بررسی روند مشارکت اقتصادی زنان خاورمیانه و شمال افریقا ‏( 1998 تا 2012 )‏

زن و مطالعات خانواده

مقاله 3، دوره 1، شماره 1، مهر 1387، صفحه 45-78

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

در دهه های اخیر مسائل زنان از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. هر چند که مسأله جنسیتی اغلب از زاویه اجتماعی، مردم شناسی یا سیاسی بررسی می شود؛ اما هزینه های نا برابری، اغلب در سطح اقتصادی نیز جلوه گر می شود. از یک طرف توانایی اقتصادی زنان موجب توانایی آنان در عرصه های دیگر نیز می شود و از طرف دیگر کشورها از طریق فراهم نمودن امکانات مشارکت اقتصادی زنان می­توانند از تمام نیروی کار بالقوۀ خود استفاده کنند.
مشارکت اقتصادی زنان در مناطق گوناگون جهان متفاوت بوده است و در مناطقی مانند اروپا و جنوب شرق آسیا ، بالا درحالی­که مناطقی مانند جنوب آسیا و خاورمیانه و شمال افریقا، پایین می­باشد. منطقۀ خاورمیانه و شمال افریقا از دیر باز به دلیل مسائلی مانند اقتصاد رانتی و دیدگاه های خاص فرهنگی پایین ترین نرخ های فعالیت اقتصادی زنان را به خود اختصاص داده است.
با توجه به سیر منظم و منطقی داده های فعالیت اقتصادی زنان و با مبنا قرار دادن دورۀ آماری 1998 تا 2007 میلادی تلاش کرده ایم تا تصویری از وضعیت منطقه و کشورهای آن به دست دهیم. باید دید که منطقه خاورمیانه و شمال افریقا در مقایسه با دیگر مناطق جهان و کشورهای این منطقه در مقایسه با یکدیگر چه وضعیتی خواهند یافت.
با توجه به روند کلی  رو به رشد نرخ فعالیت اقتصادی زنان در خاورمیانه و شمال افریقا، این منطقه در پنج سال آینده رشد ولو اندکی را شاهد خواهد بود و فاصله خود را با مناطق توسعه یافته تر در این زمینه کمتر خواهد کرد و در این راه کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس و کشورهای توسعه یافته تر منطقه مانند ایران و سوریه وضعیت بهتری خواهند داشت.

کلیدواژه‌ها

زنان؛ خاورمیانه و شمال افریقا؛ مشارکت اقتصادی ‏

مراجع

-   آذری نیا، م. میلیاردها دلار سرمایه در شرکت های کوچک زنان کار آفرین در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا. روزنامه ی سرمایه.10/8/86

-   احمدی، فاطمه. در سراشیبی بازار کار، نگاهی به اشتغال زنان و نقش آنان در اقتصاد. روزنامه ی اعتماد.14/7/86

-   افشار، م.(1382) اسلوونی. تهران: وزارت امورخارجه، مرکز چاپ وانتشارات

-   الهی، ف.(1387) صفدری، زواره. مشارکت زنان در توسعه اقتصادی. چکیده مقالات همایش منطقه ای زن و افق های آینده. کرمانشاه:دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

-   امامی، ح.عاملیت زنان و توسعه. روزنامه مردم سالاری. 28/11/86

-   امینی، ع (1380). تحلیلی از وضعیت اشتغال و بیکاری زنان در ایران. زنان ،توسعه و تعدد نقش ها. تهران: برگ زیتون

-   پیرویان، و.(1377) موقر، خداداد. سیمای زن در جهان- تایلند. تهران: برگ زیتون

-   پیشگاهی فرد، زهرا(1384). جغرافیای مجامع زنان در جهان اسلام. جلد2. تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان، روابط عمومی.

-   دوماتو، نورعبدالله. زنان و کار در عربستان سعودی: مرزهای اسلامی تا چه اندازه نرمش پذیرند. فصلنامه مطالعات خاورمیانه . تهران . سال هشتم . شماره 4

-   رضایی سیاوشانی، صدیقه(1377). سیمای زن در جهان - ترکیه. تهران: برگ زیتون.

-   رضایی سیاوشانی، صدیقه(1377). سیمای زن در جهان - سوریه. تهران: برگ زیتون.

-   زبیب، رضا (1384). سوئد. تهران: وزارت امورخارجه، مرکز چاپ و انتشارات.

-   سیف افجه ای، معصومه (1381). بحرین. تهران: وزارت امورخارجه، مرکز چاپ و انتشارات.

-   شادلو، شیده (1377). سیمای زن در جهان - مصر. تهران: برگ زیتون.

-   شجاعی، زهرا (1381). برای زنان فردا: مجموعه سخنرانیها و مقالات زهرا شجاعی. جلد دوم. تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.

-   طالبی فر، عباس (1372). پرتغال. تهران: وزارت امورخارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات.

-   علیزاده، عمران(1387). زنان و توسعه یافتگی (مقایسه تطبیقی وضعیت اشتغال زنان در ایران و کشورهای توسعه یافته). چکیده مقالات همایش منطقه ای زن و افقجهای آینده. کرمانشاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.

-   غفاری، پریسا . گرایش های جهانی اشتغال زنان. روزنامه ی  تفاهم.13/12/85

-   فلیحی، نعمت (1380). بررسی نقش زنان در فرآیند توسعه و پیش بینی بازارکار زنان تا پایان برنامه سوم توسعه. زنان، توسعه و تعدد نقش ها. تهران: برگ زیتون.

-   کاستلز، مانوئل(1385). عصر اطلاعات: اقتصاد،جامعه و فرهنگ (قدرت هویت). جلد2. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: طرح نو.

-   کریملو، داوود (1374). جمهوری یمن. تهران: وزارت امور خارجه: مؤسسه چاپ و انتشارات.

-   کولایی، الهه (1385). حافظیان، محمدحسین. نقش زنان در توسعه کشورهای اسلامی (با تأکید بر خاورمیانه و جنوب شرقی آسیا). تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.

-   گزارش ملی وضعیت زنان در جمهوری اسلامی ایران. تهران. دفتر امور زنان نهاد ریاست جمهوری اسلامی ایران. 1374

-   محمدی اصل، عباس (1382). جنسیت و مشارکت (درآمدی برجامعه شناسی مشارکت سیاسی زنان ایرانی). تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

-   مختاری امین، مرتضی (1378). مراکش. تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.

-   موحدی، بهناز (1380). زنان،توسعه و تعدد نقشها. زنان توسعه و تعدد نقش ها. تهران: برگ زیتون.

-   نعیمی، وحید رضا. نقش زنان در اقتصاد خاورمیانه. روزنامه ی همشهری.24/2/87

-   مهندسین مشاور جامع ایران. شناخت زمینه ها و ویژگی های مشارکت زنان در بخش کشاورزی ایران و تحولات مورد انتظار در افق 1400. تهران: وزارت کشاورزی، معاونت برنامه ریزی و پشتیبانی، مؤسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی.1376

-   وطن پرست، راضیه (1380). نگاهی کوتاه بر اشتغال زنان در دستگاهای دولتی. زنان، توسعه و تعدد نقش ها. تهران: برگ زیتون.

-   هاشمی، سید علی (1380). بررسی تطبیقی مشارکت زنان در بازار کار ایران و سایر کشورها. زنان، توسعه و تعدد نقش ها. تهران: برگ زیتون.

-   یگانه، عباس (1374). عمان. تهران: وزارت امورخارجه مؤسسه چاپ و انتشارات.

 

-     Boserup Ester, (2007) ;”Women’s Role in Economic Development”, London, Earthscan.

-     Chamlou Nadereh (2004) (ed.),”Gender and Development in the Middle East and North Africa: Women in the Public Sphere (Orientations in Development)”, Washington, D.C.: World Bank Publications.

-     Grown Caren,(2005); Gupta Rao Geeta and Kes Aslihan,”Taking Action: Achieving Gender Equality and Empowering Women”, UN Millennium Project, Task Force on Education and Gender Equality, London: Earthscan.

-     Islamic Republic of Iran Management & Planning Organization Statistical Centre of Iran,”Socio-Economic Characreristics of Women in Iran 1986-96”, Tehran: Statistical Centre of Iran, 2004.

-     Momsen, Janet Henshall, (1991);”Women and Development in the third World”, London, Routledge.

-     Motzafi Haller – Pnina, (2005);”Women in Agriculture in the Middle East”, Aldershot, Hampshire, Ashgate.

-     Padavic Irene,(2002); Reskin Barbara,”Women and Men at Work”, London, New Delhi, Pine Forge Press.

-     The International Bank for Reconstruction and Development, ”Turkey: Women in Development” , Washington, D.C.: World Bank Publications, 1995.

-     www.ILO.org

-     http://www.CIA.gov/library/publications/the-world- factbook

-     http://kilm.ilo.org/GET2004/DOWNLOAD/trendsw