپ در دو شرایط بدون آلودگی و آلودگی به وسیله ویروس موزائیک معمولی لوبیا (Bean common mosaic virus ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. ابتدا ضرایب همبستگی فنوتیپی صفات با یکدیگر محاسبه شد. در شرایط بدون آلودگی صفات تعداد ساقه فرعی، شاخص برداشت و طول دوره زایشی و در شرایط آلودگی تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت با عملکرد دانه همبستگی معنی دار در سطوح احتمال 05/0 و 01/0 نشان دادند. جهت تعیین سهم صفاتی که بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه داشتند از تجزیه رگرسیون گام به گام و متعاقب آن از تجزیه علیت استفاده شد. در تجزیه رگرسیون گام به گام صفت عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته وسایر صفات به عنوان متغیر مستقل قرار گرفتند. در شرایط بدون آلودگی به ترتیب صفات تعداد ساقه فرعی، شاخص برداشت، وزن بوته و طول ساقه اصلی وارد مدل رگرسیونی شده و در مجموع 84 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. در شرایط آلودگی نیز به ترتیب شاخص برداشت، وزن بوته و تعداد دانه در غلاف وارد مدل گردیدند و مجموعاً 93 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند و به دلیل معنی دار بودن ضرایب رگرسیون ناقص در مدل باقی ماندند. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق شاخص برداشت به عنوان یک معیار گزینش مناسب جهت انتخاب ارقام پر محصول لوبیا در هر دو شرایط بدون آلودگی و با آلودگی معرفی شد. بعد از این صفت بر اساس نتایج حاصل از تجزیه علیت در شرایط بدون آلودگی، صفت تعداد ساقه فرعی و در شرایط آلودگی، تعداد دانه در غلاف به عنوان معیارهای مناسب معرفی می گردند. 

کلیدواژه‌ها

لوبیا؛ ویروس موزائیک معمولی لوبیا؛ رگرسیون گام به گام؛ تجزیه علیت

مراجع

Anju, D., Sharma, S.K., Singh, K.P., & Luthra, O.P. 2006. Path analysis of seed yield components in French bean (Phaseolus vulgaris L.). Research on Crops, 7(1): 255- 257.

Duarte, R.A., & Adams, M.W. 1972. A path coefficient analysis of some yield component interrelations in field beans (Phaseolus vulgaris L.). Crop Science, 12: 579- 582.

Dursun, A. 2007. Variability, heritability and correlation studies in bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes. World Journal of Agricultural Sciences, 3(1): 12- 16.

Farshadfar., E. 1998. Plant Breeding Methodology. Kermanshah Razi Univ. Press. 616 pp.

Golparvar, A.R., & Ghasemi-Pirbalouti, A. 2006. Indirect selection for genetic improvement of seed yield and biological nitrogen fixation in Iranian common bean genotypes (Phaseolus vulgaris L.). Pakistan Journal of Biological Sciences, 9(11): 2097- 2101.

Guler, M., Adak, M.S., & Ulukanm, H. 2001. Determining relationships among yield and some yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.). European Journal of Agronomy, 14: 161- 166.

Hampton, R.O. 1975. The nature of bean yield reduction by bean yellow and bean common mosaic virus. Phytopathology, 65(12): 1342-1346.

Kumar, J., Singh, H., Singh, T., Tonk, D.S., & Lal, R. 2002. Correlation and path coefficient analysis of yield and its components in summer moong (Vigna radiate (L.). Crop Research, 24:374- 377.

Mishra, A.k., Ali, S.A., Tiwari, R.C., & Raghuwanshi, R.S. 1994. Correlation and path analysis in segregation population of soybean. International Journal of Tropical Agriculture, 12(3): 278- 281.

Noor, F. Ashf, M., & Ghafoor, A. 2003. Path analysis and relationship among quantitative traits in chickpea (Cicer arietinum L.). Pakistan Journal of Biological Sciences, 6: 551- 555.

Pandey, J.P., & Torrie, J.H. 1973. Path coefficient analysis of seed yield components in soybean (Glycine max L.(Merr.)). Crop Science, 13: 505- 507.

Peksen, E., & Gulumser, A. 2005. Relationships between seed yield and yield components and path analysis in some common bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes. Ondokus Mayis Universitesi, 20(3):82- 87.

Rai, N., Asati, B.S., Singh, A.K., & Yadav, D.S. 2006. Genetic variability, character association and path coefficient study in pole type French bean. Indian Journal of Horticulture, 63(2): 188- 191.

Rezaee, A.M., & Soltani, A. 1999. An Introduction on Regression Analysis. Isfahan University of Technology Press, Isfahan, Iran.

Shinde, A.K., Birari, S.P., Bhave, S.G., & Joshi, R.M. 1996. Correlation and path coefficient analysis in soybean (Glycine max L.). Annals of Agricultural Research, 17(1): 28- 32.

Singh, M., & Singh, G. 1996. Assessment of genetic variability, correlation and path analysis in soybean (Glycine max L.) under mid hills of sikkim. Journal of Hill Research, 9(1): 150- 152.

Yucel, C. 2004. Correlation and path coefficient analysis of seed yield components in the narbon bean (Vicia narbonensis L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 28: 371- 376.

Yucel, D.O., Anlarsal, A.D., & Yucel C. 2006. Genetic variability, correlation and path analysis of yield, and yield components in chickpea (Cicer arietinum L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 30: 183- 188.