اثر بخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی برجهت گیری هدف، ‏اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر دبیرستانی‏

زن و مطالعات خانواده

مقاله 7، دوره 8، شماره 27، خرداد 1394، صفحه 131-159

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

پژوهش حاضر، به منظور بررسی تأثیر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر جهت گیری هدف، اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر پایه اول دبیرستان انجام شد. بدین منظور 65 نفر از دانش‌آموزان دختر پایه اول در دوره دبیرستان از منطقه چهار آموزش و پرورش شهر کرج، به وسیله نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب  شدند. روش پژوهش، آزمایشی و بر اساس طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل آزمایش و جایگزینی تصادفی بود. ابزار آزمون با عنوان آزمون راهبردهای شناختی و فراشناختی وینستاین و مایر (1986)، اضطراب امتحان ساراسون (1987) و مقیاس هدف گزینی تحصیلی بوفارد و همکاران (1998) در مرحله‌ پیش آزمون توسط دانش‌آموزان مورد مطالعه تکمیل گردید. پس از تشکیل دو گروه، به عنوان گروه‌های آزمایش و کنترل، برنامه آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی، طی ده جلسه دو ساعتی در مورد گروه آزمایش به اجرا درآمد. پس از دوره آموزش، مرحله پس آزمون توسط آزمودنی‌ها در هر دو گروه اجرا گردید. تحلیل داده‌های به دست آمده با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی منجر به افزایش جهت گیری هدف یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان   می شود ولی اثر معناداری بر جهت گیری هدف عملکردی و جهت گیری پرهیز از شکست آنها نشان نداد. همچنین اضطراب امتحان در دانش آموزان کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها

راهبردهای شناختی؛ راهبردهای فراشناختی؛ جهت گیری هدف؛ اضطراب امتحان؛ پیشرفت تحصیلی.‏

مراجع

-   ابراهیمی قوام آبادی، صغری (1377)، اثر بخشی سه روش آموزش راهبردهای یادگیری آموزش دوجانبه، توضیح مستقیم، چرخه‌ انکار بر درک مطلب، حل مسأله، دانش فراشناختی، خود پنداره‌ تحصیلی و سرعت یادگیری در دانش‌آموزان دختر دوم راهنمایی معدل پایین‌تر از 15 شهر تهران. رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.

-   امیری مجد، مجتبی و شاه مرادی، احمد (1388)، تاثیر درمان شناختی ورفتاری در کاهش اضطراب امتحان دانشجویان. مجله علوم رفتاری، (1)53، 64-73.

-   البرزی، شهلا و سیف، دیبا (1382)، بررسی رابطه باورهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری و برخی از عوامل جمعیتی با پیشرفت تحصیلی گروهی از دانشجویان علوم انسانی در درس آمار. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 190(1)، 73-82.

-   پاکدامن ساوجی، آذر (1386)، رابطه راهبردهای یادگیری خودگردان با پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان دوره‌ای آموزش حضوری و آموزش مجازی. رساله دکتری، دانشگاه الزهرا.

-   جوکار، بهرام (1384)، بررسی رابطه هدف گیری و خود تنظیمی در دانشجویان رشته های مختلف تحصیلی دانشگاه شیراز، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22 (4)، 56-71.

-   حاج حسینی، منصوره و اخوان تفتی، مهناز (1386)، بررسی رابطه کاربرد راهبردهای یادگیری با پشرفت تحصیلی در رشته ریاضی- فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی. پژوهش های تربیتی و روان شناختی دانشگاه اصفهان، (3)8، 90-73.

-   خیابانی، ناصر (1381)، بررسی مقایسه ای رابطه باورهای هوشی و جهت گیری هدفی با راهبردهای یادگیری و موفقیت تحصیلی در دانشجویان دختر و پسر رشته روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در سال تحصیلی 81-80. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

-   دادستان، پریرخ (1376)، سنجش و درمان اضطراب امتحان. مجله روانشناسی، 1(1)، 60-31.

-   دلاور، علی(1385)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی. تهران: رشد.

-   رستگار، احمد (1385)، رابطه باورهای هوشی و پیشرفت تحصیلی. نقش واسطه ای اهداف پیشرفت و درگیری تحصیلی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

-   زارع، حسین و محمدی احمد آبادی، ناصر (1390)، تأثیر آموزش فراشناخت در حل مسائل ریاضی دانش‌آموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(3).

-   سیف، دیبا و لطیفیان، مرتضی (1383)، بررسی رابطه باورهای انگیزشی و راهبردهای خود نظم دهی دانشجویان در درس ریاضی. مجله روانشناسی، 8 (4).

-   سیف‌، علی  اکبر (1388)، روان‌شناسی پرورشی. تهران: آگاه.

-   سیف، علی اکبر (1381)، روانشناسی پرورشی و روانشناسی یادگیری و آموزشی. تهران: امیرکبیر.

-   سیف، علی اکبر و مصر آبادی، جواد (1382)، اثر بخشی راهبرد های یادگیری بر سرعت خواندن، یادگیری و درک در متون مختلف. نشریه علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، (74)، 37-54.

-   شیولسون، ریچاردجی (1382)، استدلال آماری در علوم رفتاری، ترجمه: کیامنش، علیرضا. چاپ اول، تهران: جهاد دانشگاهی.

-   صبحی قراملکی، ناصر (1385)، اثر بخشی دو روش شناخت درمانی و آموزش مهارتهای مطالعه و تعامل آنها با مولفه شخصیتی در کاهش اضطراب امتحان و افزایش عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران. پایان نامه دکتری رشته رواشناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

-   عابدینی، یاسمین (1386)، رابطه یادگیری تحصیلی، اهداف پیشرفت و پیشرفت تحصیلی: مدل ساختاری پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم ریاضی و علوم انسانی. پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران.

-   عباباف، زهره (1375)، مقایسه راهبردهای یادگیری دانش‌آموزان ضعیف و قوی دوره‌ دبیرستان مناطق 2، 4 و 11 تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

-   فرخی، نورعلی (1389)، اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر درک مطلب دانش آموزان پسر دوم راهنمایی منطقه 11 آموزش و پرورش شهر تهران. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، (18)6، 129-152.

-   قلی زاده، مظفر؛ شکر کن، حسین و حقیقی، جمال (1386)، بررسی روابط ساده و چندگانه هدف های چهارگانه پیشرفت با اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان پسر سال اول دبیرستانهای شهرستان ایذه. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 3(14)، 149-166.

-   کرمی، ابوالفضل؛ دلاور، علی؛ بهرامی، هادی و کریمی، یوسف (1384)، تدوین ابزار سنجش راهبردهای یادگیری و مطالعه و تعیین رابطه‌ آن با پیشرفت تحصیلی. مجله‌ روانشناسی، 36، 9(4).

-   محسن پور، مریم؛ حجازی، الهه و کیامنش، علیرضا (1385)، نقش خودکارآمدی، اهداف پیشرفت، راهبردهای یادگیری و پایداری در پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش آموزان سال سوم متوسطه شهر تهران. نوآوری های آموزشی، (9)، 16-36.

-   ملکی، بهرام (1384)، تأثیر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر افزایش یادگیری و یادداری متون درسی مختلی. مجله تازه‌های علوم شناختی، 7(3).

-   نوشادی، ناصر (1380)، بررسی رابطه جهت گیری هدف با خود تنظیمی یادگیری، پیشرفت تحصیلی و رضایت از تحصیل در دانش آموزان دختر و پسر رشته های مختلف تحصیلی دروه های پیش دانشگاهی شهر شیراز. پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

-   ولی محمدی، مریم (1381)، بررسی رابطه بین جهت گیری هدفی با راهبردهای یادگیری و اضطراب امتحان در دانش آموزان دختر و پسر سال دوم راهنمایی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه الزهرا (س).

-   همایونی، علیرضا و عبدالهی، محمدحسین (1382)، بررسی رابطه بین سبک های یادگیری و سبک های شناختی و نقش آن در موفقیت تحصیل دانش آموزان. مجله روانشناسی، (27)، 197-179.

-   یعقوب خانی، م (1389)، ارتباط بین راهبردهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی. مجله علوم اجتماعی و رفتاری، (5)، 1033-1036.

 

-     Akturk, A.o., & Sahin, I. (2011), Literature review on meta cognition and its measurement . Procedia social and behavior sciences, 15(3), 3731-3736.

-     Ames, G.(1992), Classrooms: Goals, structure and students maturation. Journal of educational psychology, 80(3), 260-267.

-     Bouffard-Bouchard Therese, Parent, Sophie and Laviree serge (2002), Self-Regulation on a concept-Formation Task among Average and Gifted Students. Excremental child psychology, 56(1), 115-134.

-     Bouffard, T.(1998), A Developmental study of the Relation between combined learning and performance Goals and students self-Regulated learning. British journal of educational psychology, (68), 309-319.

-     Campbell, M.S, Silverstein, Z., Takalashi, T., Newman, B., Gubi, A., Mccann, N.(2005), Test anxiety and academic performance in undergraduate and graduate students. Journal of educational psychology, 97(2), 268-274.

-     Chen,C.S. (2002), Self-regulated learning strategies and achievement in an introduction to information systems course .Information technology. Learning, and preformation journal, 20(1), 11-24.

-     Church, M.A, Elliot, A.J Goble, S,L. (2001), Perception of classroom environment, achievement goals, and achievement outcomes .Journal of educational psychology,93, 43-54.

-     Dupeyrat, C., marine, C.(2005), Implicit theories of intelligence, goal orientation, cognitive engagement and achievement: A test of  Dweeck’s  model with returning to school adults. Contemporary educational psychology, 30, 43-59.

-     Elliot, A.j ,Mc Gregor, H. & Gable, S. (1999), Achievement Goals, study strategies, and exam performance :A meditational Analysis. Journal of educational psychology, (91), 549-563.

-     Elliot, A.J. & MC Gregor, H.(2001), A2X2 Achievement goal framework. Journal of personality and social psychology, 80(3), 501-519

-     Filcher, C. & Miller, G.(2000), Learning strategies for distance education students. Journal of Agricultural Education, 41(1), 60-68.

-     Green, B.A., Miller, R.B., Crowson, M., Duke, B.L., Akey, K. (2004), Predicting high school students' cognitive engagement and achievement: contributions of classroom perception and motivation. Contemporary Educational psychology, (29), 462-482.

-     Harackiewicz, M, Barron, K.E, Carter, S.M., Lehto, A.T., & Elliot, A.J.(1997), Predictors and consequences of Achievement Goals in  the college classroom: Maintaining interest and making the grode. Journal of personality and social psychology,( 73), 1284-1295

-     Jain, S. (2006), Test anxiety and mathematics anxiety as a function of mediated learning experience and metacognitive skills. Thesis of doctoral philosophy in counselor education, university of Wyoming.

-     Kaplan, A. & Flum, H. (2010), Achievement goal orientations and identity formation styles. Educational research review,( 5), 50-67.

-     Kaplan, A. & Migdly, C.(1997), The effect of achievement goals. Does level of perceived academic competence make a difference? Contemporary educational psychology,( 22), 415-435.

-     Lee, J.K. (2008),The effects of self-regulated learning strategies and system satisfaction regarding learner’s performance.  Information and management,( 40), 133-146.

-     Mac Millan, Wenstein, C.E., Jong,J.,& Acee,T.W.(2010),Learning strategies. Journal of International e ncylopedia of Education, (-),  323-329.

-     MC Carthy, R.(2007),When anxiety causes your brain to jam, use your heart. Institute of heart math, heart math research center .Boulder creek, CA.

-     Meece, J., Blumenfeld, P. and Hayle, R.(1988), Students goal orientation and cognitive engagement in classroom activities. Journal of educational psychology, 80(4), 514-523.

-     Middleton, M.J. & Midgley,C. (1997), Avoiding the Demonstration of lock of ability: an unexplored Aspect of Goal theory .Journal of educational psychology, (89), 710-718.

-     Nie, Y., lau, s. &liau, A.K., (2011), Role of academic self-efficacy in moderating the relation between task importance and test anxiety .Learning and individual differences, 21(6), 736-741.

-     Nien, C.L., & Duda, J.L. (2008), Antecedents and consequences of approach and avoidance achievement goals: a test of gender invariance. Journal of psychology of sportand exercise,(9), 352-372.

-     Ott, M.,& Tavella, M.(2010), Motivation and engagement in computer-based learning tasks: investigation key contributing factors. World journal on educational technology, 2(1), 1-15.

-     Parks-Sstamm, E.Gollwitzer, P.M., & Oettingen. (2010), Implementation  inter nations and test anxiety. Shielding academic performance from distraction .journal of learning and individual differences, (20), 30-33.

-     Patwain, D, W.,& Daniels, R.A.(2010), Is the relationship between competence beliefs and test anxiety influenced by goal orientation? Journal of learning and individual differences, (20), 8-13.

-     Pintrich, P. R&schunk, D, H.(2002), Motivation in education: theory, Research, & Applications. New Jersey: Johnston.

-     Pintrich, P.R.(2003), A motivational science perspective on the role of student motivation in learning and teaching contexts .Journal of educational psychology, (95), 667-686.

-     Pressley, M. (1982), Elaboration and memory development, child development. (53), 296-309.

-     Ravindran, B., Green, B, Debakas, T.(2000), Predicting pre service teacher cognitive engagement with goal and epistemological beliefs. Paper presented at the annual meeting of the American educational association in ne or lean. (http:www.science direct. Com).

-     Renman, M.V.J.& spans, MA. (2005), Relation between intellectual and Meta cognitive skill: Age and task differences. Learning and individual differences, 15(2), 159-176.

-     Schleifer, Lydial. F & Dull, Richard B.(2009), Metacognition and performance in the accounting classroom, issues in accounting education, 24(3), 339-367.

-     Silvia B. Reeve, C.L. (2010), The nature and relative importance of student’s perceptions of the sources of test anxiety .Learning and individual differences, (20), 617-625.

-     Simons, J., Dewitte, s., lens, w.(2004), The role of different types of instrumentally in motivation, study strategies, and performance: know why you learn, so you’ll know what you learn. British journal of educational, (14),343-360.

-     Slavin, RE. (2006), Educational psychology .prentice-Hall international.

-     Stipek, D., Gralinski,. H. (1996), Children’s belief about intelligence and school performance .Journal of educational psychology, (88), 397-401.

-     Tanaka, A & Takehara,T &Yamauchi,H.(2005),Achievement Goals in a presentation Task: performance Expectancy ,Achievement Goals ,state Anxiety ,and Task performance ,Learning and individual Differences,16(2),93-99.

-     Tobias, S. (1985), Test anxiety: interference, detective skills and cognitive capacity. Educational psychologist, 20(3), 135-142.

-     Vitasari, p., Nubli, A.M., Othman, A., Herawan, T., sinnadurai, s.k. (2010),The relationship between study anxiety and academic performance among engineering students . Procedia social and behavioral sciences, (8), 490-197.

-     Vuk, J. (2008), College student’s behavior on multiple choice self-tailored exams in relation to metacognitive ability, self-efficacy, and test anxiety. Dissertation in educational psychology. Mississippi State, Mississippi.

-     Winstein, C.E & Mayer, R.E.(1989), The teaching of learning strategies .New York . 

-     Wolters, (2004), Advancing achievement goal theory: using goal structures and goal orientations to predict student’s motivation, cognition, and achievement. Journal of educational psychology, (96), 236-250.

-     Wolters, C.A. Yu, S.L.& Pintrich, P.R.(1996), The Relation Between Goal orientation and student’s motivational beliefs and self-regulated learning. Learning and individual differences, (6), 211-239.

-     Yang, Chanyan (2005), learning strategy use of Chines Phd students of social sciences in Australian universities. Griffith University, doctoral dissertation.

-     Zimmerman, B.J. & Martinz -Ponsi, N.(1986), Development of a structural interview for assessing student use of self-regulated learning strategies .American educational research, (23), 614-628.