بازخوانی تاریخی شهر خوی در دوره‌ی صفوی با استناد بر مینیاتور مطراقچی از دیدگاه سیاحان

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 3، دوره 9، شماره 35، بهمن 1393، صفحه 1-25   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

الهام جعفری¹؛ لیدا بلیلان اصل²

¹گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

²استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

شهر خوی با استعداد‌های طبیعی، موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای نظامی، یکی از سکونتگاههای ایرانیان باستان بوده است. دوره صفوی یکی از دوره‌های تاریخی مهم برای شهر خوی می‌باشد. لیکن به دلیل ضعف منابع تاریخی ابهامات و تناقضات زیادی دررابطه با ساختار و محل شهر در این دوره وجود دارد. قدیمی‌ترین سند تصویری بجا مانده از شهر خوی، مینیاتوری است که توسط نصوح، نقاش شناخته شدۀ سلطان سلیمان قانونی معروف به مطراقچی در طی لشکرکشیهای دولت عثمانی به ایران در حد فاصل سالهای 42-940 ه.ق/ 36-1533ماز شهر خوی ترسیم شده است. بازخوانی مینیاتور مذکور نیازمند مطابقت منابع تاریخی از جمله سفرنامه‌ها با عناصر ترسیمی می‌باشد. از اینرو هدف مقاله‌ی حاضر بازخوانی شهر خوی در دوره‌ی صفوی با استناد بر مینیاتور مطراقچی از دیدگاه سیاحان است. جهت نیل به هدف، جمع آوری اطلاعات اولیه به روش تاریخی- اسنادی و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش تحلیلی- تطبیقی انجام پذیرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شهر خوی در دورۀ صفوی دارای عناصر شاخص مهمی چون: مسجد جامع، کاخ شاهی، منار کله شاخ و بازار بوده است. همچنین کشیدگی شهر شرقی- غربی و از مسجد جامع شروع شده و تا قبل از منار شاخی تمام شده است که بازار و کاخ شاهی در محلی بین این دو عنصر قرار داشته است. 

کلیدواژه‌ها

مینیاتور مطراقچی؛ خوی؛ دوره صفوی؛ بازخوانی