بررسی توزیع سلسله مراتبی و فضایی شهری در مکان های شهری استان مازندران

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 2، دوره 7، شماره 20، آذر 1391، صفحه 16-29   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مسعود صفایی پور^{* 1}؛ سمانه شکری²

¹دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، اهواز، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

الگوی توسعه برونزا در ایران نظام سنتی روابط میان شهرها را تضعیف  نمود. رشد بالای شهری به ظهور پدیده نخست شهری منجر شد و به مرکز کشور تهران برتری ویژه­ای داد. یکی از تبعات مهم آن از هم پاشی نظام شبکه شهری بوده است. شواهد نشان می­دهند که استان مازندران تحولات جمعیتی معناداری را تجربه کرده است و مراکز شهری بزرگتر با خوشه شدن در بخش میانی استان تسلط منطقه­ای خود را بر نظام شبکه شهری استان اعمال نموده­اند. روش تحقیق حاضر بر مدل­های توصیفی- تحلیلی استوار بوده و از قانون رتبه- اندازه، کریستالر و شاخص نخست شهری جهت تعیین الگوی سلسله مراتبی شهری بکار گرفته است. نتایج نشان داد که شبکه منظم شهری استان در حال تبدیل شدن شبکه نامنظم است. هرچند تعادل شبکه شهری استان از تعادل بیشتری در مقایسه با نواحی خشک و نیمه خشک برخوردار است، اما شهرهای کوچک و متوسط منطقه اهمیت خود را به سود مراکز شهری بزرگتر از دست می­دهند. می­توان گفت که با توجه به نقش تعادلی شهرهای کوچک این کاملاً منطقی است که نقش­های جدیدی برای سکونتگاه­های کوچکتر شهری تعریف شود تا فرصت­های برابر اقتصادی اجتماعی جهت توزیع مناسب تر نظام شبکه شهری استان فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

سلسله مراتب شهری؛ شاخص نخست شهری؛ نظام شبکه شهری؛ تمرکزگرایی؛ مازندران