چالش های مدیریت آمایشی کلان شهر تهران بر پایه ی نگرش رئالیسم انتقادی

آمایش محیط

مقاله 8، دوره 8، شماره 30، آذر 1394، صفحه 153-171   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمدصادق یحیی پور¹؛ مصیب قره بیگی^{* 2}

¹(دکترای جغرافیای سیاسی، واحد صومعه‌سرا، دانشگاه آزاد اسلامی، صومعه‌سرا، ایران)

²(دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران)

چکیده

رئالیسم انتقادی، فضا را یک شبکه­ی نظام­مند از سازمان­ها در نظر می­آورد که در درون ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به­هم مرتبط شده­اند؛ برآیند چنین نگرشی، این است که اقدامات سازمانی بدون پرداختن به رابطه­ی آن با فضای پیرامونی و آمایشی قابل مطالعه نخواهد بود. از این روی، به­نظر می­رسد که گوناگونی نقش و کارکرد مدیران و تصمیم­سازان در تهران، یکی از سازوکارهای اثرگذار در وضعیت نابسامان فضای این شهر است. پژوهش حاضر با روش علی- مقایسه­ای و با بهره­گیری از روش های تصمیم­گیری چندمعیاره، کوشیده است تا به رده­بندی شاخص های مدیریتی پنج نهاد مرتبط با تهران، شامل؛ شهرداری، شورای شهر، استانداری، فرمانداری و حکمرانان محلی (هسته­های پنهان و دخیل در مدیریت شهری تهران که در نهادهایی چون ریاست جمهوری، قوه­ی قضائیه، مجلس شورای اسلامی و نهادهای نظامی حضور دارند) بپردازد. با همسنجی این پنج نهاد در پنج شاخص بودجه، نفوذ میان­سازمانی، برخورداری سیاسی، لابی­های پنهان و دسترسی به مراجع قدرت، مشخص شد که نهادهای حکمران محلی با آنکه از نظر ساختاری، کم ترین نقشِ تعریف شده را در مدیریت شهری تهران دارند، اما در تصمیم­سازی و کارگزاری این شهر، از بالاترین وزن برخوردار هستند. شهرداری تهران از نظر شاخص های یاد شده در رده­ی دوم قرار گرفت و شورای شهر به همراه استانداری و فرمانداری نیز در رده­ها­ی پایانی جای گرفتند. بر پایه­ی نتایج برآمده از پژوهش، به­ نظر می­رسد که یکپارچه­سازی ساختار و کارگزار در مدیریت شهری تهران با رویکرد آمایشی یکی از برون­رفت­های تمرکز فزاینده­ی این شهر است.
 

کلیدواژه‌ها

رئالیسم انتقادی؛ یکپارچه­سازی فضا؛ ساختار-کارگزار؛ کلان شهر تهران