تولیدات علمی پژوهشگران زمین‌شناسی در پایگاه وب-آوساینس بر اساس قوانین لوتکا و برادفورد

دانش شناسی

مقاله 4، دوره 5، شماره 17، شهریور 1391، صفحه 53-60   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فهیمه منصوری^{* 1}؛ فریده عصاره²؛ غلامرضا حیدری³

¹کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی

²استاد گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

³ستادیار گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی پایایی اعتبار قوانین لوتکا و برادفورد، دو مورد از قوانین پایه و اصلی علم­سنجی، در شرایط اطلاعاتی حاضر است، به منظور آزمایش این قوانین در توزیع فراوانی مشارکت نویسندگان و نیز تولیدات علمی آنان در مجلات.
روش شناسی:پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که با روش تحلیلی و نیز استفاده از شاخص­های علم­سنجی انجام می­شود. برای تحلیل داده­ها با کمک قانون لوتکا، به محاسبه تعداد نویسندگان براساس مدارک تولید شده توسط آنان پرداخته شد. سپس جهت اطمینان از نتایج حاصله و تأیید نتایج در بخش قانون لوتکا، نرم­افزار لوتکا نیز به کارگرفته شد. به منظور آزمایش قانون برادفورد برروی داده­ها، این قانون نیز مورد استفاده واقع شد.
یافته­ها: یافته­ها نشان داد که تولیدات علمی نویسندگان حوزه­ی زمین­شناسی در بازه زمانی 1990 تا 2010 با قانون لوتکا هم­خوانی ندارد و این قانون در این پژوهش حاکم نبود. حال آن­که در بررسی قانون برادفورد، نتایج حاکی از صادق بودن این قانون در مورد برون­دادهای علمی نویسندگان این حوزه در محدوده زمانی مورد بررسی است.
نتیجه­گیری: نتایج پژوهش نشان داد که در آزمایش قانون لوتکا با تولیدات علمی نویسندگان حوزه­ی زمین­شناسی در سالهای 1990-2010، این قانون مورد تایید قرار نگرفت. به نظر می‌رسد که با تغییراتی که از طریق هم­نویسندگی در بروندادهای علمی مورد بررسی حاصل شده است، این قانون دیگر حاکم نیست و نیازمند بررسی­های بیشتری است، تا بتواند به عنوان یک اصل عمومی، در همه حال، مورد استفاده قرار بگیرد. در بررسی قانون برادفورد، نتایج حاکی از صادق بودن این قانون در مورد برون‌دادهای علمی نویسندگان حوزه­ی زمین­شناسی در بازه زمانی مورد بررسی بوده است. با این تفاوت که از نویسندگان به عنوان موضوعات مقالات استفاده شده است. به عبارتی، بیشترین تعداد نویسندگان (به ­عنوان موضوعات مقالات) کمترین تعداد مدارک علمی را تولید کرده‌اند که این مدارک، مدارک هسته محسوب می­شوند و توسط بیشترین مشارکت نویسندگان به نگارش درآمده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

قانون لوتکا؛ قانون برادفورد؛ علم­سنجی؛ نرم­افزار لوتکا؛ زمین‌شناسی

مراجع

دیانی، محمدحسین (1379). مباحث بنیانی در کتابداری و اطلاع­رسانی ایرانک ده مقاله. مشهد: کتابخانه رایانه­ای. ص47-60.

عصاره، فریده؛ مصطفوی، اسماعیل (1390). بررسی تطبیقی قواعد لوتکا و پائو با تعداد نویسندگان و مقالات آنان در حوزه­های علوم رایانه و هوش مصنوعی در پایگاه استنادی وب­آوساینس. فصلنامه علوم و فناوری مدیریت، 4، 208-229.

فتاحی، رحمت الله؛ دانش، فرشید؛ سهیلی، فرامرز (1390). بررسی وضعیت جهانی تولیدات علمی دانشگاه فردوسی مشهد طی سال­های 1990-2010 در وبگاه علوم (Web of Science) با هدف ترسیم نقشه­ی علم این دانشگاه. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع­رسانی، 1(1)، 161-183.

فتاحی، رحمت الله؛ رحیمی، ماریه (1386). همکاری علمی و تولید اطلاعات: نگاهی به مفاهیم و الگوهای رایج در تولید علمی مشترک. فصنامه کتاب، 71(3)، 238-245.

کشوری، مریم (1388).بررسی میزان مشارکت علمی نویسندگان در نمایه های استنادی علوم، علوم‌اجتماعی و هنرو علوم‌انسانی در پایگاه وب آف ساینس. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران، اهواز.

Campbell, F. (1896).  Theory of The National and International Bibliography. London: Library Bureau.

Chang, S., Chou, C., Yang, J. (2010). The literature review of thchnology acceptance model: A study of the bibliometrics distributions. PACIS 2010 Proceedings. Paper 158. Retrieved March 11, 2011. From http://aisel.aisnet.org/pacis2010/158

Cocosla, M., Serenko, A., Turel, O. (2011). Exploring the management information systems discipline: a scienometric study of ICIS, PACIS and ASAC. Scientometrics, 87,  1-16.

Diodato, V. (1994). Dictionary of bibliometrics. Binghampton, NY: The Haworth Press, Inc.

Jayroe, T. (2008). Bibliometrics for Dummies. Retrieved March 11. 2011. from http://comminfo.rutgers.edu/~tefko/Courses/e530/Readings/Jayroe%20Bibliometrics%20for%20Dummies%202008.pdf

Leydesdorff, L. (1989). Words and Co-Words as Indicators of Intellectual Organization. Research Policy, 18,  209-223.

Mujumdar , A. S. (2006). Editorial. Drying Technology, (24), 411.

Nicholls, P. T. (1989). Bibliometric modeling processes and the empirical validity of Lotka's law. Journal of the American Society for Information Science, 40, 379-385.

Nicolaisen, J., Hjørland, B. (2007). Practical potentials of Bradford's law: A critical examination of the received view. Journal of Documentation, 63(3), 359-377.

Pao, M. L. (1989). Concepts of information retrieval. Englewood, Colo: Libraries Unlimited Inc.

Rousseau, B., Rousseau, R. (2000). LOTKA: A program to fit a power law distribution to observed frequency data. Cybermetrics,4(1).

Zabed Ahmed, S. M., Anisur Rahman, M. (2009). Lotka Law and authorship distribution in nutrition research in Bangladesh. Annals of Library and Information Studies, 56,  95-102.