چندصدایى در رمان "سمفونى مردگان"

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 1، دوره 3، شماره 8، شهریور 1391، صفحه 11-38   

نوع مقاله: پژوهشی

چکیده

بهره‏مندى از منطق مکالمه و چندصدایى، یکى از مهم‏ترین ویژگى رمان‏هاى مدرن و پست‏مدرن است. با توجّه به محدودیت‏هاى ناشى از فضاى اجتماعى و غلبه ایدئولوژى بر رمان‏هاى ایرانى، یافتن شاخصه‏هاى چندصدایى، از دو جنبه محتوایى و صورى، در داستان‏هاى معاصر فارسى، امرى دشوار به نظر مى‏رسد. رمان "سمفونى مردگان" با برخوردارى از رویکردى تازه به فرم و محتوا، در ردیف رمان‏هاى مدرن قرار گرفته‏است. نویسنده سمفونى مردگان با استفاده از مؤلّفه‏هایى چون: تعدّد راوى، تنوّع فرهنگ‏ها، شیوه سیّال ذهن، روابط بینامتنى، تلفیق ژانرها و مکاتب ادبى، گفتمان دوسویه و... داستان را به مفهوم چندصدایى نزدیک مى‏کند. وجود این ویژگى‏ها، ابزارهاى مناسبى در اختیار خواننده قرار مى‏دهد تا او بتواند به دریافتى تازه از داستان برسد و تفسیرى نو از رمان که به‏سادگى از روساخت متن قابل درک نیست، ارائه دهد. در این مقاله، سعى بر آن است که پس از معرّفى "باختین" و تشریح آرا و نظریات او در حوزه رمان چندصدایى، با ذکر شاخصه‏ها و شواهد فراوان، "سمفونى مردگان"، رمانى چندصدایى معرّفى شود.

کلیدواژه‌ها

باختین؛ چندصدایى؛ سمفونى مردگان؛ عبّاس معروفى؛ رمان معاصر