اولین گزارش گونه‌های Pythium catenulatum و Pythium okanoganense از چمن در ایران

تحقیقات نوین در گیاه پزشکی

شناسنامه علمی شماره، دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 8، اسفند 1389، صفحه 348-345   

نویسندگان

مریم خداشناس رودسری^* ؛ سید محمود اخوت؛ منصوره میرابوالفتحی؛ محسن کافی

چکیده

از بین بیمارگرهای چمن‌ مانند فوزاریوم، رایزوکتونیا، بایپولاریس و پیتیوم‌ها که در دنیا گزارش شده ‌است، پیتیوم‌ها به علت رایج بودن آبیاری بیش از حد چمن‌ها و مناسب گردیدن شرایط برای فعالیت این بیمارگر، نگران کننده‌تر هستند. در دنیا گزارشات متعددی از جداسازی گونه‌های پیتیوم از بذور چمن وجود دارد که می‌توان به گزارش گونه‌هایPythium aphanidermatum Edson (Fitzp.)و‍ P. graminicola Subramaniam (Abad & Lucas, 1990) و همچنین گونه‌های  P. aphanidermatum   وP. aristosporum Vanterp.  از ریشه و طوقه لولیوم اشاره نمود (Nelson & Craft, 1991). در ایران نیز گزارش‌هایی به ‌صورت خلاصه از گونه‌های  P. aphanidermatumوPythium oligandrum Dreschsler از چمن در تهران، Pythium deliense Meurs و Pythium myriotylum Drechslerاز چمن‌های سردسیر (Mirabolfathy & Ershad, 2002) و گونه‌های  P. aphanidermatum ، Pythium vexans de Bary ، P. oligandrum  ،P.deliense  ، Pythium vanterpoolii V. Kouyeas & H. Kouyeas و Coker & Patterson  Pythium torulosum از چمن در شیراز گزارش شده است (Barzegar & Banihashemi, 2011). با توجه پراکنش وسیع گونه‌های پیتیوم و هزینه بالای احداث و نگهداری چمن، طی سالهای 1384 و 1385، در مناطق مختلف فضای سبز و زمین‌های ورزشی استان تهران نمونه‌برداری به‌صورت تصادفی از چمن و خاک اطراف ریشه در گیاهانی که علائم پوسیدگی ریشه را نشان می‌دادند صورت گرفت. نمونه‌های به ‌دست آمده در محیط کشت نیمه انتخابی CMA-PARP حاوی بنومیل کشت گردید و در تاریکی و دمای 25 درجه سلسیوس نگهداری شدند و پس از گذشت 36 ساعت در محیط آب آگار 2% کشت و به روش نوک ریسه خالص شدند. برای شناسایی، جدایه‌های به دست آمده گروه‌بندی گردید و بر اساس کلید Van der Plaats-Niterink (1981)و با استفاده از مشخصات اندام‌های جنسی و غیرجنسی، شکل پرگنه‌ها در محیط کشت PCA  و CMA، رفتارهای دمایی و دمای تشکیل زئوسپور شناسایی صورت گرفت. تولید اُاُسپور، چگونگی تماس آنتریدیوم و اُاُگونیوم و خصوصیات مورفولوژیک ‌آنها در محیط‌های CMA، PCA همراه بتاسیتوسترول، و HSA بررسی شد. اندازه‌گیری ابعاد ساختارهای رویشی وزایشی با محاسبه میانگین ابعاد حداقل 30 ریسه، اسپورانژیوم، اُاُگونیوم و آنتریدیوم در جدایه‌های انتخابی به‌عنوان نماینده از هر گروه محاسبه گردید. طی اینتحقیقگونه هایMatthewsPythium catenulatum و  Lipps Pythium okanoganense شناسایی شدند.اسپورانژیوم‌های گونه P. catenalatum بصورت انشعابات شاخه شاخه نامنظم، متورم و ریسه‌ای بودند که در دمای اتاق و محیط مایع، زئوسپور تولید می‌نمودند. اُاُگونیوم‌ها، کروی با دیواره‌های صاف و به صورت انتهایی بود آنتریدیوم ها در ناحیه گردن خمیده و دارای ساقه بودند و به هر دو حالت منوکلاین و دی‌کلاین و به صورت پاراجینوس دیده ‌شدند. اُاُسپور کروی با دیواره صاف در مواردی اُاُگونیوم را پر نموده و در مواردی آن را کاملاٌ پر نمی‌نمود. گزارشی از گونه P. catenulatum در چمن ایران وجود ندارد ولی این گونه در مطالعات (Abad & Lucas (1990 گزارش شده است. این گونه از چمن و خاک اطراف آن در پارک لاله، ملت، آزادگان، شفق، زمین فوتبال برق آلستوم، فضای سبز ترمینال مسافربری جنوب، رمپ و لوپ‌های شرق تهران جداسازی شد. در گونه                  P. okanoganense اسپورانژیوم‌ها به اشکال کروی یا نیم کره و دارای افژولش بودند. اُاُگونیوم‌ها به شکل کروی با دیواره صاف و به‌ صورت انتهایی تشکیل ‌شدند. نحوه اتصال آنتریدی‌ها به صورت پاراجینوس بوده و آنتریدیوم‌ها اغلب به صورت دی‌کلاین و دارای ساقه بوده و از قسمت فوقانی به اُاُگونیوم متصل می‌شدند. اُاُسپور کروی و دارای دیواره صاف بود که غالباٌ به صورت آپلروتیک و ندرتاٌ پلروتیک بود. با توجه به بررسی منابع موجود، گزارشی از گونه                 P. okanoganense روی چمن در دنیا و ایران وجود ندارد و این گزارش اولین گزارش از این گونه از ایران و روی چمن محسوب می‌شود. این گونه از چمن و خاک اطراف آن در پارک گفتگو، رمپ و لوپ‌های بلوار آیت‌الله کاشانی، فضای سبز ترمینال غرب، شهرستان رباط کریم و ورزشگاه آزادی جداسازی شد.
 

کلیدواژه‌ها

پیتیوم؛ چمن؛ شناسایی؛ گزارش جدید؛ ایران

مراجع

Abad, Z. G. & Lucas, L. T. 1990. Pythium species identified from turfgrasses in North Carolina. Phytopathology, 80:979.

Barzegar, F. & Banihashemi, Z. 2011. Identification and pathogenicity of turfgrass infecting fungi in Shiraz landscape. Iranian Journal of Plant Pathology, 47: 361-377. (In Persian with English abstract).

Mirabolfathy, M. & Ershad, J. 2002. Turfgrass fungal diseases in Iran. Proceedings of the 15^th Iranian Plant Protection Congress, 6-10 September, Razi University, Kermanshah, Iran, Vol.2 (Plant Diseases), p. 64.

Nelson, E. B. & Craft, C.M. 1991. Identification and comparative pathogenicity of Pythium spp. from roots and crowns of turfgrasses exhibiting symptoms of root rot. Phytopatho1ogy, 81: 1529-1536.

Van der Plaats-Niterink, A. J. 1981. Monograph of the genus Pythium. Studies in Mycology, 21: 1–242.