تحلیلی بر تغییرات شبکه و نظام شهری شهرستان رشت در سه دهه گذشته

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 6، شماره 15، شهریور 1390، صفحه 35-49   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا حسن پور لسکوکلایه^{* 1}؛ محمد حیدرزاده²

¹مربی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، گروه جغرافیا، رشت، ایران

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران

چکیده

نظام پخشایش جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و سیمای اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی­دهد. الگوی موجود اسکان و روند توزیعی آن نیز بیش از پیش بسوی عدم تعادل و نابسامانی گرایش یافته و تحول خواهد یافت که در این میان بدلیل واقع شدن مرکزیت سیاسی، اقتصادی و... در شهر رشت، این شهرستان بیشترین عدم تعادل را در شبکه و نظام شهری خود، نسبت  به دیگر شهرستان­های استان دارا می­باشد. 
اصولاً شهر رشت به عنوان قطب رشد، در پی ایجاد شرایط مکنده و جذب مرکز ثقل، امکانات         بخش­های پیرامونی سرزمینی را به خود جذب نموده و پیرامون را از مجموعه فعالیت­هایی که بستری برای رشد اقتصادی تلقی می­شوند، محروم می­سازد. بازتاب چنین جریانی بالطبع رشد این مادر شهر و کاهش سهم جمعیتی شهرهای کوچک در اطراف آن می­باشد و این امر بدون توجه به یک توسعه متوازن و فراگیر منطقه­ای، تعادل و ثبات ملی را نیز به خطر می­اندازد.
عدم تعادل در شبکه استقرار جمعیت و بهره برداری از منابع سرزمین در شهرستان رشت، به ضرر شهرهای کوچک و روستاهای اطراف عمل می­کند که اختلاف شرایط ناحیه­ای و سیاست­های اداری و اقتصادی به این مسائل دامن می­زند که البته سیاست اقتصادی عامل مهمی در توزیع نامتعادل سلسله مراتب شهری می­باشد. می­توان گفت که تفاوت­های عملکردی شهرهای شهرستان با شهر رشت از دلایل عمده افزایش فاصله جمعیتی بین آنها می­باشد که این می­تواند از نحوه خدمات رسانی و ضعف و کمبودهای موجود در شهرهای کوچک ناشی شود.
پژوهش حاضر در نظر دارد وضعیت شبکه و نظام شهری شهرستان رشت و روند تحولات این نظام را در طی سه دهه اخیر مورد ارزیابی و تجزیه وتحلیل قرار داده و راهکارها و روش­هایی که برای متعادل سازی و موزون نمودن این شبکه شهری کارساز و مؤثر می­باشد را بررسی نماید.

کلیدواژه‌ها

شبکه شهری؛ مادر شهر؛ منطقه؛ شهرهای کوچک؛ نظام شهری؛ شهرستان رشت