خواستگاه تپوریها تا تشکیل شهربی تبرستان

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 1، دوره 8، شماره 31، تیر 1392، صفحه 1-16   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

هاشم آقاجانی الیزه¹؛ طهمورث مهرابی²

¹عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور منجیل

²کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

همواره شهرهای گوناگون در طول تاریخ، دستخوش تغییرات زیادی شده­اند و بسیاری از حوادث در تغییر نام آن‌ها تاثیر داشته است. یکی از مشخصه­ اکثر شهرهای کهن، افول و طلوع این شهرها در طول تاریخ و گاهی تغییراتی است که در بستر این شهرها و محدوده و همچنین در نام آن‌ها به وجود می­آید. کمتر شهری در تاریخ پیشینه­ی هزاران ساله داشته است و در تمام دوران در یک محل پابرجا مانده است. معمولا در گذشته اسم شهرها توسط دیگر اقوام و سرزمین­ها، بر اساس نام قبیله یا ویژگی جغرافیایی آن منطقه شناخته می­شد. یکی از این مناطق جغرافیایی تبرستان است که در منابع با نام­های گوناگون و محدوده جغرافیایی مختلف آمده است. اگر چه کتابهای زیادی از جمله، تاریخ مازندران باستان از یزدان پناه لموکی و تاریخ طبرستان از محمد بن اسفندیار به موضوع تبرستان پرداخته­اند، اما در هیچ یک از این منابع به طور خاص به خواستگاه تپوریها تا تشکیل شهربی تبرستان اشاره نشده است. همچنین این در حالی است که در تاریخ ایران باستان در هیچ منبعی نام تبرستان یا مازندران نیامده است و تنها منبعی که برای اولین بار نام تبرستان را ذکر کرده، در دوره ساسانیان و در نامه تنسر می­باشد. لذا این پژوهش تلاش دارد تا به روش تاریخی- تحلیلی و با استناد به متون کهن تاریخی به وجّه تسمیه تبرستان، جایگاه قوم تپور تا تشکیل این شهربی و محدوده جغرافیایی آن در دوره ساسانیان بپردازد. 

کلیدواژه‌ها

تبرستان؛ ایران باستان؛ محدوده؛ وجه تسمیه