نگرشی به تمثیل در ادبیات تعلیمی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 7، شماره 26، اسفند 1394، صفحه 133-154   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیّد احمد حسینی کازرونی^{* 1}؛ محمدرضا کمالی بانیانی²

¹استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر- ایران

²عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه- ایران

چکیده

تمثیل که شاخه­ای از تشبیه است ذکر روایتی است به شعر یا نثر که مفهوم واقعی آن را از طریق برگرداندن اشخاص و حوادث به صورت­هایی غیر از آنچه که در ظاهر دارند حاصل می­شود یا بیان داستان و حدیثی است به طریق ذکر مثال و مثل در اصطلاح ادبی نوع خاصی است که آن را به فارسی داستان  (دستان) می­گویند و مثل و افسانه در معنی وجاهت اشتراک دارند. ادبیات تعلیمی، نوشته­ها و آثاری است که برای خواننده و دریافت کننده پیام، دانش و معارفی را بیان کند و یا تعلیماتی از قبیل علوم فلسفی، مذهبی و دیگر علوم را نشان دهد. در طول سالیان گذشته و قرن هایی که بر ادبیات فارسی گذشته، آثار بسیاری در ادبیات تعلیمی همراه با تمثیل در شعر و نثر پدید امده است که هر کدام دریایی از معارف را به همراه دارد امّا در تصّور ادب فارسی نیز آثاری یافت می­شود که هر از چندی در تاریخ ادبیات فارسی در زمرة ادب تعلیمی قرار می­گیرد امّا داخل در ادبیات نیست که باید این آثار را نظم تعلیمی بنامیم.

کلیدواژه‌ها

شعر و نثر فارسی؛ تعلیم و تمثیل؛ دانش‌های فلسفی و اجتماعی؛ نظم تعلیمی