مسجد سازی در اندلس

فصلنامه علمی پژوهش های یاددهی و یادگیری دانشگاه آزاد واحد بجنورد

مقاله 3، دوره 2، شماره 7، تیر 1386، صفحه 1-28   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

دکتر عباسعلی تفضلی

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

چکیده

پس از براندازی بنی امیه به دست عباسیان، تنها فردی که با فرار خود بـه شـمال آفریقـا جـانسالم به در برد، عبدالرحمن بن هشام بود که از آنجا به اندلس رفت و در آنجا دولت امویان انـدلس راتشکیل داد . امویان اندلس، قرطبه را پایتخت حکمرانی  خود قرار دادند و با ساخت پل هـا و کـاخ هـا ومساجد بر وسعت آن افزودند و از  آن پس به برتری فرهنگی و علمـی شـهرت یافـت. قرطبـه بـر اثـرحمله ها و نابسامانی ها به تدریج از قدرت افتاد و به صورت یک شهر معمـولی در آمـد و اشـبیلیه بـهوسیله ی بنی عباد، آباد شد و رونق گرفت.  
یکی از آثاری که از آن دوره در قرطبه باقی مانده، مسجد قرطبه می باشد کـه بـه گـستردگی واستحکام بنا و خوش ترکیبی شهرت داشت. این مسجد با همه ی تغییراتی که مسیحیان به قصد از بـینبردن هویت و روحانیت اسلامی بر آن وارد ساختند، همچنان در و دیوار، مناره و محـراب آن معـرّ ف هویت واقعی  آن است. جامع عمربن عربس در اشبیلیه یکـی دیگـر از مـساجدی اسـت کـه در دورانامویان اندلس بنا گردیده که در سال 1246 میلادی به دنبال سقوط اشبیلیه بـه دسـت فرنانـدوی سـومتبدیل به کلیسای سان سالوادر گردید.  
مسجد باب  المدوم در طلیطله با وجود کوچکی از معتبرترین مساجد انـدلس پـس از مـسجدقرطبه محسوب می شود. این مسجد همانند کنیسه های بیزانـسی، مربـع شـکل و بـه روش مخـصوصطلیطله ساخته شده است. پس از باز پس گیری طلیطله این مسجد نیز بـه کنیـسه تبـدیل شـد. مـسجدمدینه الزهرا، مسجد دیگری است که الناصر برای شهرش مدینه الزهراء ساخت. دارای پنج تـالار بـودکه تالار میانی وسیع ترین آنها بود، ارتفاع مناره اش، چهـل متـر و شـبیه منـاره ی امیـر هـشام در جـامعقرطبه است . پس از روی کار آمدن مرابطین و موحدین، روش مسجدسازی به روش عربی که پیش تـردر قیروان و قرطبه، معمول بود، استمرار یافت.   

کلیدواژه‌ها

مسجد امویان اندلس؛ قرطبه؛ مدینه الزهراء؛ ژیرالدا