تحلیلی بر الگوی تحولات کالبدی - فضایی شهر الوند با استفاده از مدل های آنتروپی شانون و هلدرن و ارائه الگوی توسعه مطلوب شهر در آینده

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 5، دوره 7، شماره 19، شهریور 1391، صفحه 59-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نفیسه مرصوصی¹؛ رحمت اله فرهودی²؛ علی اکبر اسماعیلی³؛ احمد حشمتی^{* 4}

¹استادیار دانشگاه پیام نور، گروه جغرافیا، ایران

²استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشیار دانشگاه پیام نور، گروه جغرافیا، ایران

⁴دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

در دهه‌های اخیر روند توسعه شهرنشینی، با وقوع انقلاب صنعتی افزایش یافته و موجب تقدم شهرنشینی بر شهرسازی شده است. این امر رشد شهری را با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌سازد. در کشور ایران نیز رشد صنعت به همراه سایر عوامل دیگر موجب جذب جمعیت به مراکز شهری و به خصوص شهرهای بزرگ شده و رشد ناموزون شهر را به وجود آورده است. شهر الوند  نیز در طی 4 دهه، مستثنی از این حادثه عظیم شهرنشینی نبوده است. این تحقیق به صورت تحلیلی - تطبیقی با بهره‌گیری از مدل­های آنتروپی شانون و هلدرن به تجزیه و تحلیل چگونگی توسعه فیزیکی شهر با هدف ساماندهی الگوی فیزیکی توسعه شهر الوند می­پردازد. بررس­­‌ها حکایت از این دارد که تا سال 1361 به علت عدم وجود شهرداری‌ و ارگان‌های مدیریت شهری، شهر به صورت خودرو و فشرده رشد کرده، از سال 62 تا 1375 علی‌رغم تأثیر شهرداری، شهر دوباره  به‌صورت فشرده توسعه یافته است؛ اما از این سال‌ به بعد  رشد شهر نسبت به دهه‌­های قبل کاهش یافته، ولی شاهد اسپرال (گستردش و بی‌قواره)شهر می‌باشیم، به طوری که  میزان آن براساس این مدل‌ها 43 درصد‌ می‌باشد. براساس نتایج حاصل از یافته‌های تحقیق، باتوجه به گسترش شکاف عمیق بین ارزش آنتروپی ناشی از رشد افقی و اسپرال شهری، طی دهه‌های مختلف که خود متأثر از رشد قطاعی شهر می‌باشد،‌ الگوی‌ توسعه تمرکز درون بافتی با استفاده از افزایش تراکم ساختمانی و الگوی گسترش قطاعی- ناپیوسته، با توجه به نزدیکی نصرت‌آباد (منطقه13) به الوند، به عنوان الگوی توسعه آتی شهر پیشنهاد شده است. برای تحقق این امر مهم، لازم است شهرسازی برشهرنشینی تقدم یابد. 

کلیدواژه‌ها

توسعه فیزیکی؛ رشد افقی (اسپرال)؛ مدل شانون؛ مدل هلدرن؛ شهر الوند