مطالعه روند تغییرات شاخصهای حدی اقلیمی دما و بارش در جنوبغرب ایران (مطالعه موردی: استان بوشهر)

جغرافیای طبیعی

مقاله 4، دوره 8، شماره 28، شهریور 1394، صفحه 43-64   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

رضا برنا^{* 1}؛ آیگین جهان²

¹عضو هیأت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران

چکیده

مطالعه تغییرپذیری و تغییر رفتار رویدادهای حدی اقلیمی مهم میباشد. برای بررسی رویدادهای حدی، شاخصهای اقلیمی حدی برای دادههای سطح زمین به وسیله گروه کاری
آشکارسازی تغییر اقلیم سازمان هواشناسی جهانی و کمیته اقلیم شناسی و برنامه پژوهشی تغییر پذیری اقلیم و قابلیّت پیش بینی معرفی شده است. در این مقاله روند تغییرات دما و
بارش در 6 ایستگاه هواشناسی استان بوشهر طی دوره آماری 4924 4944 با استفاده از - شاخصهای آستانهای، و از آزمون ناپارامتریک من کندال برای بررسی وجود روند خطی - استفاده شده است. نتایج نشان میدهد؛ استان بوشهر به شدّت در معرض افزایش میانگین دما، فراوانی نمایههای حدی گرمایش و کاهش نمایههای سرمایش است. کاهش شاخص
شبهای سرد و افزایش شبهای گرم به دیگر آستانهها روند آنها چشمگیر بوده است. روند افزایشی روزهای تابستان طولانی شدن دوره گرما را در طول دهههای اخیر به خوبی نشان
میدهد. کاهش شاخص DTR در ایستگاههای منطقه، افزایش شبهای حارّهای و شبهای گرم در طول دوره آماری ایستگاهها به چشم میخورد. همچنین یافتههای پژوهش نشان داد
که: در طول دوره مطالعاتی، روند منفی برای سریهای حداکثر بارش یک روزه (Rx1day) ، حداکثر بارش 5 روزه )Rx5day( و روند ساده شدّت روزانه )SDII( در استان مشاهده میشود. میزان نمایه R10 در ایستگاههای مطالعاتی دارای روند مثبت است. بررسی روند نمایه R20 و R25 ، نشان میدهد که در طول دوره مورد مطالعه، ایستگاههای مطالعاتی دارای روند منفی در سال برای شیب خطی میباشند. در شاخص CDD تعداد روزهای خشک متوالی در سالهای اخیر هماهنگ با کاهش بارش نیز افزایش یافته است. بررسی شاخص CWD نشان داد که هماهنگ با کاهش بارش در منطقه در سالهای اخیر تعداد روزهای متوالی تر (CWD) به شدّت کاهش یافته است. سری نمایههای R95 p و R99 p در ایستگاههای استان گویای نوسانهای شدید و کاهش آن در سالهای آخر دوره مورد مطالعه می اشد. بررسی روند نمایه PRCPTOT در استان بوشهر نشان میدهد که میانگین بارش در این منطقه کم است، در نتیجه روند کاهشی با نوسانهای زیاد توأم میباشد 

کلیدواژه‌ها

روند؛ دما؛ بارش؛ شاخصهای حدی اقلیمی؛ استان بوشهر

مراجع

1- امیدوار، کمال و خسروی، یونس(1389): بررسی تغییر برخی عناصر اقلیمی در سواحل شمالی خلیج فارس با استفاده از آزمون کندال، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، شماره 38.

2- امیدوار، کمال و سالاری، حسین(1392): مطالعه روند تغییرات گرما و بارش در غرب و شمال­غرب ایران با استفاده از روش­های پارامتری و ناپارامتری، مجله جغرافیا، شماره 27، صص 288-271.

3- رحیم زاده، فاطمه و عسگری، احمد(1383): نگرشی بر تفاوت نرخ افزایش دمای حداقل و حداکثر و کاهش دامنه شبانه روزی دما در کشور، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 73، صص 171-153.

4- رحیم زاده، فاطمه و هدایت دزفولی، اکرم پور و اصغریان، آرزو(1390): ارزیابی روند و جهش نمایه­های حدی دما و بارش در استان هرمزگان، جغرافیا و توسعه، شماره 21، صص 116-97.

5- عسگری، احمد و رحیم زاده، فاطمه و محمدیان، نوشین و فتاحی، ابراهیم(1386): تحلیل روند نمایه­های بارش­های حدی در ایران، تحقیقات منابع آب ایران، سال سوم، شماره 3، صص 55-42.

6- علیجانی، بهلول و محمودی، پیمان و سلیقه، محمد و ریگی چاهی، اله بخش(1390): بررسی تغییرات کمینه­ها و بیشینه­های سالانه دما در ایران، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 3، صص 122-102.

7- موحدی، سعید و کاویانی، محمد رضا و مسعودیان، سید ابوالفضل(1384): تغییرات زمانی و مکانی دمای مارون، نشریه علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش 18، صص 28-13.

8- نوریان، علی محمد ورحیم زاده، فاطمه و صداقت کردار، عبدا...(1387): گرمایش در کشور و تبعات آن بر دیگر پارامترهای اقلیمی در دوره 2005-1951، سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه تبریز.