رابطه‌ هوش معنوی و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در ‏ سال تحصیلی90-89‏

زن و مطالعات خانواده

مقاله 5، دوره 3، شماره 9، مهر 1389، صفحه 99-122   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه­ هوش معنوی و عزت نفس دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی        آن­ها صورت پذیرفته است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایشی و اطلاعات به وسیله‌ پرسشنامه استاندارد شده عزت نفس آیزنگ و هوش معنوی و هم چنین معدل دانش‌آموزان جمع‌آوری گردیده است. جامعه‌ آماری تحقیق کلیه دانش‌آموزان  سال سوم متوسطه (شاخه نظری) ناحیه یک شهر تبریز در سال تحصیلی 90- 1389 بود که تعداد آنان به 1817 نفر بالغ می­شد.  357 نفر از این جامعه به روش نمونه‌گیری خوشه­ای و از طریق فرمول کوکران انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند.  به منظور پایایی سؤالات از آزمون آلفای کرونباخ و برای اعتبار از اعتبار صوری و نظر  استادان استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزار spss استفاده گردید.  عمده‌ترین یافته‌های تحقیق عبارتند از:
بین متغیرهای هوش معنوی با عزت نفس دانش‌آموزان و هم چنین بین هوش معنوی با پیشرفت تحصیلی آن­ها رابطه آماری معنی‌دار و مستقیم وجود دارد.  هوش معنوی دختران و پسران یکسان است. عزت نفس دختران بیش­تر از پسران می­باشد و پیشرفت تحصیلی پسران بیش­تر از دختران است.       هم چنین طبق رگرسیون چندگانه انجام شده، از بین مؤلفه­های چهارگانه هوش معنوی به ترتیب مؤلفه تفکر اعتقادی، توانایی مقابله با مشکلات، خودآگاهی و علاقه و در گام آخر سجایای اخلاقی به میزان 46% میزان عزت نفس دانش‌آموزان را تبیین نمودند. 

کلیدواژه‌ها

هوش معنوی؛ عزت نفس؛ پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان

مراجع

آبنیکی فرد، ز. (1383). رابطه بین عزت نفس، انگیزه ی پیشرفت و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان سال سوم دبیرستان شاهد تهران و مقایسه اثربخشی دو روش حل مسأله و مهارت‌های ارتباطی در افزایش عزت نفس آنها، پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران. 

آشوری، الهه. (1376). بررسی رابطه ی عزت نفس و ویژگی‌های فردی، خانوادگی در دانش‌آموزان دبیرستانهای دخترانه شهر اصفهان، پایاننامه کارشناسی ارشد، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی. 

اتکینسون، ر. و همکاران. (1383). زمینه روانشناسی هیلگارد، ترجمه: براهنی، م و همکاران، تهران: رشد، جلد دوم. 

استنهاوس، گلن. (1383). کلیدهای پرورش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان، ترجمه: آزادمنش، ن، تهران: صابرنیا. 

استنهاوس، گلن. (1385). اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان، ترجمه: ناهید آزادمنش، تهران: صابرین، چاپ یازدهم. 

استیپک، دیبورا. (1380). انگیزش برای یادگیری (از نظریه تا عمل)، ترجمه رمضان حسن‌زاده،    نرجس عمویی، مشهد، دنیای پژوهش. 

اسلامی نسب، علی. (1373). روان‌شناسی اعتماد به نفس، انتشارات مهرداد. 

اسلاوین، رابرت، ای. (1385). روان‌شناسی تربیتی (نظریه وکاربست) ترجمه: یحیی سید محمدی تهران: نشر روان

بدیع، ع، سواری، ا، باقری دشت بزرگ، ن و لطیفی زادگان. (1389). ساخت و اعتبار یابی پرسشنامه هوش معنوی. خلاصه مقالات اولین همایش ملی روان‌شناسی دانشگاه پیام نور تبریز. اردیبهشت 1389. 

بهروزی، ن. (1385). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی باخلاقیت و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجو معلمان مرد مرکز آموزش ضمن خدمت فرهنگیان اهواز.  پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

بیابانگرد، ا. (1384). روش‌های افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.

پاشا شریفی، ح. حسینی، ن، احقر، ق و ن شریفی. (1387). پرسشنامه پژوهشی در زمینه روان‌شناسی، مشاوره، علوم تربیتی و جامعه شناسی. تهران: انتشارات سخن.

پوپ، آ. مک هال و کریهد. (1385). افزایش احترام به خود در کودکان و نوجوانان، ترجمه: تجلی، پ، تهران: رشد.

پورشافعی، ه. (1370). بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال سوم دوره متوسطه شهرستان قائن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.

توحیدی، حمید. (1384). بررسی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. طرح تحقیقاتی آموزش و پرورش ناحیه 4 تبریز. 

جلالی، د و آ، نظری. (1388). تأثیر آموزش الگوی یادگیری اجتماعی بر عزت نفس، اعتماد به نفس، رفتارهای خود ابرازی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان کلاس سوم دوره راهنمایی، تحقیقات علوم رفتاری، دوره7، شماره1.

حسینی، محمدعلی، محمود دژگام و ژیلا میرلاشادی. (1386). همبستگی عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان توانبخشی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، صص137ـ42. 

حقیقی، ج، م موسوی، م، مهرابی زاده هنرمند و ک، بشلیده. (1385). بررسی تأثیر آموزش  مهارت­های زندگی بر سلامت روانی و عزت نفس دانش‌آموزان دختر سال اول مقطع متوسطه، مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره سوم، سال سیزدهم، شماره1، صص78ـ61.

حیدرنیا، ا، ب ثنایی و ن طالقانی. (1384). سلامت روان و عزت نفس دانش‌آموزان پسر دوره راهنمایی در خانواده‌های عادی (تحت حضانت پدر و تحت حضانت مادر)، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره19، صص74ـ55.

رضابخش، ح. (1373). بررسی انگیزش پیشرفت در یادگیری و آموزش بر عوامل وابسته به آن در دانشجویان دانشگاه های دولتی ایران. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تحصیلات تکمیلی و تحقیقات عالی. 

شارف، ر. (1381). نظریه های روان درمانی و مشاوره، ترجمه: فیروز بخت، م، تهران: رسا.

شیهان، ا. (1383). عزت نفس، ترجمه: گنجی، م، تهران: ویرایش. 

صمدی، پ. (1385). هوش معنوی. مجله اندیشه های نوین تربیتی، دوره 2، شماره 3 و 4 پاییز و زمستان 1385، صفحات 114-99. 

عارف نژاد، س. (1389). بررسی مقایسه ای هوش اجتماعی و عزت نفس دانش‌آموزان دوزبانه و تک زبانه مقطع متوسطه شهر تبریز و منطقه یک شهر تهران و رابطه آن دو. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و تربیتی.

غباری، باقر و م، حجازی. (1386). رابطه جرأت ورزی و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان تیز هوش و عادی، پژوهش در حیطه کودکان استثنایی سال هفتم، شماره3، صص316ـ299. 

فاتحی خشکناب، ل. (1382). بررسی ارتباط بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان شاهد (فرزندان شهید و شهیده) در استان آذربایجان شرقی، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

فرهنگی، ع ا، م فتاحی، ب واثق و ع نرگسیان. (1388). هوش پیش بینی کننده رهبری تحول آفرین: بررسی روابط میان هوش معنوی، هوش عاطفی و رهبری تحول آفرین، فصلنامه علوم مدیریتی ایران، سال چهارم، شماره15، صص57ـ31.

کریمی،یوسف. (1387). روان شناختی شخصیت. تهران: نشر ویرایش. 

کلمز، هـ. و همکاران. (1383). روشهای تقویت عزت نفس نوجوانان، ترجمه: علیپور، پ، مشهد: به نشر.

کوویلیام، س. (1386). زندگی نشاط آور، ترجمه: عباس خوش خبر و فیروزه قاضی عسگری، تبریز: افق دانش.

معرفت، ع. (1377). بررسی رابطه عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع راهنمایی مدارس دولتی و نمونه مردمی شهر ری، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

ناموران گرمی. ک، کیانوش زهرا کار و صادق ملکی آوارسین. (1387). بررسی اثربخشی معناداری گروهی بر عزت نفس دانشجویان دختر خوابگاه­های دانشگاه علوم پزشکی تبریز سال تحصیلی 87ـ86، فصلنامه علوم تربیتی، سال اول، شماره3، صص162ـ141. 

هرمزی نژاد، م. م شهنی ییلاق و ب نجاریان. (1379). رابطه ساده و چندگانه متغیرهای عزت نفس، اضطراب اجتماعی و کمال گرایی با ابراز وجود دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز، مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 303، 4، 50ـ29.

وجدان پرست، ح. (1378). بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی مرکز تربیت معلم.  ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.

Animasahun, A.  R. (2010). Intelligent quotient, emotional intelligence and spiritual intelligence as correlates of prison adjustment among inmates in Nigeria prisons. J Soc Sci, 22 (2):121-128. 

Cooper smith, H. (1967). The Antecedents of Self-esteem, W. H.  , Frecman and Company Sanfrancisco. 

Emmons, R.  A. (2000). In spirituality and intelligence? Motivation, Cognition and the psychology of ultimate concern, International Journal for the Psychology of Religion, 10 (1):3-26. 

Emmons, R.  A.  , Ceung, C.  , & Tehrani, K. (1999). Assessing Spirituality through personal goals: Implications for research on religion & Subjective well-being. Social Indicator Research, 45, 391-422. 

Fathi, H. (2007). A Study on the Relationship between self-esteem and academic Achievement of Iranian students. Thesis for MA in education, Sains Malaysia university. 

Fried, Lander, L. (2007). Social support, self-esteem and stress as predictors of adjustment to university among fist-year under graduates, Journal of college student development, V 48. 

Green, N.  W. & Noble, D.  K. (2010). Fostering spiritual Intelligence undergraduates, Growth in a course about consciousness. Advanced Development Journal, Vol.  12, P:26-48. 

Hoffman, M.  A. Ushpiz, V.  , & Levy-shiff. R. (1988). Social support and self-esteem in adolescence. Journan of Youth and Adoloscence, 17 (4), 307-316. 

Jain, M. & Purohit, P. (2006).  Spiritual intelligence: A contemporary concern with regard to living status of the senior citizens. Journal of the Indian academy of Applied Psychology, Vol. 32, NO. 3, 227-233. 

Kernis, M. H.  , Brockner, J.  , & Frankel, B. S. 1989. Self-esteem and reactions to failure. Journal of Personality and social Psychology, 57 (4), 707-714. 

Mortahan, M. (2004). The Relationship between task self-esteem and English language achievement of Non-Indian ESL Learners-based in India. Ph.  D. Aligarh Muslim university. 

Nasel, D.  D. (2004). Spiritual Orientation in Relation to Spiritual Intelligence. Thesis submitted for the degree of Doctor of Philosophy, University of south Asutralia. 

Nobel, K.  D. (2000). Spiritual intelligence: A new frame of mind. Advanced Development Journal, 9,1-28. 

Pope, W.  Alic, Mchale, M. S. & Edward, W. (1989). Self-esteem Enhancement with children and adolescents, New York, Pergamon Press. 

Smith, G. (2007). Parenting effects on self-efficacy and self-esteem in lote adolescence and how those factors impact adjustment to college, Philadelfia: Eestern Psychological Association, Ph. 

Thompson, T. and CH. Ungerlider. (2004). Students Achieve better in Single sex Schools, Researchers for the Canadian Center for Knowledge, Singl sex schoding-final Report November, http://www.  Cmec.  Ca/stats/singlegender.  En.  Pdf. 

Tirri, K. (2006). Conceptual definition and empirical validation of the spiritual sensitivity scale, Journal of empirical Theology, 19 (1):37-62. 

Vaughan, F. (2002). what is spiritual Intelligence? Journal of Humanistic Psychology, Vol. (42), No. (2). P:16-33. 

Wigglesworth, C. (2006). Why spiritual intelligence is essential to mature leadership. President, conscious Pursuits, Inc. 

Zohor, D.  , & Marsholl, I. (2000). SQ: Spiritual intelligence: The ultimate intelligence. New York: NY, USA: Bloomsbury.