تاثیر حشره‌کش آزادیراختین روی پارامترهای زیستی شته رز Macrosiphum rosae (Hem.:Aphididae) در شرایط آزمایشگاهی

تحقیقات نوین در گیاه پزشکی

شناسنامه علمی شماره، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 17، آذر 1393، صفحه 240-225   

نویسندگان

عابده انصاری؛ مهدی غیبی^* ؛ شهرام حسامی

چکیده

گل رز گیاهی درختچه­ای است که دارای آفات متعددی از جمله شته رز Macrosiphum rosae    می­باشد. کنترل شته­ها بیشتر وابسته به استفاده از حشره­کش­های شیمیایی است. به‌دلیل استفاده­های مکرر سموم، گونه­های بسیاری از شته­ها به بسیاری از ترکیبات شیمیایی مقاوم شده­اند. بنایراین برای کنترل شته­­ها، استفاده از روش­های جایگزین ضروری است. در این تحقیق، به منظور کاهش خسارت این آفت و اثرات نامطلوب آفت‌کش‌های شیمیایی در محصولات زینتی و زراعی، اثر غلظت­های مختلف حشره­کش آزادیراختین (Azadirachtin indicae)روی پارامترهای تولید مثلی شته رز  M. rosaeمورد بررسی قرار گرفت. آزمایش­ها در شرایط دمایی Cº1±25، رطوبت نسبی 60% و دوره نوری(L:D)  16:8 ساعت انجام گرفت. پس از آزمون زیست­سنجی، مقادیر LC₁₀، LC₂₅، LC₅₀ و LC₉₀ سم آزادیراختین روی شته رز، به ترتیب 5/0، 9/0، 62/1 و 94/4 میلی­لیتر بر لیتر محاسبه گردید. پارامترهای زیستی این حشره روی این غلظت­ها برآورد گردید. بیشترین میزان طول عمر حشرات کامل شته رز در شاهد و کمترین آن در تیمار 9/0و 62/1 بود. امید به زندگی یک شته تازه متولدشده در شاهد و تیمارهای 5/0، 9/0، 62/1 و 94/4 میلی­لیتر بر لیتر سم، به ترتیب 85/9 و 5/4، 22/3، 37/2 و 95/0روز بود که  با افزایش غلظت سم، امید به زندگی شته رز کاهش می­یابد. میزان باروری ناخالص (GRR) شته رز در شاهد و غلظت‌های 5/0، 9/0 و 62/1 میلی­لیتر بر لیتر سم آزادیراختین به ترتیب 13/19، 73/8، 19/4 و66/3 عدد پوره بر شته ماده بود. نرخ خالص تولید مثل (R₀) با احتساب مرگ و میر شته­های تولیدمثل کننده، در شاهد و تیمارهای 5/0، 9/0 و 62/1 میلی­لیتر بر لیتر آزادیراختین به ترتیب 95/12، 1/3، 3/1 و 02/1 پوره بر شته ماده زنده در مرحله سنی بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r_m) در شاهد و تیمارهای 5/0، 9/0 و 62/1 میلی­لیتر بر لیتر آزادیراختین به ترتیب 30/0، 18/0، 04/0 و 01/0 به دست آمد. این مقدار نشان‌دهنده اثر قاطع غلظت‌های حشره­کش آزادیراختین روی رشد جمعیت شته رز می­باشد. نتایج این آزمایش نشان­دهنده اثر مثبت حشره­کش مذکور روی پارامترهای تولیدمثلی و در نتیجه کنترل موثر این آفت­کش روی شته رز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

شته رز؛ چریش؛ آزادیراختین؛ حشره کش؛ دموگرافی

مراجع

Abbott, W.S. 1925. A method of computing the effectiveness of an insecticide. Journal of Economic Entomology, 18: 265-267 .

Bahena-Juarez, F. & Garcia-Chavez A. 2007. Compuestos actives mayoritarios de chilcuage y neem, dos alternativas para el manejo de plagas en una agricultura sostenible. PP: 24-31, In: Lopez O.,J.F.,A. Aragon G.,C. Rodriguez H., y M.vazquez G. (eds). Agricultura Sostenible-Sustancias Naturales contra plagas.Vol. 3. Universidad de Guadalajara, Mexico.

Biosci, J. 1999. Insect growth regulating and antifeedant effect of neem extracts and azadirachtin on two aphid sepecies of ornamental plants. Indian Academy of Sciences. pp:85-90 .

Blackman, R. L. & Eastop V. F. 1984. Aphids on the Worlds Crops: an Identification and Information  Guide. John Wiley & Sons.

Brattsten, L.B., Holyoke, C.W., Leeper, J.R. & Raffa, K.F. 1986. Insecticide resistance: Challenge to pest management and basic research. Science, 231, 1255-1260.

Carey, J.R. 1993. Applied Demography for Biologists with Special Emphasis on Insects. Oxford New University Press, New York.

Carvalho, S.M. & Ferreira, D.T. 1990. Santa-Bárbara contra vaquinha. Ciência Hoje, 11: 65- 67 .

Chi, H. 1990. Timing of control based on the stage structure of pest populations:  simulation approach. Journal of Economical Entomology, 83, 1143-1150.

Clements, K.M. Sorenson, C.E. Wiegman, B.M. & Roe, M.R. 2000. Insecticide resistance in the Myzus persicae complex (Homoptera: Aphididae) with emphasis on tobacco pest management. Reviews in Toxicology, 3: 1-23 .

Daoubi, M. Deligeorgopoulou, A. Macias-Sanchez, A.J. Hermamdez-Galan, R. Hitchcock, P.B. Hanson, J.R. & Collado, I.G. 2005. Antifungal activity and biotransformation of diisophorone by Botrytiscinerea. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 6035-6039 .

Debach, P.F. & Rosen, D. 1991 Biological Control by Natural Enemies. Cambridge University. Press.

Dos Santos, T. M., Costa, N. P., Torres, A. L. & A. L. B. Junior. 2004. Effect of neem extract on the cotton aphid. Pesquisa Agropecuaria Bras, 39(11):1071-1076.

Foster, S.P. Denholm, I. & Devonshire, A.L. 2000. The ups and downs of insecticide resistance in peach-potato aphids (Myzus persicae) in the UK. Crop Protection, 19: 873-879 .

Javaid, I. & Mpontokwae, S.M. 1997. Evaluation of plant material for the control of Callosobruchus maculatus F. in cowpea seed. African Entomology, 5(2): 357-359.

Khalequzzaman , M. & Nahar, J. 2008 . Relative toxicity of some insecticides and azadirachtin against four crop infesting aphid species. University Journal Zoology, Rajshahi U. 27:31-34.

Kim, H.G., Jeon, J.H., Kim, M.K. & Lee, H.S. 2005. Pharmacological ectsofasaron aldehyde isolated from Acorusgram in eusrhizome. Food Science and Biotechnology, 14(5): 685-688 .

Koul , O. 1996. Mode of Azadirachtin action, pp. 160-170. In: Randhawa, N. S. &  Parmar, B. S. (Eds.) Neem. New Age International Publishers Ltd., New Dehli.

Koul, O .1999. Insect growth regulating and antifeedant effects of neem extracts and azadirachtin on two aphid species of ornamentals plants. Journal of Bioscience 24(1) : 85-90.

Koul, O. & S. Wahab. 2004. Neem: Today and in the New Millennium. Kluwer Academic Publishers. Dordrecht, The Netherlands . 276 p.

Koul, O., Shankar, J. S. & N. Mehta. 1997. Antifeedant activity of neem seed extracts and azadirachtin to cabbage aphid Brevicoryne brassicae (L.) Indian Journal of  Experimental Biology, 35 994-997.

Kraiss, H. & Cullen, E.M. 2008 . Insect growth regulator effects of azadirachtin and neem oil on survivorship, development and fecundity of Aphis glycine (Hemiptera : Aphididae ) and its predator, Harmonia axyridis (Coleoptera : Coccinellidae ). Pest Management Science, 46 (6): 660-668.

Levinson, H. & Levinson, A. 1998. Control of stored food pests in the ancient orient and classical antiquity. Journal of Applied Entomology, 22: 127-144.

Mordue, A.J. & Nisbet, A.J. 2000. Azadirachtin from the neem tree Azadirachta indica : its actions against insects .Anaisda Sociedade Entomologica do Brasil, 29:  615 – 632.

Rao, P. J., Kumar, K. M.  & Singh, S. 1999. Effect of Artemisia annua oil on development and reproduction of Dysdercus koenigii F. (Hem., Pyrrhocoridae) Journal of Applied Entomology. 123:315-318.

Saljoqi, A.U.R., Khan, M., Khan, S.A. & Rehman, S. 2006. Effects of six plant extracts on Rice Weevil, Sitophilus oryzae L. in the stored wheat grains. Journal of Agriculture and Biological Sciences, 1 (4): 1-5 .

Sakai, A.K., Allendorf, F.W., Lodge, D.M., Molofsky, K.A., Baughman, S., Cabin, R.J., Cohen J.E. & Ellstrand, N.C. 2001. The population biology of invasive species. Annual Review of Ecological System, 32, 305-332.

Santos, T. M. , Costa, N. P., Torrest, A. L. & A. L. B. Junior. 2004. Effect of neem extract on the cotton aphid. Pesquisa Agropecuaria Bras, 39(11): 071-1076.

Shirvani, A. &. Husseini Naveh, V. 2004. Estimation of fertility life table parameters aphid Aphis gossypii (Glover). Journal of Agricultural Science, 35 (1): 29-23.

Strak, J. D., Banken, J. A. O. & W. K. Walthal, 1998. The important of the population perspective for the evalution of side-effects of pesticides on beneficial species, pp. 348-359. In: Haskell, P.T., and McEwen, p., (eds). Ecotoxicology : Pesticides and Beneficial Organism. Kluwer Academic publishers, Dordrecht, The Netherlands.

Talebi Jahromy, KH., .2006. Pesticide Toxicology. Tehran University, (In Persian).

Tang, Y. Q., Weathersbee, A. A. & Mayer. R.T, 2002. Effect of Neem Seed Extract on the Brown Citrus Aphid (Hemiptera: Aphididae) and its parasitoid Lysiphlebus. testaceipes. (Hymenoptera: Aphidiidae). Environmental Entomology, 31(1):172-176.

Ventura, M.U. & Ito. M., 2000. Antifeedant activity of Melia azedarach (L.) extracts to Diabrotica speciosa (Genn.) (Coleoptera: Chrysomelidae) beetles. Brazilian Archives of Biology and Technology, 43: 215-219 .

Wheathersbee, A.A. & Tang., Y.Q., 2002. Effect of neem seed extract on feeding, growth, survivaland reproductionof Diaprepes abbreviatus (Coleoptera: Curculionidae) Journal of Economic Entomolgy, 95: 661-667.