مقاومت آنتی‌زنوزی 33 رقم زراعی سیب‌زمینی نسبت به سوسک کلرادوی سیب‌زمینی Leptinotarsa decemlineata

تحقیقات نوین در گیاه پزشکی

همکاران ، دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 12، اسفند 1390، صفحه 347-329   

نویسندگان

اکبر قاسمی کهریزه^* ؛ قدیر نوری قنبلانی؛ نورالدین شایسته؛ ایرج برنوسی

چکیده

سوسک‏ کلرادوی‏ سیب­زمینی، (Say)Leptinotarsa decemlineata ، یکی از آفات خطرناک سیب‏زمینی در دنیا می­باشد. یکی از روش­های کنترل آن استفاده از ارقام مقاوم است. به منظور مقایسه میزان مقاومت آنتی­زنوزی 33 رقم زراعی سیب­زمینی نسبت به خسارت این آفت، آزمایش­های سه ساله­ای در سال­های 1386 تا 1388 در شرایط مزرعه­ای انجام گرفت. روش پژوهش در دو سال اول مشابه ولی در سال سوم اندکی متفاوت بود. در یک سری «آزمون انتخاب میزبان» در مزرعه تعداد حشرات کامل جلب شده به هر یک از بوته­ها به عنوان شاخص آنتی­زنوز تعیین گردید. در سال 1388 تعداد حشرات کامل جلب شده به هر یک از ارقام و تعداد دستجات تخم گذاشته شده بر روی آن­ها به عنوان شاخص آنتی­زنوز مورد استفاده قرار گرفتند. تجزیه خوشه­ای به روش UPGMA و بر اساس ضریب تشابه فاصله اقلیدسی و با استفاده از نرم افزار MINITAB15 انجام گرفت. تجزیه واریانس مرکب داده­های آزمون انتخاب میزبان در سال­های 1386 و 1387 نشان داد که از نظر تعداد     سوسک­های مستقر شده روی بوته­های مورد بررسی بین سال­های آزمایش، بلوک­ها، زمان­های شمارش، ارقام و اثر متقابل رقم × سال اختلاف معنی­دار وجود دارد. بر اساس مقایسه میانگین­ها، ارقام برایت، دلیکات، نیکولا، سینجا، کارلیتا و کاردینال در سال 1386 و ارقام کاردینال، کارلیتا، سینجا،  الس و رومینا در سال 1387 با جلب کمترین تعداد حشرات کامل بیشترین مقاومت آنتی­زنوزی را نشان دادند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه­ای در دو سال اول ارقام کاردینال، کارلیتا، سینجا، برایت، راجا، نیکولا، رومینا، سانتانا، الس، فیانا و استیما با جلب کمترین تعداد حشرات کامل از لحاظ شاخص آنتی­زنوز در گروه مقاوم قرار گرفتند. همچنین نتایج تجزیه خوشه­ای بر اساس تعداد حشرات بالغ جلب شده به بوته­ها و تعداد دستجات تخم گذاشته شده در روی بوته­ها در سال 1388 نشان داد که از لحاظ شاخص آنتی­زنوز ارقام بریجت، بالتیکا، کاردینال، نیکولا، راجا، برایت، دلیکات، کارلیتا، پروونتو، کوزیما، آرمادا، الس و بلوگا با قرار گرفتن در یک گروه نسبت به بقیه ارقام اثرات آنتی­زنوزی قابل توجهی داشتند. بر اساس مقایسه میانگین­های تعداد حشرات کامل جلب شده به بوته­ها در سه سال آزمایش، ارقام کاردینال، کارلیتا و بریجت با جلب کمترین تعداد حشرات کامل بیشترین مقاومت آنتی­زنوزی را نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

مقاومت؛ سیب زمینی؛ سوسک کلرادوی سیب زمینی؛ آنتی زنوز

مراجع

Bishop, B. A. & Grafius, E. J. 1996. Insecticide resistance in the Colorado potato beetle, pp. 355-377, In: Jolivet, P. H. A. & Cox, M. L. (Eds), Chrysomelidae biology. Vol. 1. Amsterdam, Netherlands: SPB Academic Publishing.

Cooper, S. G., Douches, D. S., Coombs, J. J. & Grafius, E. J. 2007. Evaluation of natural and engineered resistance mechanisms in potato against Colorado potota beetle in a no-choice field study. Journal of Economic Entomology, 100: 573–579.

Dent, D. 2000. Insect pest management. (2th ed.). CABI Publishing, 410 pp.

Dimock, M. B., Lapointe, S. L. & Tingey, W. M. 1986.  Solanum neocardenasi a new source of potato resistance to the Colorado potato beetle (Col.: Chrysomelidae). Journal of Economic Entomology, 79: 1269-1275.

Ferro, D. N. & Boiteau, G. 1993. Management of insect pests, pp. 103–116. In: Rowe, R. C., Curwen, D., Loria, R., Ferro, D. N. & Secor, G. A. (Eds), Potato health management. APS Press. Potato Association of America.

Flanders, K. L., Hawkes, J. G., Radcliffe, E. B. & Lauer, F. I. 1992. Insect resistance in potatoes: sources, evolutionary relationships, morphological and chemical defences, and ecogeographical association. Euphytica, 61: 83–111.

Ghassemi-Kahrizeh, A., Nouri-Ganbalani, G., Shayesteh, N. & Bernousi, I. 2010. Antibiosis effects of 20 potato cultivars to the Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata (Say) (Col.Chrysomelidae). Journal of Food, Agriculture & Environment, Vol. (3&4): 795-799.

Hare, J. D. 1992. Effects of plant variation on herbivore-natural enemy interaction, pp. 278–298, In: Fritz, R. S. and Simms, E. L. (Eds), Plant resistance to herbivores and pathogens. University of Chicago Press, Chicago, IL.

Horton, D. N., Chauvin, R. L., Hinojosa, T., Larson, D., Murphy C. & Biever, K. D. 1997. Mechanism of resistance to Colorado potato beetle in several potato lines and correlation with defoliation. Entomologia Experimentalis et Applicata, 82: 239–246.

Karroubizadeh, S., Ganbalani, G. N. & Valizadeh, M. 2002. Evaluation of resistance mechanisms to Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata (Say), in 20 potato cultivars. Journal of Agricultural Science, 1: 47-54. (in Persian with English abstract).

Kogan, M. & Ortman, E. E. 1978. Antixenosis- a new term proposes to replace Paiter’s ‘‘non-preference’’ modality of resistance. Bulletin of the Entomological Society of America, 24: 175–176.

Lopez, R. & Ferro, D. N. 1995. Larviposition response of Myiopharus doryphorae (Dip. Tachinidae) to Colorado potato beetle (Col. Chrysomelidae) larvae treated with lethal and sublethal doses of Bacillus thuringiensis Berliner subsp. tenebrionis. Journal of Economic Entomology, 88: 870–874.

Lyytinen, A., Lindstrom, L., Mappes, J., Tiitto, R. J., Fasulati, S. R. & Tiilikhala, K. 2007. Variability in host plant chemistry: behavioral responses and life–history parameters of the Colorado potato beetle (Leptinotarsa decemlineata). Chemoecology, 17: 51–56.

Martel, J. W., Alford, A. R. & Dickens, D. J. 2007. Evaluation of a novel host plant volatile  based attracticide for management of Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata (Say). Crop Protection, 26: 822–827.

Muller, K. O. 1959. Hypersensitivity, pp. 469–519, In: Horsfall, J. G. & Dimond, A. E. (Eds), Plant Pathology-An Advanced Treatise. Academic Press, New York, USA.

Nouri-ganbalani, G. 1989. Preliminary study of Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata (Say), biology in Ardabil province. Journal of Agricultural Science, 20: 1-9. (in Persian with English summary).

Painter, R. H. 1951. Insect Resistance in Crop Plants. Mac Millan Publisher, New York, USA,

Pelletier , Y., Clark, C. & Georges, C. T. 2001. Resistance of three wild tuber–bearing potatoes to the Colorado potato beetle. Entomologia Experimentalis et Applicata, 100: 31–41.

Pelletier, Y. & Michaud, D. 1995.  Insect pest control on poatato: genetically-based control, pp. 69-79, In: Duchesne, R. M. & Boiteau, G. (Eds), Proceeding of the Symposium Potato Insect Pest Control.

Pelletier, Y. & Dutheil, J. 2006. Behavioural responses of the Colorado potato beetle to trichomes and leaf surface chemicals of Solanum tarrijense. Entomologia Experimentalis et Applicata, 120: 125–130.

Pelletier, Y. & Tai, G. C. C. 2001. Genotypic variability and mode of action of Colorado potato beetle (Col. Chrysomelidae) resistance in seven Solanum species. Journal of Economic Entomology, 94: 572–578.

Pelletier, Y., Clark, C. & Koeyer, D. D. 2007. Level and genetic variability of resistance to the Colorado potato beetle (Leptinotarsa decemlineata (Say)) in wild Solanum species. American Journal of potato Research, 84: 143–148.

SAS Institute. 2003. SAS/Stat User’s Guide, Version 8. SAS Institute Inc.

Scurrah, M. & Raman, K. V. 1984. Breeding and screening for resistance to major potato pests in International Potato Centere (CIP). Report of the XXVII planning confernce on Integrated Pest Management, June 4-8, 1984, Lima, Peru. pp. 103-114.

Smith, C. M. 1989. Plant Resistance to Insects – A Fundamental Approach. John Wiley, New York.

Smith, C. M. 2005. Plant Resistance to Arthropods. Springer Publishers, Netherlands.

Snelling, R. O. 1941. Resistance of plants to insect attacks. Biological Reviews, 7: 543–586.

Tarn, T. R. 1987.  The potential of plant resistance for insect control, pp. 224-234, In: Boiteau, G., Singh, R. P. & Parry, R. H. (Eds), Potato Pest Management in Canada. Proceeding of a Symposium on Improving Potato Pest Protection. Frederction, N. B.

Tingey, W. M. 1981. Potential for plant resistance in management of arthropod pests, pp. 268-288, In: Lashomb, J. H. & Casagrande, R. (Eds), Advances in Potato Pest Managemant. Hutchinson Ross Publisher Company, Strousburg, Pennsylvania.

Tingey, W. M. & Yencho, G. C. 1994. Insect resistance in potato: a decade of progress, pp. 405–425. In: Zehnder, G.W., Powelson, M. L., Jansson, R. K. & Raman, K. V. (Eds), Advances in Potato Pest Biology and Management. APS, St. Paul, Minnesota

Van der Plank, J. E. 1968. Disease Resistance in Plants. Academic Press, London.

Whalon, M. E. & Wierenga, J. M. 1994. Bacillus thuringiensis resistant Colorado potato beetle and transgenic plants: some operational and ecological implication for deployment. Biocontrol Science and Technology, 4: 555–561.  

Yaser, B. & Gungor, M. A. 2005. Determination of life table and biology of Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata Say (Col. Chrysomelidae), feeding on five different potato varieties in Turkey. Applied Entomology and Zoology, 40 (4): 589–596.