سرقات شعرى در نقد ادبى

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 8، دوره 2، شماره 5، آذر 1390، صفحه 157-180   

نوع مقاله: پژوهشی

چکیده

بحث از سرقات بخشى از نقد ادبى است که به انواع اقتباس‏ها و عاریت گرفتن‏هاى شاعران و نویسندگان مى‏پردازد. در نقد امروز، بحث در مورد سرقات بیش‏تر شامل تحقیق و بررسى درباره منبعِ الهامِ اثر، چگونگى تاثیرپذیرى هنرمند از دیگران و مساله اصالت یا تقلیدى بودن اثر مى‏شود. در کتاب‏هاى بدیع فارسى و عربى براى سرقات، بر حسب میزان تقلید، انواع و اقسامى قائل شده و اصطلاح‏هاى مختلفى براى هرکدام وضع کرده‏اند. نام‏گذارى‏ها و تعریف‏هایى که براى سرقات شده، در همه کتاب‏هاى بلاغى و بدیعى یکسان نیست و تفاوت‏هایى در آن‏ها دیده مى‏شود.
این مقاله، نخست به پیشینه سرقات در ادبیاتِ یونانى، عربى و فارسى و در ادامه به برخوردهاى دوگانه منتقدان با مساله سرقات توجه مى‏کند. سیرِ تاریخىِ بحث "سرقات شعرى" در کتاب‏هاى بلاغت فارسى و تحقیق در انواع سرقات شعرى نیز از موضوعاتى است که این مقاله به آن مى‏پردازد.

کلیدواژه‌ها

سرقات شعرى؛ نقد ادبى؛ تاثیرپذیرى؛ الهام؛ ضمیر خودآگاه؛ ضمیر ناخودآگاه