بررسى سبکى جهانگشاى خاقان و دو تحریر دیگر آن

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 3، دوره 1، شماره 1، آذر 1389، صفحه 59-74   

نوع مقاله: پژوهشی

چکیده

هر چند نثر دوران صفوى را نسبت به دوره‏هاى پیش از آن، داراى سبکى نامرغوب و بى‏روح دانسته‏اند، ولى آثار گروهى از نویسندگان آن روزگار را که طریق سادگى در پیش گرفته‏اند نباید بى‏ارزش و ناپسند شمرد. از این جمله است کتابى که به "جهانگشاى خاقان" موسوم است و با وجود ارزش‏هاى ادبى و تاریخى آن، تاکنون چنان که باید، به چشم عنایت و توجه محققان ادب روزگار صفوى نیامده است. این متن- که تاکنون دو نسخه خطى از آن شناخته شده- علاوه بر گزارش‏هاى دقیق و مفصّلى که از زندگى و سلطنت شاه اسماعیل صفوى در بردارد، به لحاظ جنبه‏هاى سبکى نیز بسیار در خور اعتناست؛ شیوه نقل حکایات با روشى شبیه به نقّالى، به کارگیرى تعداد فراوانى اصطلاحات و ترکیبات دیوانى و استفاده از جملات توأم با آرایش‏هاى لفظى در بیشتر قسمت‏هاى کتاب چنان است که موضوعات تاریخى را کم اهمیت‏ تر نشان مى‏دهد.
این نوشتار ضمن شناساندن این کتاب و بررسى محتواى آن، دو تحریر دیگر را که پس از تألیف جهانگشاى خاقان، از روى همین متن نوشته شده، معرفى خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

جهانگشاى خاقان؛ عالم‏آراى صفوى؛ عالم‏ آراى شاه اسماعیل؛ نثر دوره صفوى؛ سبک