سمیت تنفسی و بازدارندگی تخمریزی اسانس چهار گونه گیاهی روی سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات

تحقیقات نوین در گیاه پزشکی

شناسنامه علمی شماره، دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 8، اسفند 1389، صفحه 276-256   

نویسندگان

جهانشیر شاکرمی^* ؛ مجید فلاح زاده؛ سمیرا الماسی

چکیده

به منظور جایگزینی برای سموم متداول آفت کش اثر سمیت تنفسی و بازدارندگی تخمریزی اسانس گیاهان  مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری روی حشرات کامل سوسک  چهار نقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Col.: Bruchidae) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 غلظت و 5 تکرار در شرایط دمایی 2±30 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی انجام شد. در غلظت 560 میکرولیتر بر لیتر هوا اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری به ترتیب باعث 78/95، 78/87، 33/57 و 11/65 درصد مرگ و میر حشرات بالغ سوسک چهار نقطه‌ای شدند. مقادیر  LC₅₀ محاسبه شده حاصل از اثر اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری روی حشرات بالغ به ترتیب برابر با 69، 106، 322 و 205 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه گردید. هر چهار اسانس مورد مطالعه به طور معنی داری میزان تخم ریزی آفت را کاهش دادند. در بالاترین غلظت (190 میکرولیتر بر لیتر هوا) اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری به ترتیب باعث 22/83، 45/92، 34/62 و 24/73 درصد بازدارندگی تخمریزی این آفت شدند. اسانس‌های مرزه و پونه اثر کنترلی بالاتری از دیگر اسانس‌ها روی آفت داشتند و می‌توانند به عنوان حشره کش کم خطر برای کنترل آفات انباری مورد توجه قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ بازدارندگی تخمریزی؛ سوسک چهار نقطه ای حبوبات؛ سمیت تنفسی

مراجع

Abbott, W. S. 1925. A method of computing the effectiveness of an insecticide. Journal of Economic Entomology, 95 (1) : 174-182.

Bagheri-Zenouz, E. 1986. Storage Pests and Their Control Vol. 1. Sepehr press. (In Persian)

Bandara, K. A. &  Saxena, R. C.  1995. A technique for handling and sexing Callosobruchus maculatus (F.)  adult  (Coleoptera: Bruchidae) . Journal of Stored products Research, 31(1):97 – 100.

Bekel, J. & Hassanali, A. 2001.Blend effects in the toxicity of essential oil constituents of Ocimum kilimandscharium and Ocimum kenyense (LabiaCteae) on two post–harvest insect pests. Phytochemistry, 57:385-391.

Bouda, H., Papomjou, L. A., Fontem, D. A. & Gumedzoe, M. Y. D. 2001. Effect of essencial oils from leaves of Ageratum cinyzoides, Lantana camara and chromolaena odorata on mortality of Sitophilus zeamais (Col: Culculionidae). Journal of Stored Products Research. 37: 103-109.

Dunkel, F. V. & Sears j., 1998. Fumigant properties of physical preparations from mountain big  sagebrush  Artemisia tridentate Nutt. Ssp. vaseyana (rydb) for stored grain insects. Journal of Stored  Products Research, 34(4):307 -321.

Haque, M. A., Nakakita, H., Ikenga, H. & Sota, N. 2000. Development–inhibiting activity of some tropical plants against Sitophilus zeamais Motschulsky (Col.: Curculionidae). Journal of Stored Product Research, 36:281 – 287.

Ilboudo, Z., Dabire. L. C., Nebie, R. C., Dicko, I. O., Dugravot, S., Cortesero, A. & Sanon, M. A. 2010. Biological activity and persistence of four essential oils towards the main pest of stored cowpeas, Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera:Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 46:124–128.

Keita, S. M., Vincent, C., Schmidt, J.P. & Arnason, J. T. 2001. Insecticide effects of Thuja occidentalis (Cupressaceae) essential oil on Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae). Canadian Journal of Plant Science, 81(1):173-177.

Keita, S. M., Vincent, C., Schmidt, Ramaswamy M. & Belanger, A. 2000. Effects of various essential oils on Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored  products Research, 36:355 – 364.

Ketoh, C. K., Glitoh, A. I. & Huignard, J. 2002. Susceptibility of the bruchid  Callosobruchus maculatus (Col: Bruchidae) and its parasitoid Dinarmus basalis (Hym. : Pteromalidae) to three essential oils. Journal of Economic Entomology, 95(1) : 174-182.

Ketoh, G. K., Koumaglo, H. K. & Glitho, I. A. 2005  Inhibition of Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera:Bruchidae) development with essential oil extracted from Cymbopogon schoenanthus L. Spreng. (Poaceae), and the wasp Dinarmus basalis (Rondani) (Hymenoptera: Pteromalidae). Journal of Stored Products Research, 41: 363–371.

Ketoh, G. K., Koumaglo, H. K., Glitho, I. A. & Huignard, J. 2006. Comparative effects of Cymbopogon schoenanthus essential oil and piperitone on Callosobruchus maculatus development. Fitoterapia, 77: 506–510.

Lale, N. E. & Abdulrahman, H. T. 1999. Evaluation of neem (Azadirachta indica A.) seed oil obtained by different method and neem powder for the management of Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae) in stored cowpea.  Journal of Stored  Products Research, 35: 135 – 143.

Liu, Z. I. & Ho, S. H. 1999. Bioactivity of the essential oil extracted from Evodia rutaecarpa Hook against the grain storage insect, Sitophilus  zeamais Motsch. and Tribolium castaneum (Herbst).  Journal of Stored  products Research. 35:317 – 328.

Negahban, M., Moharramipour, S. & Sefidkon, F. 2007. Fumigation toxicity of essencial oil from Artemisia sieberi against three stored – product insects. Journal of Stored Products Research, 43(1):123-128.

Nyamador, W. S., Ketoh, G. K., Amevoin, K., Nuto, Y., Honore, K., Koumaglo, H. K. & Glitho, I. A. 2010. Variation in the susceptibility of two Callosobruchus species to essential oils. Journal of Stored Products Research, 46: 48–51.

Ogunwolu, E. O. & Odunlami, A. T. 1996. Suppression of seed bruchid (Callosobruchus maculatus F. ) development and damage on cowpea (Vigna unguiculata (L.) Walp.) with Zanthozylum zanthoxyloides (Lam.) Waterm. (Rutaceae) root bark powder when compared to neem seed powder and pirimiphos – methyl. Crop Protection, 15 (7): 603 – 607.

Papachristos, D. P. & Stamopoulos, D. C. 2001. Toxicity of vapour of three essential oils to the immature stage of Acanthoscelides obtectus (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 38:356 – 373.

Pascul – Villalobos, M. J. & Ballesta – Acosta, M. C. 2003. Chemical variation in Ocimum germplasm collection and activity of the essential oils on Callosobruchus maculatus. Biochemical Systematics and Ecology, 31: 673 – 679.

Rahman, M. M. & Schmidt, G. H. 1999. Effect of Acorus calamus (L.) (Aceraceae) essential oil vapors from various origins on Callosobruchus  phaseoli (Gyllenhal) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 35:285 – 295.

Raja, N., Albert, S., Ignacimuthu, S. & Dorn, S. 2001. Effect of plant volatile oils in protecting stored cowpea Vigna unguiculata (L.) Walpers against Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae) infestation. Journal of Stored Products Research, 37: 127 – 132.

Rajapakse, R. & Van Emden, F. 1997. Potential of four vegetable oils and ten botanical powder for reducing infestation of cowpea by  Callosobruchus maculatus,  C. chinesis and C. rhodesianus. Journal of Stored Produts Research,  33(1): 59 -68.