بررسی تمثیل، بود بازرگان و او را طوطیی، در روایت مولوی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 3، دوره 7، شماره 26، اسفند 1394، صفحه 43-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد حسین خان محمدی¹؛ سهراب سعیدی^{* 2}؛ محبوبه اسماعیلی³

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه- ایران

²دانشجوی کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه- ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور ابوموسی- ایران

چکیده

تمثیل و کاربرد آن در ادب پارسی سابقه‌ای دیرینه‌ای دارد و یکی از کسانی که از این توانمندی ادب پارسی توانمندانه استفاده کرده است مولانا جلال الدین محمد بلخی است. او با شوقی وافر و شوری عارفانه می‌خواهد عرفان عملی را به مریدان و شیفتگان راه طریقت و حقیقت آموزش دهد و در این رسالت خطیر خویش برای بیان مفاهیم والا از تمثیل بهره جسته است. وی مفاهیم ژرف و عمیق عرفانی را درقالب قصه‌ها و حکایات شیرین بیان می‌کند که این حکایات شیرین گاه از زبان جانوران و حیوانات بیان می‌شود و شخصیت‌های داستان حیوانات اهلی یا وحشی هستند. از آنجا که بررسی تمثیل و قصه‏سرایی در مثنوی پر اهمیت است، در این مقاله، نخست به ارائه تعریفی از تمثیل پرداخته می‏شود و سپس از اهداف و مقاصدی یاد می‏شود که مولانا از توسل به تمثیل در نظر داشته است و در ادامه، حکایت تمثیلی «طوطی و بازرگان» به نثر می‌آید وبعد به ابیات منظوم آن تمثیل پرداخته می‌شود و نقش‌های نمادین و سمبلیک آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

مثنوی؛ مولانا؛ حکایت «طوطی و بازرگان»؛ رمزگان؛ تمثیل