تاثیر تیمارهای مختلف شکستن خواب بر بذر دو توده رازیانه (Foeniculum vulgare Mill)

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 5، دوره 9، شماره 3 (بهار 1394) 35، اردیبهشت 1394، صفحه 199-211   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

علی سلیمانی^*

دانشیارگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر تیمارهای شکست خواب بذر رازیانه، آزمایشی به صورت اسپیلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در سال 1393 انجام گردید. در این آزمایش سطوح سرمادهی مرطوب در کرت های اصلی و فاکتوریل نوع توده بذری و تیمارهای شکستن خواب در کرت های فرعی قرار گرفتند. سطوح سرمادهی مرطوب شامل عدم سرمادهی، 15، 30 و 45 روز سرمادهی و بذرها از دو توده شیراز و بوشهر، بودند. تیمارهای شکست خواب شامل بنزیل آدنین، کینتین با غلظت (^5- 10) مولار، بنزیل آدنین + جیبرلیک اسید، جیرلیک اسید + کینتین، بنزیل آدنین + کینتین، جیریک اسید+ بنزیل آدنین + کینتین با غلظت ^5- 10 مولار)، آب مقطر، آمینول فورته 4/0% بودند. نتایج نشان داد سرمادهی مرطوب به طور معنی داری باعث افزایش درصد جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه، سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر و کاهش متوسط زمان لازم برای جوانه زنی شد. تیمار 15 روز سرمادهی مرطوب بیشترین شاخص بنیه بذر را حاصل نمود. تیمار بنزیل آدنین، کینتین، آمینول فورته در مقایسه با سایر تیمارهای شکستن خواب باعث افزایش معنی دار صفات مربوط به جوانه زنی رازیانه شد. نوع توده بذری شیراز، در مقایسه با نوع توده بذری بوشهر، به طور معنی داری، درصد جوانه زنی طول ساقه چه، طول ریشه چه، شاخص بنیه بذر بیشتری را به خود اختصاص داد. براین اساس 15 روز سرمادهی مرطوب و یا کاربرد هر یک از تیمارهای بنزیل آدنین، کینتین و محرک جوانه زنی آمینول فورته مناسب به نظر می رسد.

کلیدواژه‌ها

سرعت جوانه زنی؛ شاخص بنیه بذر؛ متوسط زمان جوانه زنی؛ آمینول فورته؛ یکنواختی جوانه زنی

مراجع

1- اهوازی، م. ، رضوانی اقدام، ع. و حبیبی خانیانی، ب. 1389. بذر گیاهان دارویی (مورفولوژی، فیزیولوژی و خواص دارویی). انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران. جلد اول:228 صفحه.

2- بهادری، ف. و جوانبخت، ا. 1390. بررسی اثر تیمارهای پیش رویشی بر جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه های زیره سیاه در سمنان. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات ژنتیک اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. 14(3): صفحه 169-163.

3- پور اسماعیل، م. و شریفی، م. 1382. بررسی اثر تیمار سرما و برخی سیتوکینینها در رفع خواب بذرهای زیره سیاه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 19(2): 193-183.

4- ساسانی، ش. و توکل افشاری، ر. 1386. ارزیابی تاثیر سرما دهی مرطوب – تیمار های هورمونی و دوره انبار بر شکست خواب و القاء بذر زیره سیا ه. مجله علوم کشاورزی ایران. 38(3): 294-283.

5- شریفی، م. و پور اسماعیل، م. 1387. بررسی اثر برخی ترکیبات شیمیایی بر رفع خفتگی والقائ جوانه زنی در بذر زیره سیاه. مجله علوم زراعی ومنابع طبیعی گرگان. 10(2): 314-308

6- صفایی، ل.، افیونی، د. و زینلی، ح. 1390. گیاه دارویی رازیانه. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان. 147 صفحه.

7- علیزاده، م. و عیسوند، ح. 1385. بررسی درصد جوانه زنی , سرعت تجمعی و شاخص بنیه بذر9 گونه دارویی تحت شرایط آزمایشگاهی مطلوب و پیش سرما. مجله ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی ایران. 7: 145-133.

8- علیجان پور، ب.، باباخان، پ. و حبیبی، ر. 1391. تعیین مناسبترین مدت سرمادهی و عمق کاشت بذر.تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 21(4) : 537-517.

9- کاپلند ال ا دونالد بی مک. ترجمه سرمدنیا، غ. 1386. تکنولوژی بذر. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 288 صفحه.

10- لطیفی، ن. 1380. فنون در علم بذر و فناوری. انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.310 صفحه.

11- مظفریان، و. 1387. فرهنگ نام های گیاهان ایران.انتشارات فرهنگ معاصر ایران.671 صفحه صفحه.

12- نصیری، م. 1373. بررسی عوامل موثر بر خواب, جوانه زنی و نمو بذرها. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

13- Baskin, C. C. 1992. Seed dormancy in the prarieforbs(Echinaceaangustification)(Astersea), after ripening pattern during cold stratification. Journal of Plant Science. 153: 239-243.

14- Bonyanpoo, A. and Khui, M. 2001. Factors influencing seed germination and seedling growth in black  zeera. Jouenal Herbs Spices Med plants. 8: 79-86.

15- ISTA (International Seed Testing Association) .2010. International Rules for Seed Testing. 2010. Seed Scince and Technology. 288 pp.

16- Karam, N. S. and Salem, M. 2009. Breaking dormancy in Arbutus and rachnel seeds by Strafication and gebberellic ascid. Seed Science and Technology. 29:51-52.

17- Li, C. D., Tarr, A., Lance, R. J., Harasymow, S. and Young, K. H. 2006. A major QTL controlling seed dormancy and pra – harvest sprouting / grain amylase in two – rowed barley. Australian Journal of Agriculture Reasearch. 54 : 1303-1313.

18 – Nikkhah, N., Soleymani, A. and Shams, M. 2012. Influence of pre-chilling and plant growth hormones on seed dormancy, seed germination and seedling growth of black cumin (Bunium persicum). Resaerch on Crops. 13(2) : 721-725.

19- Robinson, R. W.  1954. Seed germination problems in the Umbelliferae. The botanical Review. 20(9): 531-550.

20- Schmitz, N., Xia, J. H. and Kermode, A. R. 2001. Dormancy of yellow cedar seeds is terminated by Seed Science and Technology. 29: 331-346.

21- Sharma, A., Thakur, M. and Rana, M. 2004. Effect of pland growth hormones and abiotic stresses on germination, growth and phosphatase activitiesb in Sorghum bicolor moench seeds. African Jouenal of Biotechnology. 3: 308-312.

22- Tigabu, M. and Oden, P. C. 2001. Effect of scarification, gibberlic acid and temperature on seed germination of two multipurpose albizia species from Ethiopia. Seed Science and Technology. 29: 11-29.

23 – Wangjun, W., Meifanng, D. and Shang, F. 2004. Preliminary study on breaking the seed dormancy of osmanthus fragrans by in vitro culture. Natural Journal of Sciences. 28: 91-93.