بهبود جوانه‌زنی، رشد اولیه و شاخص‌های دارویی بارهنگ سرنیزه‌ای (Plantago lanceolata) با پیش‌تیمار فیزیکی بذر

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 6، دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 41، آذر 1394، صفحه 55-47   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/aej.2015.520860

نویسندگان

بهرام میرشکاری^{* 1}؛ رضا صیامی²

¹دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات واحد تبریز دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران

²باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد تبریز دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران

چکیده

به­منظور تعیین تأثیر تیمارهای فیزیکی بر رشد و میزان مواد مؤثره بارهنگ سرنیزه­ای سه آزمایش­ آزمایشگاهی، گلخانه ای و مزرعه ای در سال زراعی 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل امواج فراصوت، لیزر، میدان مغناطیسی، اشعه­های گاما و بتا همگی در مدت زمان­های 5، 10 و 15 دقیقه روی بذور خیس شده به همراه شاهد بودند. بذرهای تحت تیمار با امواج مغناطیسی به مدت­های 5 و 10 دقیقه، بعد از 11 روز سبز شدند. در حالی که وقوع این امر در تیمارهای اولتراسونیک و لیزر بعد از 2/13 روز اتفاق افتاد. روش‌های پیش‌تیمار در مقایسه با شاهد، به کاهش معنی­دار زمان برای 50% سبز کردن و میانگین زمان برای سبز کردن بذر منتج شد. میانگین درصد نهایی سبز کردن به­دنبال تیمارهای میدان مغناطیسی و امواج فراصوت 7/73% بود، در حالی که مقدار این شاخص در تیمار با اشعه­های بتا و گاما فقط 7/58% شد. با افزایش مدت زمان قرار گرفتن بذر در معرض میدان مغناطیسی شاخص بنیه گیاهچه کاهش معنی­داری داشت. عملکرد دانه بذور در معرض میدان­های مغناطیسی نسبت به شاهد و امواج اولتراسونیک و لیزر حدود 5/8 گرم در متر مربع افزایش معنی­دار داشت. شاخص تورم دانه از حداقل 77/0 میلی­لیتر در میانگین اشعه­های بتا و گاما تا حداکثر 47/1 میلی­لیتر در میانگین میدان­های مغناطیسی تغییر کرد. ﻧﻘﺶ درصد نهایی سبز کردن و شاخص بنیه گیاهچه در بیان عملکرد دانه به ترتیب 8/1 و 7/1 ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﻘـﺶ زمان تا 50% سبز کردن بود. در مجموع، در بارهنگ سرنیزه‌ای با قرار­دادن بذور در معرض امواج مغناطیسی گیاهچه­هایی با بنیه قوی و محصولی با عملکرد دانه و ماده موثره بالا می­توان تولید کرد.  

کلیدواژه‌ها

 اشعه بتا؛  اشعه گاما؛  امواج فراصوت؛  اولتراسونیک؛  لیزر؛  میدان مغناطیسی

مراجع