بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر کارشناسی دانشگاه علم و صنعت ایران ـ واحد اراک در محیط دیجیتال (88-1387)

دانش شناسی

مقاله 6، دوره 4، شماره 13، شهریور 1390، صفحه 65-76   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

الهام میری^{* 1}؛ مظفر چشمه سهرابی²

¹فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان؛ و کتابدار دانشگاه علم و صنعت ایران، واحد اراک

²استادیار دانشگاه اصفهان اصفهان- خیابان هزار جریب- دانشگاه اصفهان- کتابخانه مرکزی

چکیده

هدف: هدف اصلی این تحقیق تعیین سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر کارشناسی دانشگاه علم و صنعت ایران- واحد اراک (سال تحصیلی 88- 1387) در محیط دیجیتال است تا بتواند توجه برنامه‌ریزان آموزشی و پژوهشی دانشگاه را به ضرورت گسترش مهارتهای اطلاع‌یابی و سواد اطلاعاتی در میان دانش‌آموختگان جلب نماید.
روش‌شناسی:این پژوهش به روش پیمایشی تحلیلی و با ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل 213  دانشجوی سال آخر کارشناسی می‌باشد که کل جامعه مورد مطالعه قرار گرفت و از میان آنها 83% به پرسشنامه پاسخ دادند. مبنای آزمون سواد اطلاعاتی در این تحقیق، استاندارد انجمن کتابخانه‌های آموزشی و پژوهشی آمریکا،استاندارد انجمن کتابخانه‌های نیویورک، استاندارد جامعه بین المللی تکنولوژی آموزشی و معیار‌های مرکز خدمات آموزشی آمریکا بوده‌اند. داده‌ها با روش‌های آمار توصیفی و استنباطی همچون درصد فراوانی،آزمون t  مستقل و آنالیز واریانس و با کمک نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده‌اند.
یافته‌ها: جامعه پژوهش در تشخیص نیاز به اطلاعات در سطحی پایین تر از حد متوسط قرار دارند، اما از نظر مهارت‌‌‌‌‌های دستیابی، ارزیابی و استفاده از اطلاعات، همچنین آشنایی با مسائل حقوقی اطلاعات و نیز بهره مندی از مهارتهای پیش زمینه سواد اطلاعاتی ودرک اهمیت اطلاعات در سطحی بالاتر از متوسط قرار دارند. موثر‌ترین عامل در سطح سواد اطلاعاتی نیز یادگیری غیر رسمی از طریق استادان و دوستان اعلام شده است.
نتیجه گیری: نتیجه نهایی نشان می‌دهد که سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر کارشناسی بالاتر از حد متوسط با میانگین نمره 36/2 است.  به عبارتی فرضیه اول پژوهش مبنی بر پایین بودن سواد اطلاعاتی دانشجویان در محیط دیجیتال، مورد تایید قرار نگرفته است. اما فرضیه‌های دیگر پژوهش مبنی بر هم سطحی سواد اطلاعاتی دانشجویان رشته‌های مختلف تحصیلی-روزانه و شبانه و دختر و پسر- تایید شده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

سواد اطلاعاتی؛ محیط دیجیتال؛ استاندارد‌های سواد اطلاعاتی؛ مهارت‌های پیش‌زمینه سواد اطلاعاتی؛ دانشجویان کارشناسی؛ دانشگاه علم و صنعت ایران (اراک)

مراجع

بردستانی، مرضیه.1383. بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز. در  آموزش استفاده‌کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی(مجموعه مقاله‌ها). به کوشش رحمت‌الله فتاحی. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، ص. 479- 494.

سیامک، مرضیه، و داورپناه، محمدرضا.1387. ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سنجش سواد اطلاعاتی پایه و واقعی دانشجویان مقطع کارشناسی. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 45 شماره اول، جلد 12. (دسترسی در 20 خرداد 1389)

http://www.aqlibrary.ir/index.php?model=TWArticles&file=index&func=view_pubarticles&did=607&pid=10

سیدقطبی، مهدی، و نیک‌زمان، امیر. 1387. مروری بر متون سواد اطلاعاتی در ایران (86- 1383) و جهان (6- 2005).مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، 10 (3). (دسترسی در 27 تیر1388).

http://www.irandoc.ac.ir/data/e_j/vol10/no3/qotbi_abs.htm 

صیامیان، حسن، حسینی، سپیده، و قربانی، فاطمه.1386. بررسی میزان سواد اطلاعاتی و رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان کارشناسی مدارک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران.مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، 7 (2). (دسترسی در 20 بهمن 1387).

http://www.irandoc.ac.ir/data/e_j/vol7/siamian_hosseini_abs.htm

طباطبایی، فاطمه ناهید.1381. سواد اطلاعاتی. در دائره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. سر ویراستار عباس حری. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، ج.2، ص. 1081- 1084.

طیب‌‌ نیا، ویدا.1384.  بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.

عصاره، فریده.1383. سواد اطلاعاتی یا ایجاد مهارت‌های لازم در دانشجویان برای دستیابی و استفاده از اطلاعات. در آموزش استفاده‌کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی(مجموعه مقاله‌ها). به کوشش رحمت‌الله فتاحی. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، ص. 215- 221.

منصوریان، یزدان، و نعیم‌آبادی، محمد.1383. نقش وب سایت کتابخانه‌ها در ارتقای سواد اطلاعاتی. در آموزش استفاده‌کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی (مجموعه مفاله‌ها). به کوشش رحمت‌الله فتاحی. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، ص. 403- 415.

“21st Century Information Literacy Standards for Digital Learners of New York”. NYLA. New York Library Association,(06/09/2008). Available 29 Apr. 2009

http://www.nyla.org/content/user_1/NYLA_Info_Lit.pdf

“Information literacy competency standards for Higher Education”.ACRL. Association of college and Research Libraries, (September, 1, 2006). Available 10 Jun. 2009 at:

http://www.ala.org/ala/acrl/acrlstandards/informationliteracycompetency.cfm

. Katz Irvin R. 2007. Testing information literacy in digital environments: ETS’ s iSkills assessment. information technology and libraries, 26 (3), pp. 4- 13. Available 17 Jan. 2009 at:

http://www.namle.net/uploads/df/ff/dfff49accb3be61fbb0f91fbce1719f1/Katz-ETS-iSkills-Assessment.pdf

 Kinengyere Alison Annet. 2007.. The effect of information literacy on the utilization of electronic information resources in selected academic and research institutions in Uganda. The Electronic library, 25 (3), pp. 328- 341. Available 11 Jan 2009 at: Emerald Database

“ National technology educatrs standards”. ISTE, International Society for Technology in Education, (October, 2007). Available 29 Apr. 2009 at:

http://www.iste.org/content/Navigationmenu/NETS/ for students 2007 standards/ NETS _ for _ students _ 2007 _ standards. pdf

Perrin, Cheryl, Hossain, Delwar, and  Cumming, Kaye. 2008.  Nursing students’ information literacy skills prior to and after information literacy instruction. In 5^th international lifelong learning conference, Lifelong learning: Reflecting on successes & framing futures, 16- 19 Jun, Yeppoon, Australia. Available 14 Feb. 2009 at:http://eprints.usq.edu.au/4182/1/Perrin_Hossain_Cumming.pdf

 “ Standards for the 21^st century Learners”. AASL. American Association ofSchool Librarians, (November, 8, 2006). Available 29 Apr. 2009 at: http://www.acrl.org/ala/aasl/aaslproftools/learningstandards/standards.cfm