پیرامتنیت در مثنوی طاقدیس و مثنوی معنوی

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 3، دوره 6، شماره 20، شهریور 1394، صفحه 49-66   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رامین خسروی اقبال^{* 1}؛ میرجلال‌الدین کزازی^{* 2}؛ فرهاد طهماسبی^{* 3}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی‌‌، واحد علوم و تحقیقات تهران‌‌، دانشگاه آزاد اسلامی‌‌، تهران‌‌، ایران.

²استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی‌‌، تهران‌‌، ایران.

³استادیار زبان و ادبیات فارسی‌‌، واحد اسلامشهر‌‌، دانشگاه آزاد اسلامی‌‌، اسلامشهر‌‌، ایران.

چکیده

مثنوی طاقدیس اثر ملا احمد نراقی به تقلید ازمثنوی معنوی سروده شده و هم‌چون این اثر سترگ درآن موضوعات فراوانی از دیدگاه عرفان و مذهب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این مقاله میزان تاثیر پذیری مشترک حکایات مثنوی طاقدیس (به عنوان زبر متن) و مثنوی معنوی (به عنوان زیرمتن) از قصص قرآنی (به عنوان سر متن) بر مبنای نظریۀ پیرامتنیت ژرار ژنت واکاوی شده است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که هم مولانا و هم نراقی برای تبیین فرم واندیشه درحکایات خویش از قصص قرآنی‌‌، فرهنگ عامیانه‌‌، متون عرفانی پیشین و ... به عنوان "سرمتن" بهره جسته‌اند و بنابراین براساس نظریۀ ژنت می‌توان حاصل کار آن‌ها را نتیجۀ ارتباط بینامتنی‌ای دانست که با دیگر متون برقرار ساخته‌اند. 

کلیدواژه‌ها

مثنوی طاقدیس‌‌؛ مثنوی معنوی‌‌؛ نظریۀ پیرامتنیت ژنت‌‌؛ گشتار