پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از مدل آماری دو متغیره وزنی AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوضه زرند)

جغرافیای طبیعی

مقاله 5، دوره 8، شماره 28، شهریور 1394، صفحه 65-86   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

علیرضا عرب عامری^{* 1}؛ امیرحسین حلبیان²

¹دانشجوی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

²استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، اصفهان ایران

چکیده

هدف از این پژوهش پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه زرند با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی میباشد. برای این هدف با به کار گیری روش تحلیل سلسله مراتبی عوامل مورد بررسی به صورت زوجی مقایسه و وزن هر یک از عوامل که مبین میزان تأثیر آنها است محاسبه شده است. با ت و جه به مقادیر کمی وزن هر یک از عوامل، نقشه وزنی هر عامل تهیه و در نهایت اقدام به تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از لای ههای وزنی و ضریب وزنی مربوط به هر یک از عوامل شده است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این است که روش تحلیل سلسله مراتبی به دلیل استوار بودن بر مبنای مقایسههای زوجی موجب سهولت و دق ت در انجام محاسبههای لازم و ارایه نتایج به دلیل دخالت دادن تعداد زیادی از عوامل در مقایسه با سایر روشهای پهنه بندی خطر زمین لغزش است. نتایج نشان داد که در مدل تحلیل سلسله مراتبی حدود 22 درصد حوضه در پهنههای با خطر بالا قرار میگیرد.

کلیدواژه‌ها

پهنه بندی؛ زمین لغزش؛ فرآیند تحلیل سلسله مراتبی؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ حوضه زرند

مراجع

1- احمدی، حو فیض نیا، س. (1378): سازندهای دوره کواترنر (مبانی نظری و کاربرد آن در منابع طبیعی)، انتشارات دانشگاه تهران.

2- ایزدی، ز.(1385): پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از روش­های آماری (نمونه موردی: حوضه رودخانه ماربر)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، گروه جغرافیا.

4- سرهنگی. س. امیر احمدی. ع. سلیمان. ا (1386): پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه صفارود با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، (9)، 93-79.

5- حافظی مقدس. ن. (1372): پهنه بندی خطر زمین لغزش در مناطق زلزله خیز (مطالعه موردی زمین لغزش­های تحری کشده در زلزله خرداد 1369 منجیل)، پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس.

6- حق شناس. ا. (1375): پهنه بندی خطر زمین لغزش و ارتباط آن با تولید رسوب در منطقه طالقان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

7- رامشت. م. (1375): کاربرد ژئومورفولوژی در برنامه ریزی ملی، منطقه­ای و اقتصادی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه اصفهان.

8- رفاهی. ح. (1379): فرسایش آبی و کنترل آن، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم،.

9- زمردیان.م. ج. (1383): ژئومورفولوژی ایران، فرآیندهای ساختمانی و دینامیک­های درونی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ دوم.

10- سعد الدین. (1373): بررسی اثرات پارامترهای هیدروژئومورفولوژیک بر حرکات توده­ای مواد دامنه­ای در حوضه آبخیز چاشم- خطیر کوهسمنان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

11- سیارپور. م. (1378): پهنه بندی پتانسیل خطرزمین لغزش در جنوب خلخال (استان اردبیل)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

12- شادفر. صمد. یمانی. مجتبی، قدوسی. غیومیان. ج. (1386): پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز چالکرود تنکابن)، مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، (75)، 126-117.

13- شریعت جعفری. م. (1376): گزارش نهایی طرح ارزیابی روش­های پهنه بندی خطر زمین لغزش در شیب­های طبیعی در حوضه میانی طالقان، طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری.

14- شریعت جعفری، م.(1376): زمین لغزش (اصول و پایداری شیب­های طبیعی)، انتشارات سازه.

15- شیرانی.ک. چاوشی­بروجنی. س. غیومیان. ج. (1385): بررسی و ارزیابی روش­های پهنه بندی خطر زمین لغزش در پادنای علیای سمیرم، مجله پژوهشی علوم پایه، دانشگاه اصفهان، صص: 38-22.

16- صالحی پور. ع (1380): بررسی پارامترهای هیدرومورفیک مؤثر در حرکات دامنه­ای حوضه آبریز قوری چای با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

17- عظیم پور.ع. صدوقی. ح. دلال اوغلی. ع. ثروتی. م.ر. (1388): ارزیابی نتایج مدل AHP در پهنه بندی خطر زمین لغزه 0مطالعه موردی: حوضه آبریز اهر چای)، مجله علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال نهم، شماره 26، صص 78-71.

18- علیجانی. ب.  قهرودی. م. امیر احمدی. ا (1386): پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش در دامنه­های شمالی شاه جهان با استفاده از GIS (مطالعه موردی: حوضه اسطرخی شیروان)، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، (84)، 131-116.

19- عنایتی مقدم. ع. (1386): ارزیابی عوامل ایجاد زمین لغزش­های جاده­ای در منطقه پادنای سمیرم و ارایه راهکارهای مناسب جهت تثبیت آنها، پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی گرایش مهندسی، دانشگاه اصفهان.

20- فرهنگ فر.کمک پناهی. ع.(1373): پهنه بندی ناپایداری شیب­های سنگی در مناطق زلزله خیز، اولین سمینار زمین لغزه و کاهش خسارت­های آن.

21- فرزاد مجومیاندهی. ا. (1378): تحلیل ساختاری لرزه­ای در پهنه بندی ناپایداری شیب­های طبیعی در گستره وانه-جاده هراز (البرز مرکزی)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

22- فیض نیا. س. کلارستاقی. ع. احمدی. ح. صفایی. م. (1383): بررسی عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش و پهنه بندی خطر زمین لغزش (مطالعه موردی: حوضه آبخیز شیرین رود سد تجن)، مجله منابع طبیعی ایران، جلد 57، (1)، 22-20.

23- قدسی پور. ح. (1388): فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، چاپ هفتم، تهران.

24- کلارستاقی. ع. حبیب نژاد. م. احمدی. ح. (1386): مطالعه وقوع زمین لغزش­ها در ارتباط با تغییر کاربری اراضی و جاده سازی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز تجن-ساری)، پژوهش­های جغرافیایی، (62)، 9-7.

25- کرم، ع. محمودی. ف. (1384): مدل­سازی کمی و پهنه بندی زمین لغزش در زاگرس چین خورده (مطالعه موردی: حوضه آبخیز سرخون در چهارمحال و بختیاری)، پژوهش­های جغرافیایی، (51)، 14-1.

26- کورکی نژاد. م. اونق. م. اسلامی. م. کبیر. ا. (1384): پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز سیاه رودبار گلستان، مجموعه مقالات دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک، کرمان، (1)، 386-361.

27- کمک پناه. ع. منتظرالقائم. س. (1373): مجموعه مقالات اولین کارگاه تخصصی بررسی راهبردهای کاهش خسارات زمین لغزه در کشور، مؤسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله.

28- میانجی. ک. (1377): تحلیل چند متغیره احتمال وقوع زمین لغزش با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در منطقه طالقان،  پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

29- گتمیری. ب. (1375): ‌بررسی خطر رانش زمین در استان آذربایجان­شرقی و پهنه بندی خطر رانش در استان، طرح مطالعات مقابله با خطرات ناشی از زلزله و لغزش لایه­های زمین.

30- گرایی. پ. سلیمانی. ک. موسوی. ر.کاویان. ع. (1388): مدل­سازی منطقه­ای خطر زمین-لغزش با استفاده از روش آماری رگرسیون چند متغیره در حوضه آبخیز لاجیمرود ساری، مجله علوم زمین، سال نوزدهم، 73، 36- 29.

31- محمودی. ف. (1388): تألیف روژه کک، ژئومورفولوژی دینامیک- دینامیک درونی و دینامیک بیرونی، انتشارات دانشگاه تهران، 135.

32- مصفایی. ج. اونق. م. مصداقی. م. شریعت جعفری. م. (1388): مقایسه کارایی مدل­های تجربی و آماری پهنه بندی خطر زمین لغزش (مطالعه موردی : آبخیزالموترود)، مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، جلد شانزدهم، 4، 61-43.

33- معماریان. ح. (1374): زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، انتشارات دانشگاه تهران.