بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر خشونت خانوادگی نسبت به دختران ‏نوجوان(مورد مطالعه: دبیرستان های دخترانه شهر اهواز)‏

زن و مطالعات خانواده

مقاله 8، دوره 4، شماره 14، دی 1390، صفحه 143-172   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

محمود یعقوبی دوست^{* 1}؛ حلیمه عنایت²

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی

²عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز، گروه جامعه شناسی، فارس، ایران

چکیده

این پژوهش باهدف بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر خشونت خانوادگی نسبت به دختران نوجوان در شهر اهواز اجرا گردیده است. و از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر نوجوان مقطع دبیرستان شهر اهواز و والدین آنها بوده است که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد 384 نفر آنها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش از چهار پرسشنامه" کودک آزاری و ضربه (CTQ) برنستاین (1995)، مقیاس پایگاه اجتماعی-اقتصادی والدین (SES)دانکن، انزوای اجتماعی راسل UCLA))1976، مقیاس حمایت عاطفی ادراک شده ( (MSPSSزیمت و همکاران (1998) به عنوان ابزار سنجش استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آماری، انحراف استاندارد، آزمونt، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. براساس یافته های این پژوهش بین متغیرهای "انزوای اجتماعی، حمایت اجتماعی عاطفی ادراک شده، پایگاه اجتماعی- اقتصادی و جمعیت خانوار" با خشونت خانگی والدین  نسبت به دختران نوجوان رابطه معناداری وجود دارد. و نتایج بدست آمده از رگرسیون چند گانه نیز نشان دادند که متغیر انزوای اجتماعی بیش ترین تأثیر را نسبت به متغیرهای دیگر پژوهش، برای پیش بینی بالای متغیر وابسته داشته است. با توجه به یافته های موجود تحقیق حاضر، این مسأله نیازمند توجه هر چه بیشتر خانواده ها و مسؤلان جهت پیشگیری، کنترل و کاهش تبعات منفی آن را در سطح خانواده و جامعه نشان می دهد.
 

کلیدواژه‌ها

خشونت خانگی نسبت به فرزندان؛ انزوای اجتماعی؛ حمایت عاطفی ادراک شده؛ پایگاه ‏اجتماعی- اقتصادی؛ جمعیت خانوار؛ دختران نوجوان

مراجع

-   احمدی، حبیب (1384)، جامعه شناسی انحرافات، تهران، انتشارات سمت

-   اسفند آباد، حسن وامامی پور،سوزان(1382)،بررسی میزان رواج همسر آزاری و عومل موثر  بر آن. فصلنامه پژوهش زنان.دوره 1،شماره 5

-   اعزاری، شهلا (1380)، خشونت خانوادگی زنان کتک­خورده. تهران، نشر سالی.

-   انجمن حمایت از حقوق کودکان ایران (1383)، گزارش سه ماهه اول 1383

-   انجمن روانشناسی آمریکا (2000)، راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی. ویرایش چهارم، ترجمه محمدرضا نیکخو و هامایک آوادیس یانس (1381)، انتشارات سخن

-   بهاری، رقیه(1385)، بررسی عوامل مؤثر بر کودک آزاری جسمی کودکان دختر و پسر در مراکز مداخله در بحران شهر تهران،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاداسلامی رودهن

-   بیرو ،آلن (1380)، فرهنگ علوم اجتماعی؛ ترجمه ی دکتر باقرساروخانی، تهران: انتشارات کیهان. چاپ چهارم

-   تقی خانی، شیلا (1381)، بررسی ویژگیهای خانوادگی اقتصادی ـ اجتماعی، روانشناختی و شیوه های مقابله با استرس والدین کودک آزار. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء

-   پورنقاش تهرانی، سید سعید (1384)، بررسی خشونت خانوادگی در خانواده های تهرانی، دو ماهنامه علمی- پژوهشی رفتار دانشور، دانشگاه شاهد، سال دوازدهم، دوره جدید، شماره 13،

-   خاک رنگین،مریم(1387)، عوامل خانوادگی مرتبط با کودک آزاری در آموزش و پرورش منطقه 15 شهر تهران، فصلنامة علمی  پژوهشی رفاه اجتماعی، سال نهم، شماره33

-   خضروی افلاک فر، (1378)، بررسی عوامل مؤثر بر کودک آزاری جسمی، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

-   خوشابی، کتایون. حبیبی عسگرآبادی، مجتبی. فرزادفرد، سیده زینب و محمدخانی، پروانه (1386)، میزان شیوع کودک آزاری در دانش آموزان دوره راهنمایی شهر تهران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم.

-   زنگنه، محمد (1380)، "بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر بر خشونت شوهران علیه زنان

-   سازمان جهانی بهداشت (1380)، خشونت علیه زنان، به ترجمه­ی دکتر شهرام رفیعی و مهندس سعید پارسی­نیا. انجمن آموزش بهداشت و ارتقای سلامت خانواده. نشر تندیس

-   سجادی فرم، ظ. قاسم پور. محمد حسینی، م (1381)، بررسی فراوانی خشونت فیزیکی علیه زنان در مدت بارداری و رابطه ی آن با پیامدهای نامطلوب، رسانه دکتری، دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران

-   صحبائی، فائزه. دواچی، اقدس. نجفی، زهرا (1385)، رابطه عوامل خانوادگی، روانی و اجتماعی برکودک آزاری در دبستان های دولتی دخترانه تهران. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، دوره 16، شماره 10).

-   شهنی ییلاق ودیگران(1386)، بررسی شیوع کودک ازاری وپیش بینی سلامت عمومی والدین بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان شهر اهواز،مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز

-   عزیززاده، فاطمه(1385)، مقایسه اختلالهای رفتاری و میزان عزت نفس در کودکان آزار دیده و آزارندیده،

-   پایان نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران

-   فرجاد،محمد حسین(1377)، آسیب شناسی اجتماعی وجامعه شناسی انحرافات،انتشارات بدر

-   کاپلان، هارولد. سادوک، بنیامین و گرب، جک (1376)، خلاصه روان­پزشکی، علوم رفتاری و روان­پزشکی بالینی. جلد اول، ترجمه نصرت­الله پورافکاری. تهران، انتشارات شهر آب

-   محمدخانی، پروانه (1378)، کودک آزاری، شیوع و انواع، ویژگی­های روان­شناختی کودکان آزاردیده، کیفیت زندگی و سلامت عمومی والدین. پایان­نامه دکتری ورانشناسی تربیتی. تهران، دانشگاه علامه طباطبایی

-   مدنی (قهفرخی)، سعید. (1383)، کودک­آزاری در ایران، تهران، نشر اکنون.

-   میکاییلی، نیلوفر (1386)، بررسی شیوع کودک­آزاری و پیش­بینی این متغیر از طریق سلامت عمومی والدین، سازگاری، عزت نفس و عملکرد تحصیلی دانش­آموز و متغیرهای جمعیت­شناختی در دانش­آموزان دختر آزاردیده و عادی دوره راهنمایی شهر اهواز، رساله دکتری روانشناسی ،دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز                                                                                                                                                                         

-   نوروزی، فاطمه (1372)، بررسی پیشینه کودک آزاری و بی توجهی در دانش آموزان 18- 14 ساله تهرانی، پایان نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی (چاپ نشده)، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران

-   نامداری، پریسا ( 1378)، بررسی میزان شیوع سوءرفتار در دانش­آموزان دوره راهنمایی شهر خرم‎آباد و تعیین عوامل مؤثر بر آن، پایان­نامه کارشناسی ارشد بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران

-   همتی، رضا (1382)، عوامل مؤثر برخشونت مردان علیه زنان در خانواده ها. تهران. پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد پژوهشگری، تهران، دانشگاه شهیدبهشتی

 

-   Bardi, M. & Tarli, S.M. (2001), A survey on parent- child conflict resolution: intrafamily violence n Italy. Child abuse and neglect. 6, 836- 853.

-   Belsky, J. (1993), Etiology of child maltreatment: A developmental ecological analysis. Psychological Bulletin, 114. PP. 413-434.

-   Bonger, W., (1916), Criminality and Economic Conditions, Boston, Little, Brown and Company.

-   Braithwaite, J.,(1979), Inequality, Crime, and Public Policy, London, Routledge & Kegan Paul.

-   Brown, J, and Cohen. J. (1998), A longitudinal analysis of Risk factor for child martracatment. Child abuse neglect Vol 22. No 11. PP. 1065-1078

-   Corse, S., Schmidt, k. and Tricked, P.(1990), Social Network characteristics of mothers in abusing and no abusing families and their relationships to parenting beliefs. Journal of Community Psychology, 18, PP.44-59

-   Duke, fnacef, A,. Belhadj, A.Bouasker, and R. ghachem (2003), violence against women in Arab abd. Islamic countries archives of women's mental health vol. 6,pp.1.

-   Jacobs, J.(1965), The Death and Life of Great American Cities, New York,Vintage

-   Marvasti JA (eds). Child suffering in the world: Child maltreatment by parents, culture and governments in different countries and cultures. Manchester: Sexual Trauma Center Publication; 2000.

-   McLoyd, V.C. (1990), The impact of economic hardship on black families and children: Psychological distressing and socioemotional development. Child Development, 61. 311- 346.

-   Merton, R., 1938, Social Structure & Anomie, American Sociological Review, 3, 672–682

-   Muller, R.T., Goebel Fabre, A.E.& Diamond, T. (2000), Social Support and the Relationship Between Family and Community Violence Exposure and Psychopathology among High-risk Adolescents, child Abuse and Neglect, Vol 24, No4.

-   Paavilainen, E., Astedt-kurki, P.and paunonen, M. (2000), Adolescent's experiences of maltreatment within the family challenges for family nursing. Primary Health care Reserch and Devolopment, 1.PP.235-241

-   Peterson, R. D. and Bailey, W. C.,(1988), Forcible, Rape, Poverty, and Economic Inequality in U.S. Metropolitan Communities. Journal of Quantitative Criminology, 4:99–119

-   Resick, R.A and Reese, D.(1986), Perception of family social climate and physical aggression in the home. Journal of Family Violence, 1.PP.71-83.

-   Rosenbaum, A., and O'Leary, K. D. (2006), Children: The unintended Vic ms of marita   violence. Am. J. Orthopsychiatry 51(4): 692-699

-   Straus, M.A. and Gilles, R.J. (1990), Physical Violence in American Families. New Brunswick NJ: Transaction.

-   Schechter, S. & D. Ganley. (1995). "Women and Male violence: The Visions and Struggle of the Battered Women's Movement", Boston: South End

-   Scher C, Forde DR, Mc Quaid J, Stein RMB. Prevalence and demographic correlates of childhoodmaltreatment in an adult community sample. Child Abuse & Neglect. 2004; 28(1): 167

-   United Nation (UN)., (1993), Declaration on The Elimination of Violence Against Women. New York, Gneral Assembly Resolution 48/104 of December 1993, (Resolution No. A/RES/48/ 104).

-   William J. Oliver,(2006), Lawrence R. Kuhns and Elaine S.