عوامل تأثیرگذار بر مناسبات سربداران و حکومت‌های محلی همجوار

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 4، دوره 8، شماره 32، آبان 1392، صفحه 1-21   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

دکتر بشری دلریش¹؛ حسین رضانژاد²

¹استادیار گروه تاریخ دانشگاه اراک

²کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

یکی از ویژگی‌های تاریخ سیاسی ایران در قرن هشتم هجری قمری، حد فاصل زوال ایلخانان تا روی کار آمدن تیموریان، وجود سلسله‌های محلی متعددی است که در چهارگوشه ایران تشکیل شدند. در این میان، شرق ایران و خراسان محل قدرت نمائی حکومت‌های متعدد از جمله حکومت سربداران با اتکاء به مذهب تشیع اثنی عشری بود. در جوار سربداران و پیش از آنان، حکومت‌های سنی مذهب طغاتیموریه، آل کُرت و جانی قربانی‌ها نیز جهت کسب قدرت سیاسی به تکاپو برخاسته بودند. با تشکیل این حکومت‌ها در جوار یکدیگر و به رغم روابط کمرنگ دوستانۀ آن‌ها، علل و عوامل متعدد چون مسائل ارضی و گسترش قلمرو بویژه رقابت بر سر تصرف خراسان، تفاوت و تباین مذهبی و اختلافات سیاسی، وقوع برخورد و تنش بین حکومت‌های محلیِ خراسان را گریزناپذیر می‌ساخت که در نهایت منجر به ضعف و در نتیجه زوال و سقوط آنان شد. پژوهش حاضر با شیوه‌ی تحلیلی ـ توصیفی، با اتکاء به منابع دست‌ اول و تحقیقات جدید بر آن است تا زوایای پنهان و آشکار مناسبات این حکومت‌‌های محلی و عوامل تأثیرگذار بر آن را بررسی و تحلیل نماید.

کلیدواژه‌ها

سربداران؛ آل کُرت؛ طغاتیموریه؛ جانی قربانی‌ها؛ خراسان؛ تشیع