دیجی کوال ابزاری برایسنجش کیفیت کتابخانه‌های دیجیتالی: مطالعه موردی در کتابخانه دیجیتالی دانشگاه آزاداسلامی واحد بروجرد از دیدگاه کاربران

دانش شناسی

مقاله 7، دوره 5، شماره 17، شهریور 1391، صفحه 85-104   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

الهام نائیچ^{* 1}؛ یعقوب نوروزی²؛ محسن حمیدی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

²عضو هیات علمی گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه قم

³دکتری کتابداری و اطلاع رسانی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش کیفیت خدمات کتابخانه دیجیتالی دانشگاه‌ آزاد اسلامی واحد بروجرد از دیدگاه کاربران بر اساس مدل دیجی‌کوال انجام گرفته است.
روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت به صورت پیمایشی تحلیلی است. جامعه آماری این پیمایش را اساتید و دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحدبروجرد تشکیل می‌دهد که جامعه منتخب طبق جدول"مورگان" 108 نفر می‌باشند. ابزار مورد استفاده جهت گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق‌ساخته‌ای است که در آن، خدمات کتابخانه دیجیتالی در قالب دو دسته از عوامل، شامل: "تعامل انسان و فناوری" و "جنبه‌های فنی" با دوازده مولفه مدل دیجی‌کوال "رضایت فردی، میزان اطمینان، سودمندی، قابلیت انجام، دسترس‌پذیری، قابلیت اعتبار، دقت و صحت، جستجو‌پذیری، پیوند‌فعال، پوشش موضوعی، قابلیت مرور، سامان‌یافتگی" سنجیده شده است.
یافته‌های‌پژوهش: یافته‌های پژوهش نشان می‌د‌هد که از دیدگاه کاربران میزان رضایت‌ فردی، پوشش‌ موضوعی این کتابخانه در حد متوسط و میزان اطمینان، سودمندی، قابلیت انجام، اعتبار، دقت و صحت، سامان‌یافتگی بالاتر از حد متوسط و میزان دسترس‌پذیری، جستجو‌پذیری، پیوند‌فعال و قابلیت مرور کمتر از حد متوسط می‌باشند.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که کتابخانه در حوزه‌های میزان اطمینان، سودمندی، قابلیت انجام، اعتبار، دقت و صحت، سامان یافتگی توانسته است در درجه بالاتر از حد متوسط قرار گیرد و عملکرد بهتری داشته است.این در حالی بود که حوزه رضایت فردی و پوشش موضوعی عملکردی در حد متوسط داشت و میزان دسترس‌پذیری و جستجوپذیری و پیوند فعال وقابلیت مرور با وضعیتی کمتر از حد متوسط ضعیفتر از بقیه موارد بود

کلیدواژه‌ها

ارزیابی عملکرد؛ کیفیت‌سنجی؛ مدل دیجی‌کوال؛ کتابخانه دیجیتالی؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

مراجع

ایرانشاهی، محمد (1386). ارزیابی کتابخانه‌ دیجیتالی: پروتکلDigiqual. مدیریت اطلاعات، (2)، 3ـ 4.

باباغیبی، نجمه؛ فتاحی،رحمت‌الله (1387). مقایسه سنجش کیفیت خدمات کتابخانه‌ای دانشگاه فردوسی از دیدگاه کاربران و کتابداران با استفاده از ابزار لایب‌کوآل. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 44(4)

پل، روزیتا (1378). ارزشیابی کیفی: رهنمودهای بین‌المللی برای سنجش عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی، تهران: سمت، ص. 9.

تنهایی، جواد (1378). شیوه تنظیم و نگارش پایان ‌نامه. تهران: مقصودی، ص. 57.

حافظ‌نیا،محمدرضا. (1384). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت، ص. 155.

سامانیان، مصیب؛ ایزانلو، محمد؛ فارسی، کلاله (1389). بررسی هزینه سودمندی نشریات الکترونیکی و کتابخانه دیجیتال در دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشنامه تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، 22(1).

صمیعی، میترا(1381). کتابخانه دیجیتالی: ویژگیها، خدمات آن با توجه به نیازهای اطلاعاتی هزاره سوم، مقاله ارائه شده در همایش سراسری بسوی کتابخانه‌دیجیتالی، تغییر یا تحول کتابخانه‌های سنتی، ص.101.

فدایی، اشرف؛ نوشین‌فرد، فاطمه (1387). بررسی دیدگاه‌های مدیران و کتابداران کتابخانه‌های دانشگاه علامه طباطبائی در مورد ایجاد کتابخانه دیجیتال، فصلنامه کتاب، (81).

نادی‌راوندی، سمیه؛ محسن،حاجی‌زین العابدینی (1388). شاخص‌های طراحی و ارزیابی کتابخانه‌دیجیتالی، مدیریت سلامت، 38(12).

نبوی، فاطمه (1385). ارزیابی قابلیتهای جستجو در کتابخانه‌های دیجیتالی، فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 21(3).

نصر اصفهانی، علیخان (1388). آشنایی با کتابخانه دیجیتالی، اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، ص.17.

نمازی، علیرضا (1382). تبیین پارامترهای موثر در طراحی کتابخانه دیجیتال در ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فنی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

نوروزی، یعقوب (1383). شاخص‌های ارزیابی کتابخانه دیجیتالی. مجلات اطلاع‌رسانی و کتابداری (اطلاع شناسی)، (3)، ص.73ـ92.

Hall, Nathan (2011). Digital Library Evaluation Tech Talk. Retrieved form http://www.library.unt.edu/digital. (Accessedseptember 31, 2011)

Hong (lris) xie (2006).  Evaluation of digital libraries: criteria and problems from users perspective.  Available from http://www.sciencedirect.com. (Accessed July 14,2011)

 Kyrillidou,M.,&Giersch, S. (2005). Developing the Digiqual protocol for digital library evaluation.In M. Marlino, T.Summer,&F.Shipman(Eds.),proceedings of the Fifth ACM/IEEE–CSJoint conference on Digital Libraries. (AccessedJuly 2,2011)

Monopoli, Maria (2002). A user_oriented evaluation of digital libraries: case study the “Electronic Journals” Service of the library and information service of the University of Patras, Greece”. Available from http://www.emeraldinsight.com/0001-253X.htmSaracevic. (AccessedJuly 23,2011)

Saracevic,Tefko (2004). Evaluation of digital libraries:An overview.  Available from http://comminfo.rutgers.edu. (AccessedJune 27,2011)

Zhang, Xiangmin (2009). How Usable are Operational Digital libraries – A usability Evaluation of

System Interactions. Retrieved form http://www.Sciweavers.org. (AccessedApril 25,2011).