بررسی رابطه عوامل مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت‌های تعاونی و نقش این عوامل در عملکرد اعضای شرکت‌های تعاونی

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 5، دوره 4، شماره 10، اردیبهشت 1390، صفحه 79-97   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

صمد عابدینی¹؛ ایلمیرا ساسانپور²

¹. استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاداسلامی واحد خلخال- ایران.

²دانش‌آموخته کارشناسی ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی خلخال- ایران.

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی عوامل مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت­های تعاونی و تأثیر آن در عملکرد آن­ها در شهر اردبیل انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را اعضای تعاونی­های شهر اردبیل که بنا بر آمار 56275 نفر بودند که (52705 نفر مرد و 3414 نفر زن) تشکیل می­داند. از این تعداد 380 نفر به طور تصادفی با استفاده از نمونه­گیری خوشه­ای و با استفاده از جدول "کرجسی مورگان" انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز ازطریق پرسشنامه محقق­ ساخته برای داده­های کمی و از طریق بحث ­گروهی متمرکز برای داده­های کیفی جمع­آوری شد، روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصان ومحققان مورد تأیید و ضریب­ پایایی آن با استفاده ازآلفای ­کرونباخ 93/0 درصد بدست  ­آ­مد. داده­ها با استفاده از روش بحث­ گروهی برای روش ­کیفی و روش­های آماری توصیفی و استنباطی (t تک نمونه­ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر) تجزیه و تحلیل شد. نتایج بدست آمده از بحث ­گروهی نشان داد که اعضای شرکت­های تعاونی باید قبل از تأسیس شرکت آموزش دیده و با علاقه و تخصص مربوطه در شرکت مشغول شود و تمامی اعضا با هم در کارها و تصمیمات هماهنگ باشند تا به هدف معین برسندکه از دلایل انسجام می­باشد. نتایج بدست آمده از آزمون t نشان داد که عملکرد اعضاء تعاونی­ها در وضعیت بهتری می­باشد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین عوامل مرتبط در انسجام­ روابط بین اعضا­ی شرکت­های­ تعاونی وعملکرد آن­ها ارتباط مثبت و معنی­داری وجود دارد و هم­چنین نتایج تحلیل ­مسیر نشان داد که از بین عوامل موثر در عملکرد­ اعضا مولفه­های عضویت ­گروهی، اعتماد و انسجام روابط تأثیر مستقیمی در عملکرداعضا دارد.

کلیدواژه‌ها

: انسجام روابط؛ عملکرد اعضا؛ عضویت ‌گروهی؛ اعتماد اعضا؛ پایگاه‌اجتماعی؛ انتظارات ‌اعضا

اصل مقاله

«مطالعات جامعه‌شناسی»

سال سوم، شماره دهم، بهار 1390

ص ص 97-79

 

 

 

 

 

بررسی رابطه عوامل مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت­های
تعاونی و نقش این عوامل در عملکرد اعضای شرکت­های تعاونی

دکترصمد عابدینی¹

ایلمیرا ساسانپور²

تاریخ دریافت مقاله:24/11/1391       

تاریخ پذیرش نهایی مقاله:31/9/1392

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی عوامل مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت­های تعاونی و تأثیر آن در عملکرد آن­ها در شهر اردبیل انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را اعضای تعاونی­های شهر اردبیل که بنا بر آمار 56275 نفر بودند که (52705 نفر مرد و 3414 نفر زن) تشکیل می­داند. از این تعداد 380 نفر به طور تصادفی با استفاده از نمونه­گیری خوشه­ای و با استفاده از جدول "کرجسی مورگان" انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز ازطریق پرسشنامه محقق­ ساخته برای داده­های کمی و از طریق بحث ­گروهی متمرکز برای داده­های کیفی جمع­آوری شد، روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصان ومحققان مورد تأیید و ضریب­ پایایی آن با استفاده ازآلفای ­کرونباخ 93/0 درصد بدست  ­آ­مد. داده­ها با استفاده از روش بحث­ گروهی برای روش ­کیفی و روش­های آماری توصیفی و استنباطی (t تک نمونه­ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر) تجزیه و تحلیل شد. نتایج بدست آمده از بحث ­گروهی نشان داد که اعضای شرکت­های تعاونی باید قبل از تأسیس شرکت آموزش دیده و با علاقه و تخصص مربوطه در شرکت مشغول شود و تمامی اعضا با هم در کارها و تصمیمات هماهنگ باشند تا به هدف معین برسندکه از دلایل انسجام می­باشد. نتایج بدست آمده از آزمون t نشان داد که عملکرد اعضاء تعاونی­ها در وضعیت بهتری می­باشد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین عوامل مرتبط در انسجام­ روابط بین اعضا­ی شرکت­های­ تعاونی وعملکرد آن­ها ارتباط مثبت و معنی­داری وجود دارد و هم­چنین نتایج تحلیل ­مسیر نشان داد که از بین عوامل موثر در عملکرد­ اعضا مولفه­های عضویت ­گروهی، اعتماد و انسجام روابط تأثیر مستقیمی در عملکرداعضا دارد.

واژگان کلیدی: انسجام روابط، عملکرد اعضا، عضویت ­گروهی، اعتماد اعضا، پایگاه­اجتماعی، انتظارات ­اعضا.

 

مقدمه

توسعه ملی در کشورهای جهان سوم^[1] بیش از هر چیز به مشارکت­ فعال و وفاق اجتماعی^[2] مؤثر افراد جامعه وابسته است. فقدان این مشارکت و وفاق­ اجتماعی زمینه برخورد و اختلاف و تضاد را در میان عملکرد بخش­های مختلف (خصوصی و عمومی) جامعه فراهم می­آورد و بخش اعظم منابع کمیاب این کشور، صرف مقابله با عوارض نامطلوب این برخوردها می­گردد(جعفرپیشه٬ 1384: 17). در ایران به علت شرایط خاص و بحرانی و مشکلاتی که درحال حاضر وجود دارد، مانند تحریم­ها وتهدیدها، لزوم همکاری و مشارکت مردم و خودیاری تمامی افراد جامعه در اموری که مربوط به خود آن­ها می­باشد، می­تواند راه حل و چاره­ساز بسیاری از مشکلات و موانع باشد(هال، 1390: 5). امروزه ایجاد اشتغال، تولید و سرمایه­گذاری در راستای نیل به اهداف اقتصادی در بخش تعاونی است. ایجاد بخش تعاونی در گستره وسیعی از فعالیت­ها و اهداف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منشاء ارائه خدمات گوناگون و تولید کالاهای مختلف است و هریک درجای خود تأثیر مهمی در پیشبرد اهداف و برنامه­های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارند. به همین دلیل در قانون اساسی حاضر بخش تعاونی به عنوان یکی از سه بخش اساسی فعالیت­های اقتصادی– اجتماعی یاد شده است(سایه­میری، 1387: 243). تعاونی جایگاه مناسبی است که می‌تواند روحیه کارآفرینی را در افراد تقویت نموده و در شکوفایی ویژگی­های مثبت آنان نقش به سزایی داشته باشد. به همین منظور در مقاله حاضر تلاش گردیده است تا با توجه به ضرورت­های مطرح شده در خصوص تعامل میان کارآفرینی و بخش تعاونی، تبیین‌های لازم ارائه گردد. براین اساس، بررسی وضعیت فعال شرکت­های تعاونی در شهر اردبیل نشان می­دهد که برخی ازتعاونی­ها به دلیل پاره­ای از مسائل دچار توقف فعالیت شده­اند که جزء شرکت­های غیر فعال به شمار می­آیند و بعضی دیگر با ادامه فعالیت خود در لیست تعاونی­های فعال قرار دارند. بنابراین دراین مقاله سعی شده است با بررسی عوامل مرتبط با انسجام روابط و نقش آن در عملکرد­ اعضا در تعاونی­های فعال و غیرفعال، میزان تأثیر این انسجام­ روابط را در بخش تعاون، در پایداری شرکت­های تعاونی آن شهر به دست آوریم(آزادی، 1380: 4). در عصر تحولات پرشتاب ناشی از برنامه­های تعدیل ساختاری، تعاونی­ها به عنوان سازمان­هایی که توان مقابله با عوارض اقتصادی، اجتماعی ناشی از برخی مراحل تعدیل را دارند، موردتوجه واقع­شده­اند. هم­چنین اهمیت موضوع تعاونی­ها به این­ دلیل است ­که تعاونی­ها، سازمان­ها و نهادهای مردمی هستندکه در عین برخورداری از خصوصیات و مشخصات یک واحد اقتصادی و تجاری، دارای ارزش­های مکتبی و اجتماعی هم می­باشند و می­توانند مبین تلاش­های دسته­ جمعی و گروهی اعضای تشکیل دهنده تعاونی برای نیل به اهداف مشترک و پیشرفت و توسعه کشور باشند(رفیعی٬ 1353: 50).

بنابراین تعاونی­ها باید مکانی برای گردآمدن اعضاء تعاونی­ها دریک جا و هم فکر و هم صحبت شدن با یکدیگر تبدیل شوند تا بتوانند گام­های موثری در پیشرفت خود و تعاونی و در نتیجه کشورشان بردارند. اما در این میان در برخی تعاونی­ها عواملی به وجود می­آیند که این عملکرد ­بهتر و سودمند را به عملکرد ضرر و زیان و آسیب­پذیری سوق می­دهند. از جمله­ی آن­ها عضویت اجباری و بدون داوطلبانه اعضاء تعاونی­ها و در نتیجه منجر به عملکرد معکوس اعضاء شود؛ یا این­که مدیر یک تعاونی نتواند آن طور که باید با اعضاء و زیردستان خود رفتار کند. در واقع ضعف مدیریتی داشته باشد و نتواند با اعضاء تعاونی رابطه صمیمی و گرمی داشته باشد و هم چنین یکی دیگر از این موانع، انسجام روابط اعضاء تعاونی با یکدیگر می­باشد. وخیلی مشکلات دیگر که حل آن­ها باعث عملکرد بهتر تعاونی­ها می­شود. در این مجال نمی­توان همه­ی مشکلات و موانع تعاونی­ها را بررسی کرد، بنابراین در این تحقیق، محقق به مشکل انسجام روابط^[3] بین اعضای شرکت­های تعاونی و نقش آن­ها در عملکرد این شرکت­ها می­پردازد. با توجه به این­که بهبود بهره­وری یکی از اهداف مستمر هر سازمان است و این امر تابعی از بهسازی عملکرد کارکنان است، دراین رابطه ارزیابی عملکردکارکنان و رابطه آن­ها با یکدیگر نقش برجسته­ای پیدا می­کند
(بهرام­پور، 1383: 43).

حال این سئوال مطرح می­شود که آیا انسجام بین اعضاء شرکت­های تعاونی می­تواند بر عملکرد بهتر اعضاء کمک کند و استمرار و پایداری حیات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یک شرکت تعاونی، در گرو انسجام و همبستگی بین اعضاء و کارکنان آن شرکت­ها است؟ به سخن دیگر، گروه‌ها و جوامع‌اى که در آن­ها اعضا یکدیگر را دوست دارند و می‌خواهند در حضور یکدیگر باقى بمانند و فعالیت کنند، گروه‌ها و جوامع باید با یکدیگر منسجم باشند. چنان که گروه‌ها و هم­چنین جوامع‌اى که اعضاى آن به یکدیگر جذب نشده‌اند، آیا جوامع ازهم پاشیده‌اى هستند که ازنظر سطح انسجام در پایین‌ترین حد خود قرار دارند؟ حال با توجه به سئوالات، برخی کارشناسان و نظریه پردازان تعاون بر این عقیده هستند که اعضاى گروه و یا جوامع‌ای که به طورکامل از انسجام برخوردارند در مقایسه با اعضا و جوامع‌ای که داراى انسجام کمترى هستند، امکان بیشترى دارند تا به هدف خود دست یابند؛ زیرا توافق آنان موجب می‌شود تا نوعى ارتباط عاطفى درمیان آنان برقرار گردد. به سخن دیگر، درجوامع با انسجام قوى نوعى موافقت پدید می­آید. یک دلیل براى این موافقت وهمدلى این است که همگونى درجوامع و گروه‌هاى منسجم مورد تأکید دایمى قرارمی­گیرد هرچه درسازمان، سطح موردنیاز انسجام دربین کارهای­گروهی، تعهد ومسئولیت‏پذیری از طریق ایجاد انگیزه و شایستگی در کسب اطلاعات شغلی و مهارت­های‏ فردی و قدرت تجزیه و تحلیل برای حل مسائل به‏ عنوان یک گروه بیشتر باشد، بر میزان نوآوری، کیفیت و هزینه‏های آن سازمان تأثیر بیشترمی‏گذارد(وارن­، 1377: 110). براین اساس این پژوهش درصدد پاسخگویی به سوالات زیرمی باشد:

1. وضیعت عملکرد اعضاء در تعاونی‌های شهر اردبیل چگونه است؟
2. آیا بین عضویت گروهی با انسجام روابط و عملکرد اعضاء تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟
3. آیا بین اعتماد بین اعضاء با انسجام روابط و عملکرد اعضاء تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟
4. آیا بین انتظارات اعضاء با انسجام روابط و عملکرد اعضاء تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟
5. آیا بین پایگاه اجتماعی اعضاء با انسجام روابط و عملکرد اعضاء تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟
6. آیا عوامل مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت­های تعاونی در عملکرد اعضا تأثیری خواهد داشت؟

 

پیشینه تحقیق

برای آشنایی هرچه بیشتر با موضوع تحقیق، مرور پژوهش­های انجام شده­ گذشته و آگاهی از ادبیات و نظریه­های تحقیق الزامی است. می­توان در این زمینه به این امر اشاره کرد که شرکت­های تعاونی یکی از چندین سازمانی است که در جامعه با فعالیت­های­شان، کارکردهای مفیدی هم به اجتماع و هم به مردم دارند. اما در این میان چندین عامل است که برای بهبود انسجام اعضاء تعاونی­ها که منجر به کارکرد بهتر تعاونی­ها می­شود، وجود دارد که در این مجال به برخی از نظریه­های موجود در این زمینه پرداخته می­شود.

بهنظرترنر^[4] ما انسان­ها، در هسته­ی اولیه‌ی خود به ‌عنوان یک نخستینی، فردگرایانی هستیم که در مقابل محدودیت­سازمانی طغیان می‌کنیم(مقدس ودیگری، 1390: 6). به نظرترنر، انسان­ها دارای نیازهای بنیادینی هستند که برای برآوردن آن­ها به تعامل رودررو می‌پردازند(ترنر، 1998: 447). طبق نظریه ترنر، انسان­ها برای برآوردن نیازهای خود به تعامل رو در رو می‌پردازند و در این تعامل به ‌دنبال تأیید خود هستند که این تعامل رو در رو و کنش‌های متقابل باعث می‌شود افراد از فرد بودن به حالت جمعی و گروهی گرایش داشته باشد و این تعامل رو در رو و کنش­های متقابل با عاطفه مثبت اعضا به یکدیگر میسر خواهد شد و به وسیله‌ی این موارد است که انسجام روابط را تجربه خواهند کرد که لازمه موفقیت شرکت­های تعاونی نیز داشتن عاطفه مثبت اعضای شرکت می‌باشد. در این مقاله نیز سعی شده تا بررسی شودکه باگرایش افراد به گروه و ایجاد عاطفه مثبت دربین اعضای شرکت­های تعاونی می‌توان به انسجام روابط بین اعضای شرکت و در نتیجه بهبود عملکرد اعضا کمک کرد.

تعامل رودررو                               

کنش متقابل                      بهبود عملکرد عاطفه مثبت               عملکرد بهتر

کمپر قضایای خود را در دو بخش عنوان می‌کند، قضایایی که مربوط به قدرت هستند و قضایای مرتبط به پایگاه. در این­جا بحث ما مربوط به پایگاه اجتماعی افراد است.

ـ هر چه شخص در روابط اجتماعی^[5]، به پایگاه بالاتری برسد، احساس رضایت و بهروزی بیشتری خواهد داشت و مهرورزی نسبت به افراد اعطاگر پایگاه، بیشتر خواهد بود. هم­چنین احتمال بیشتری وجود خواهد داشت که اعطاگر و دریافت­گر، پیوندهای همبستگی ایجاد کنند.

ـ هرچه شخص در روابط اجتماعی، پایگاه خود را از دست دهد و این به سبب کنش‌های خود ارزیابی شود، احساس شرم و ناراحتی بیشتر خواهد شد و اگر این تنزّل پایگاه زیاد باشد، احساس افسردگی نیز اضافه می‌شود.

ـ هرچه شخص در روابط اجتماعی، تنزّل پایگاه خود را ناشی از کنش‌های دیگران قلمداد کند، بیشتر عصبی خواهد شد و آمادگی بیشتری برای منازعه با فرد مقابل دارد.

ـ هرچه شخص از اعطای پایگاه امتناع نماید، درحالی که شایسته است چنین کند، احساس گناه و شرم بیشتری خواهد نمود(ترنر، 2003: 443). بنابراین از دید کمپر بسیاری از عاطفه‌ها با جایگاه فرد در نقشه‌ی اجتماعی رابطه دارند(فرانکس، 2001: 447). طبق نظریه کمپر در مورد پایگاه اجتماعی افراد می‌توان به این نتیجه رسید افرادی که در روابط اجتماعی خود، پایگاه اجتماعی بالاتری دارند احساس رضایت بیشتری خواهند داشت و به افراد اعطاگر پایگاه مهرورزی بیشتری داشته و در نتیجه همبستگی بیشتری بین اعطاگر و دریافت­گر پایگاه به وجود خواهد آمد که به انسجام روابط بین اعضا منجرشده و عملکرد بهتر اعضا را به ‌دنبال خواهد داشت.

هرچه پایگاه بالاتر     احساس رضایت بیشتر        مهرورزی به افراداعطاگر پایگاه بیشتر     ایجاد پیوندهای همبستگی بین اعطاگر و دریافت­گر          عملکرد بهتر

لومان^[6] اعتماد را از مفهوم اطمینان تمیز داده و معتقد است اعتماد، با مفهوم مخاطره یا ریسک در ارتباط است و در دوران اخیر (مدرنیته) مطرح شده است. وی کارکرد اعتماد را درون نظام اجتماعی مورد بررسی قرار می‌دهد و با کارکرد قانون در جامعه مقایسه می‌کند. به اعتقاد لومان کارکرد اعتماد در نظام اجتماعی این است که عدم تعین اجتماعی را کاهش و بدین ترتیب قابلیت پیش‌بینی رفتارها را افزایش می‌دهد. اعتماد در واقع یک نوع مکانیسم اجتماعی است که در آن انتظارات، اعمال و رفتار افراد تنظیم و هدایت می‌شود(لومان، 1979: 6). طبق نظریه لومان که معتقد است کارکرد اعتماد را باید در درون نظام اجتماعی مورد بررسی قرار داد و با کارکرد قانون در جامعه مقایسه کرد. و این که اعتماد قابلیت پیش‌بینی رفتارها را افزایش می‌دهد. که در آن انتظارات، اعمال و رفتار افراد تنظیم و هدایت می‌شود، می‌توان به این نتیجه رسید که با اعتماد بین اعضا رفتارها قابل تعریف می‌باشد و با نشان دادن اعتماد است که می‌توانیم رفتارهای بعدی افراد را نیز پیش‌بینی کنیم.

اعتماد اعضا به یکدیگر

تقویت همکاری                       انسجام روابط اعضا               عملکرد بهتر

دورکیم^[7] نیز عامل همبستگی در هر جامعه‌ای را اخلاق، هنجارها و شیوه‌های رفتار و ... می‌داند. وی معتقد است­که درعصر حاضر رشد فعالیت‌های اقتصادی، فردگرایی، رشد دولت بروکراتیک، موجب سستی و از میان رفتن کارکردهای خانواده، مذهب و همسایگی شده‌اند که سابقاً مکانیزم‌هایی در جهت پیوند افراد به جمع بوده‌اند(ترنر، 1371: 391). ضعف پیوندهای اجتماعی نیز به نوبه خود اعتماد اجتماعی را تضعیف می‌کند. دورکیم تقویت پیوندهای عاطفی میان آحاد اجتماعی و علاقه متقابل در اعضاء گروه‌های اجتماعی را چاره‌ساز دانسته ومعتقد است وجود گروه‌های حرفه‌ای، که افراد را در ارتباط شخصی و نزدیک با دیگران قرار می‌دهند، می‌توانند زمینه ‌ساز تقویت پیوندهای اجتماعی و در نتیجه اعتماد متقابل باشد (کمالی، 1383: به تلخیص از 28ـ22). دورکیم معتقد به دو نوع همبستگی شامل مکانیکی (مبتنی بر باور مشترک) در جوامع ابتدایی و ارگانیک (مبتنی بر تنوع فزاینده و پیشرفته تقسیم کار) در جوامع مدرن می‌باشد. بنابراین افزایش همبستگی ارگانیک در جوامع مدرن، افزایش گرایش به فعالیت‌های تعاونی را در پی خواهد داشت ضمن این­که خود تعاونی‌ها را هم می‌توان به‌عنوان وسیله‌ای برای تحقق این همبستگی در جوامع مدرن قلمداد نمود. از سوی دیگر تقویت بسترهای لازم جهت افزایش انسجام اجتماعی، سبب توسعه تعاونی‌ها و در نهایت کاهش آسیب‌های اجتماعی خواهد شد.

تقویت پیوندهای عاطفی اعضا    انسجام روابط اعضا      عملکرد بهتر

مطالعات زیادی در نظریه بنگستون جامعه‌شناسان خانواده پیشنهاد می‌کنند که گستره فامیلی و روابط خویشاوندی ازطریق فناوری‌های مدرن ارتباطات و حمل‌ ونقل، روابط بین­نسلی خودشان را حفظ می‌کنند، چراکه این فناوری‌ها برخلاف نیروهای اجتماعی گریز ازمرکز (جدایی‌آفرین). روابط بین اعضای خانواده‌ها را ممکن می‌سازد(لیت­واک^[8]، 1960؛ ساسمن و بورچینال^[9]، 1962؛ ترآل^[10]، 1971؛ بنگتسون وبلک^[11]، 1973) تصویر گسترده از جدایی احتمالی ولی لاینفک روابط خانوادگی (معروف به خانواده بسط ‌یافته ـ اصلاح شده) با اسم ماتریس خویشاوند پنهان نیز شناخته می‌شود. "صحنه‌ای از تغییرات متناوب روابط ­است که نیروی فعال‌ سازی و محکم‌تر کردن روابط نزدیک خانوادگی و خویشاوندی را حاصل می‌آورد"(رئیلی، 1983: 441).

ابعاد همبستگی و مسئولیت مشترک بین نسلی با همدیگر همبسته خواهد شد به ‌طوری ‌که نزدیکی عاطفی و موافقت ادراکی بین افراد در روابط بین نسلی نسل‌ها، ویژگی و خاصیت پیوندهای خویشاوندی را در روابط بین نسلی‌شان نشان می‌دهند، فراوانی و تعداد تماس‌ها و اقامت در کنار خویشاوندان بین نسل‌ها، ساختار فرصت را در روابط بین نسلی نشان می‌دهد، و روندهای همکاری و کمک‌ رسانی سودمند بین نسل‌ها، تبادلات عملیاتی و کاربردی در روابط بین نسل‌ها را نشان می‌دهد(بنگستون ورن ال و دیگری، 1997: 443). طبق نظریه بنگستون و مریل که ابعاد همبستگی و مسئولیت مشترک بین نسلی در نزدیکی عاطفی و روابط بین نسلی است می‌توان به این نتیجه رسید که اگر اعضا شرکت­ها نیز طبق روابط خانوادگی و فامیلی، نزدیکی عاطفی با یکدیگر داشته باشند می‌توانند به نتیجه خوبی دست یابند.

نزدیکی عاطفی اعضا با یکدیگر  انسجام روابط اعضا   عملکرد بهتر

به نظر دورکیم یکی از عناصر عمده یکپارچگی، پهنه میدان عمل متقابل اعضای گروه با یکدیگر است. برای مثال، اشتراک در آیین‌های مذهبی، اعضای گروه‌های مذهبی را به فعالیت‌های مشترک پیوند دهنده می‌کشاند. در یک سطح دیگر فعالیت‌های کاری‌ای که مبتنی بر وظایف متمایز ولی مکمل باشد، کارگران را به گروه کاری پیوند می‌دهد. فراوانی عمل متقابل الگودار، گواه بر درجه یکپارچگی ارزشی گروه­ است. جمعیت‌هایی که درجه توافق­شان بالاست، در مقایسه با گروه‌هایی که توافق گروهی‌شان ضعیف است، رفتار انحرافی کمتری، دارند(کوزر، 1386: 190). طبق نظریه دورکیم در جمعیت‌هایی که درجه توافق­شان بالاست رفتار انحرافی کمتر است می‌توان فهمید که اگر اعضای شرکت تعاونی در مورد تصمیم‌های شرکت­که به نفع وسود شرکت است توافق بیشتری نشان دهند، بیشتر به هدف نهایی و سود بیشتر دست خواهند یافت.

توافق بیشتر اعضا در تصمیم‌گیری      انسجام روابط اعضا      عملکرد بهتر

در زمینه عملکرد و انسجام روابط و عوامل موثر تحقیقی انجام نگرفته است و اندک تحقیقات انجام شده هم به صورت جزئی­تر به این مقوله پرداخته است.

امینی و رمضانی(1385) درتحقیق خود به این نتیجه رسیدندکه تعاونی‌ها در دست­یابی به اهداف مورد نظر در اساسنامه و برآوردن انتظارات وتوقعات اعضاء درمجموع ناموفق عمل کرده‌اند. نتایج آزمون تحلیل مسیر نشان دادکه به ترتیب، شناخت اعضا، کارکردتعاونی‌ها برای عوامل برون­سازمانی، کیفیت آموزش‌ها، مهارت مدیران، مشارکت و تحصیلات اعضا، بیشترین تأثیر را بر موفقیت تعاونی‌ها دارد. دستاوردهای تحقیق هم­چنین نشان می‌دهد که بین متغیرهای مزبور و موفقیت شرکت­های تعاونی رابطه مستقیم و معنی‌داری وجود دارد.

گنجی و همکاران(1386) به این نتیجه دست یافتند که پنج مؤلفه اساسی اطلاع از مزایای تعاونی، مشارکت اعضا، موفقیت شرکت‌های تعاونی، رضایت‌مندی اعضا، فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی زنان تأثیر قابل توجه و چشمگیر در شناخت مسایل و فعال بودن تعاونی‌های دارند.

ثمری و رسول­زاده(1387) نشان دادند که 56 درصد انگیزه مدیران به وسیله متغیرحمایت مالی دولت، 49 درصد توسط پایین بودن‏ میزان اقساط وام، 46 درصد به وسیله متغیر پایین بودن مدت زمان دریافت وام، 41 درصد توسط امکانات زیاد و پیشرفته تعاونی‏ها، 38 درصد توسط اطمینان از موفقیت آتی، 36/0 به وسیله دسترسی آسان به مواد اولیه و 32 درصد به وسیله متغیر بالا بودن ارتباط درونی و عاطفی اعضای تعاونی می‏باشد و سایر متغیرها، پیش‏بینی‏‌کننده مناسبی نبودند.

شعبان­علی فمی و همکاران(1387) نشان دادند که قدرت باز پرداخت وام، سرمایه در گردش، دارایی جاری، درآمد تعاونی و میزان بستانکاری ازمهم­ترین متغیرهای اثرگذار بر موفقیت تعاونی‌ها شناخته شدند. سایر متغیرهای وارد شده به معادله نیز حاکی از نقش مدیریت مالی تعاونی­ها به عنوان مهمترین عامل در ارتقاء عملکرد آن­ها می‌باشد.

صفری و همکاران(1388) در تحقیق خود نشان دادند که عوامل محتوایی بیشترین تأثیر و عوامل ساختاری کمترین تأثیر را در موفقیت شرکت‌های تعاونی ایران دارند.

ترابی و همکاران(1389) در تحقیق خود به این نتیجه دست یافتند که مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، آگاهی اجتماعی، سطح تحصیلات و سن پاسخگویان بر میزان عملکرد شرکت‌های تعاونی اثر گذارند.

رئوفی و حیدری(1389) نشان دادند که بین سابقه عضویت در تعاونی، عوامل آموزشی، روان‌شناختی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی ـ اجتماعی و فنی با موفقیت شرکت‌های تعاونی رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح 99 درصد وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که 60 درصد  واریانس تحقیق به متغیرهای فرهنگی ـ اجتماعی و روان‌شناختی مربوط است و این دو متغیر نقش بیشتری در موفقیت شرکت‌های تعاونی از دیدگاه اعضاء داشته‌اند.

حسینی و مهدی­زاده(1390) در تحقیق خود به این نتیجه دست یافتند که بین تعهد هنجاری کارکنان با عملکرد آنان رابطه معنی‌داری وجود ندارد. ضریب همبستگی محاسبه شده برابر 10% است بین تعهد عاطفی و تعهد هنجاری کارکنان با عملکرد آنان رابطه معنی‌داری وجود ندارد. و بین تعهد مستمر کارکنان با عملکرد آنان رابطه معنی‌داری وجود دارد. و سرانجام مشخص شد بین تعهد سازمانی کارکنان با عملکرد آنان رابطه معنی‌داری وجود ندارد.

انسجام اعضاء (متغیر تعدیل‌کننده): انسجام دلالت بر توافق جمعی میان اعضای یک جامعه دارد که حاصل پذیرش و درونی کردن نظام ارزشی و هنجاری یک جامعه و وجود تعلق جمعی و تراکمی از وجود تعامل در میان افراد آن جامعه است(ازکیا و دیگری،1380: 181). انسجام ابزاری است که با آن هر شرکتی‏ هماهنگی افراد و وظایف را به منظور انجام دادن‏ وظایف سازمانی جستجو می‏کند(هیل و دیگری، 1995: 245).

نیاز به اعتماد (متغیرمستقل): انسان­ها در همه‌ی موقعیت‌ها نیازمند آن هستند که احساس کنند:

الف) واکنش‌های دیگران صادقانه است، و ب) واکنش‌های دیگران دلالت بر احترام به خود دارد. هنگامی که برای افراد این اجزای اعتماد در یک رویاروئی تحقّق یافت، عاطفه مثبتی دریافت می‌کنند(سیدعباس‌زاده، ۱۳83: 269). اعتماد درمتن کنش‌های انسان نمود پیدا می‌کند به ‌خصوص در آن دسته از کنش‌ها که جهت‌گیری معطوف به آینده دارند و آن نوعی رابطه کیفی است که به تعبیر کلمن "قدرت عمل کردن را تسهیل می‌کند"(کلمن، 1377: 297).

پایگاه اجتماعی (متغیر مستقل): موضعی در نظام اجتماعی متضمن انتظار عمل متقابل با توجه به صاحبان مواضع دیگر در ساختار مشابه(غفاری و دیگری، 1386: 27). هر موقعیت اجتماعی پایگاه‌هایی دارد که اشخاص بنا به برخورداری از ذخائر جربزه شخصی، سطح تحصیلات و اطلاعات در یکی از آن­ها قرار می‌گیرند(صدرنبوی، 1378: 7).

نیاز به عضویت گروهی (متغیر مستقل): افراد نیاز دارند که خود را بخشی از جریان کنش‌های موجود بدانند. آن­ها الزاماً نیازمند سطح بالای پیوند با دیگران نمی‌باشند؛ اما همیشه می‌خواهند که دیگران آن­ها را در تعاملات در نظر گیرند. اگر این نیاز برآورده شود، آنگاه عاطفه مثبت تجربه می‌کنند(مقدس و دیگری، 1390: 149). در جامعه‌شناسی، عضویت در گروه و گروه دارای مفاهیم گوناگونی است. گروه مجموعه افرادی است که میان آن­ها روابط نسبتاً قوی و پایداری وجود دارد و در بعضی از عقاید و احساسات با هم شریک هستند و نسبت به هم نوعی کنش ­متقابل اجتماعی دارند و هدف یا هدف‌های مشترکی را دنبال ­می‌کنند(ضیایی بیگدلی، 1378: 34).

انتظارات (متغیر مستقل) که بخشی از تعریف افراد از موقعیت‌ها است. در همه موقعیت‌ها، اشخاص همراه خود انتظاراتی دارند، یا اگر در هنگام ورود به موقعیت دارای این انتظارات نیستند، به زودی ­آن را توسعه می‌دهند. هنگامی که ­انتظارات ایجاد شده برآورده شوند، یا برآورده نشوند، عاطفه برانگیخته می‌شود. به ‌عنوان یک قانون کلّی، هنگامی که انتظارات افراد برآورده نشود، آن­ها احساسات منفی را تجربه می‌کنند. در مقابل، هنگامی‌ که انتظارات افراد محقّق شود، آن­ها گونه‌ای از رضایت را احساس می‌کنند(مقدس و دیگری، 1390: 151).

عملکرد (متغیر وابسته): نمره­ای است­ که از پرسشنامه محقق ساخته و برای مشخص شدن وضعیت عملکرد اعضا می­باشد که ­دارای 12 سؤال ­است. و از سؤال (12ـ1) در پرسشنامه­ با طیف "لیکرت" پنج ‌گزینه‌ای ­طراحی گردیده است که میزان امتیازات کسب شده بیانگر وضعیت عملکرد اعضاء می‌باشد و مقیاس آن فاصله­ای می­باشد.

انسجام اعضاء (متغیر تعدیل‌کننده) نمره­ای است­­که از پرسشنامه محقق ساخته و برای مشخص شدن وضعیت انسجام اعضا می­باشد که دارای12 سؤال است و از سؤال (24ـ13) در پرسشنامه با طیف لیکرت پنج ‌گزینه‌ای طراحی گردیده است که میزان امتیازات کسب شده بیانگر وضعیت انسجام اعضا می‌باشد و مقیاس آن فاصله­ای می­باشد.

عضویت گروهی نمره­ای است که از پرسشنامه محقق ساخته و برای مشخص ‌شدن وضعیت عضویت گروهی اعضا می­باشد که دارای 5 سؤال است و از سؤال (29ـ25) در پرسشنامه با طیف لیکرت پنج‌ گزینه‌ای طراحی گردیده است که میزان امتیازات کسب شده بیانگر وضعیت عضویت گروهی اعضا می‌باشد و مقیاس آن فاصله­ای می­باشد.

نیاز به اعتماد نمره­ای است که از پرسشنامه محقق ساخته و برای مشخص‌ شدن وضعیت نیاز به اعتماد می­باشد که دارای 8 سؤال است و از سؤال (37ـ30) در پرسشنامه با طیف لیکرت پنج‌ گزینه‌ای طراحی گردیده است که میزان امتیازات کسب شده بیانگر وضعیت نیاز به اعتماد می‌باشد و مقیاس آن فاصله­ای می­باشد.

نیاز به انتظارات نمره­ای است که از پرسشنامه محقق ساخته و برای مشخص شدن وضعیت نیاز به انتظارات 6 سؤال از سؤال (43ـ38) در پرسشنامه با طیف لیکرت پنج‌ گزینه‌ای طراحی گردیده است که میزان امتیازات کسب شده بیانگر وضعیت نیاز به انتظارات می‌باشد و مقیاس آن فاصله­ای می­باشد.

منظور از پایگاه­ اجتماعی: هر چه­ پایگاه­ بالاتر اجتماعی ­باشد احساس­ رضایت­ بیشتر شده­ و مهرورزی به افراد اعطاگر پایگاه بیشتر می‌شود، پیوندهای همبستگی بین اعطاگر و دریافت‌گر ایجاد می‌شود، پایگاه اجتماعی بالاتر باشد سطح فکر بالاتر می‌شود، بالا بودن حیثیت و احترام زمینه اصلی در ساخت طبقاتی، بالا بودن وحدت و اتحاد اعضا، همکاری محور بودن مدیران، در شرکت­های تعاونی می‌باشد که در ابتدای پرسشنامه به‌ صورت سؤالاتی که در مورد تحصیلات و وضعیت مالی می‌باشد طراحی شده است و مقیاس آن فاصله­ای می­باشد.

 

ابزار و روش

روش تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را اعضای تعاونی­های شهر اردبیل که طبق آمار 56275 نفر در تعاونی­های (تولیدی، مصرفی و خدماتی) بودند، تشکیل داد. از این تعداد با استفاده ازجدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان از روی حجم جامعه به تعداد 380 نفر به طور تصادفی با استفاده از نمونه­گیری تصادفی چندمرحله­ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته برای روش کمی  استفاده شد. که دارای 32 پرسش در یک مقیاس پنج درجه­ای بود که روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصان ­مورد تایید و مقدار پایایی این­ پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 93/∙ به دست آمد. هم­چنین برای گرداوری داده­ها در روش کیفی از بحث گروهی استفاده شد. داده­های کمی با استفاده از آمارتوصیفی و استنباطی (آزمون t تک نمونه­ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر) و هم­چنین داده­های کیفی با استفاده از بحث گروهی متمرکز تجزیه و تحلیل شدند.

 

یافته­ها

ویژگی­های جمعیت شناختی نمونه: بر اساس یافته­های تحقیق از مجموع 380 اعضای تعاونی شرکت کننده در  تحقیق حاضر، 122 نفر یعنی 1/32 درصد زن و 258  نفر یعنی 9/67 درصد از شرکت‌کنندگان مرد می‌باشد. سن 47 نفر یعنی 4/12 درصد مجرد، 333 نفر یعنی 6/87 درصد متأهل می­باشد. 124 نفر یعنی 6/32 درصد سن­شان بین 35-25 و 149 نفر یعنی 2/39 درصد بین 45-35 و همین‌طور 107 نفر یعنی 2/28 درصد سن­شان بین 60-45 می‌باشد. شغل 83 نفر یعنی 8/21 درصد فرهنگی و 116 نفر یعنی 5/30 درصد کارمند و نیز 48 نفر یعنی6/12 درصد نظامی و همین‌طور 133 نفر یعنی0/35 درصد دارای سایر مشاغل می‌باشد. 118 سابقه خدمت نفر یعنی 1/31 درصد مابین 10-1 سال، 144 نفر یعنی 9/37 درصد مابین 20-11 سال و 118 نفر یعنی 1/31 درصد مابین 30-21 سال می­باشد. نوع تعاونی 172 نفر یعنی 3/45 درصد تعاونی مصرف، 128 نفر یعنی 7/33 درصد تعاونی مسکن و 80 نفر یعنی 1/21 درصد تعاونی تولید می­باشد. مدرک تحصیلی 36 نفر یعنی 5/9 درصد زیر دیپلم، 61 نفر یعنی 1/16 درصد دیپلم، 108 نفر یعنی 4/28 درصد فوق دیپلم، 139 نفر یعنی 6/36 درصد لیسانس و 36 نفر یعنی 5/9 درصد فوق لیسانس و بالاتر می‌باشد.

در یافته­های مربوط به بحث گروهی به این صورت عمل می­کنیم: روش بحث گروهی به صورت متمرکز در دو جلسه با حضور شش نفر که متشکل از یک خانم و پنج نفر آقا برای بررسی نقش انسجام روابط در عملکرد شرکت­های تعاونی و بررسی عوامل مرتبط با انسجام روابط اعضای تعاونی انجام شد که اهم نتایج بحث گروهی عباتند از: این­که شرکت کنندگان در بحث معتقد بودند که هم اکنون در تعاونی­ها انسجام روابط وجود ندارد که از دلایل آن می­توان به عدم آگاهی افراد از وظایف و حدود اختیارات خود  و عدم دریافت آموزش­های لازم در جهت چگونگی همکاری در تعاونی را ذکر کرد. برای این­که در شرکت­های تعاونی انسجام روابط وجود داشته باشد بایستی هدف از تأسیس شرکت از قبل مشخص شود و افراد ازقبل آموزش­های لازم را دریافت دارند، و ازقانون و مقررات تأسیس شرکت آگاهی کامل داشته باشند، هم­چنین برای این­که افراد مشارکت بیشتری داشته باشند، ایده­های خود را ارائه نمایند تا برای رسیدن به هدف اصلی شرکت از آن­ها استفاده شود، بین اعضا روابط عاطفی وجود داشته باشد. و هم­چنین معتقد بودند که از جمله عواملی که می­توانند به روابط اعضاء انسجام ببخشد اعتماد بین اعضا و اتحاد و دوستی متقابل و آگاهی از قانون است که افراد با اطلاع از قوانین موجود در مورد شرکت­های تعاونی، می­توانند برداشت­های درستی از روابط اعضاء و چگونگی عملکرد هریک داشته باشند، نکته بعدی این­که اعضای تعاونی بایستی در تمامی شرایط در عضویت تعاونی­ها باقی بمانند و در مقاطع زمانی که شرکت درحال زیان است از آن خارج نشوند که لازمه این امر نیز حمایت دولت و مؤسسات تأمین سرمایه از شرکت­ها برای باقی ماندن در عرصه رقابت است. و همین طور موارد زیر در بحث گروهی به عنوان عوامل مؤثر در انسجام روابط و در نتیجه تأثیرگذار بر عملکرد اعضا به دست آمد عبارتند از: اهداف و برنامه­های شرکت از ابتدا باید برنامه­ریزی شود. افراد باید آموزش ببینند. تعیین اهداف شرکت باید بر اساس آیتم­های مورد نظر و آیین نامه­ها باشد. عضوگیری در هر کدام از کارگروه­ها با توجه به علایق هرکس و نیز تخصص هر شخص باشد و در هر کاری سوابق کاری و عملکرد قبلی اعضاء در نظر گرفته شود. تقسیم کار برای هریک از اعضاء صورت گیرد. پیشگیری ازمشکلات توسط هریک از اعضاء صورت گیرد. در تعاونی­هایی که اعضاء روابط دوستانه دارند و حتی در بیرون از تعاونی با هم در ارتباط هستند به مراتب بهتر می­توانند با هم همکاری نمایند و منسجم­تر نیز باشند. و هم­چنین پیشنهادهای زیر را مؤثر در انسجام روابط و عملکرد اعضاء ذکر کردندکه عبارتنداز: اداره تعاون، تعاونی­های موفق را ثبت کند، نظارت کندکه هدف­شان را درست به اجرا بگذارند، (پیگیری کنند) تا درسال یک بارمجمع عمومی تشکیل دهند. برای برقراری ارتباط و برگزاری جلسات برای مدیران و هیأت­های مدیره، سامانه پیامک داشته باشند. و همین­طور دلایل انسجام از دیدگاه شرکت­کنندگان عبارتند از: همگن­بودن و هماهنگ بودن اعضاء، آموزش­های قبل و حین تشکیل در هر یک از کار گروه­های شرکت، از دلایل فروپاشی شرکت این است که اعضاء انسجام ندارند و به عملکرد بهتر نمی­رسند و حتی به جای سود، زیان هم می­کنند، معرفی تعاونی­های موفق ومشورت وپرسش ازآن­ها که چه کارهایی انجام داده­اند تا به موفقیت برسند (الگوگیری از آن­ها) صداقت و اعتماد عامل مهمی در انسجام است، اگر در شرکت­ها انتظارات معقول باشد، می­توانند به هدف برسند.

- سؤال اول: وضیعت عملکرد اعضاء در تعاونی‌های شهر اردبیل چگونه است؟

 

جدول شماره (1): وضیعت  عملکرد اعضاء تعاونی‌ها

سبک‌ها	T	درجه آزادی ((n-1	میانگین تجربی	میانگین نمره از پنج	میانگین مفهومی	سطح معنی‌داری
عملکرد اعضاء تعاونی‌ها	34/110	379	26/43	60/3	3	000/0

 

براساس نتایج حاصل از جدول فوق مقدار آماره t برای عملکرد اعضاء تعاونی‌ها در سطح اطمینان 95/0 معنادار بوده، لذا می‌توان چنین استنباط کردکه عملکرد اعضا تعاونی‌های شهراردبیل دارای وضیعت مناسبی می‌باشد.

- سوال دوم: آیا بین عضویت گروهی با انسجام روابط و عملکرد اعضاء تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟

 

جدول شماره (2): نتایج حاصل از ضریب همبستگی  پیرسون  بین  عضویت گروهی، انسجام  روابط و عملکرد اعضاء

	ردیف		1	2	3
همبستگی بین عوامل	عملکرد اعضاء		1
	انسجام روابط		**457/0	1
	عضویت گروهی		**540/0	**864/0	1

*05/.>P ،      ** 01/.>P

برونداد جدول (2) شامل اطلاعات مربوط به همبستگی بین عضویت گروهی، انسجام روابط وعملکرد اعضا است که همبستگی عضویت گروهی با انسجام روابط 864/0 و با عملکرد اعضاء 540/0 و هم­چنین ضریب ­همبستگی انسجام روابط با عملکرد اعضا 457/0 می‌باشد. بدین ترتیب با توجه به نتایج فوق می‌توان استنباط کرد که رابطه‌ای عضویت گروهی، انسجام روابط و عملکرد اعضاء با یکدیگر معنادار می‌باشد.

- سوال سوم: آیا بین  اعتماد بین اعضاء با انسجام روابط و عملکرد اعضاء تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟

 

جدول شماره (3): نتایج حاصل از ضریب همبستگی  پیرسون  بین  اعتماد  بین اعضاء، انسجام  روابط و  عملکرد اعضاء

	ردیف		1	2	3
همبستگی بین عوامل	عملکرد اعضاء		1
	انسجام روابط		**457/0	1
	اعتماد بین اعضاء		**530/0	**933/0	1

*05/.>P ،      ** 01/.>P

برونداد جدول (3) شامل اطلاعات مربوط به همبستگی بین اعتماد بین اعضا، انسجام روابط وعملکرد اعضاء است که ضریب همبستگی اعتماد بین اعضاء با انسجام روابط (933/0) و با عملکرد اعضاء (530/0) وهم­چنین ضریب همبستگی انسجام روابط با عملکرد اعضاء (457/0) می‌باشد. بدین ترتیب با توجه به نتایج فوق می‌توان استنباط کرد که رابطه‌ی اعتماد اعضاء، انسجام روابط و عملکرد اعضاء با یکدیگر معنادار می‌باشد.

- سوال چهارم: آیا بین انتظارات اعضاء با انسجام  روابط وعملکرد اعضاء تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟

 

جدول شماره (4): نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون  بین انتظارات اعضاء، انسجام  روابط  و عملکرد اعضاء

	ردیف		1	2	3
همبستگی بین عوامل	عملکرد اعضاء		1
	انسجام روابط		**457/0	1
	انتظارات اعضاء		**481/0	**915/0	1

*05/.>P ،      ** 01/.>P

برونداد جدول (4) شامل اطلاعات مربوط به همبستگی بین انتظارات اعضاء، انسجام روابط و عملکرد اعضاء است که همبستگی انتظارات اعضاء با انسجام روابط (915/0) و با عملکرد اعضاء (481/0) و هم­چنین ضریب همبستگی انسجام روابط با عملکرد اعضاء (457/0) می‌باشد. بدین ترتیب با توجه به نتایج فوق می‌توان استنباط کرد که رابطه‌ی انتظارات اعضاء، انسجام روابط و عملکرد اعضاء با یکدیگر معنادار می‌باشد.

- سوال پنجم: آیا بین پایگاه اجتماعی اعضا با انسجام روابط وعملکرد اعضا تعاونی­ها رابطه وجود دارد؟

 

جدول  شماره (5): نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون بین پایگاه اجتماعی اعضاء، انسجام روابط و عملکرد اعضاء

	ردیف		1	2	3
همبستگی بین عوامل	عملکرد اعضاء		1
	انسجام روابط		**457/0	1
	پایگاه اجتماعی اعضاء		**364/0	**732/0	1

*05/.>P ،      ** 01/.>P

برونداد جدول (5) شامل اطلاعات مربوط به همبستگی بین پایگاه اجتماعی اعضاء، انسجام روابط و عملکرد اعضا است­ که ­همبستگی پایگاه اجتماعی اعضاء با انسجام روابط (732/0) و با عملکرد اعضاء (364/0) و هم­چنین ضریب همبستگی انسجام روابط با عملکرد اعضا (457/0) می‌باشد. بدین ترتیب با توجه به نتایج فوق می‌توان استنباط کرد که رابطه‌ای عضویت گروهی، انسجام روابط و عملکرد اعضاء با یکدیگر معنادار می‌باشد.

- سوال ششم: آیا عوامل مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت­های تعاونی در عملکرد اعضا  تأثیری خواهد داشت؟

برای تعیین عوامل مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت­های تعاونی از روش تحلیل مسیر و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. در واقع تحلیل مسیر مشخص می‌کند که هر متغیر مستقل تا چه حد بر روی متغیر وابسته به ‌طور مستقیم و غیرمستقیم اثر دارد، در نتیجه تحلیل مسیر ما را قادر می‌سازد به سازگاری اثر متغیرها با یکدیگر پی بریم. نتایج به ‌دست آمده در جدول زیر ارائه شده است:

 

جدول (6): پیش‌بینی تأثیر عوامل مؤثر بر عملکرد اعضا

		B	Std.Error	Beta	مقدارt	Sig
ثابت		20/740	2/706		633/7	000/0
عضویت گروهی		624/0	278/0	375/0	246/2	025/0
اعتماد بین اعضاء		533/0	317/0	392/0	680/1	044/0
انتظارات اعضاء		059/0-	140/0	028/0-	424/0-	627/0
پایگاه اجتماعی اعضاء		167/0	071/0	180/0	358/2	019/0
انسجام روابط		457/0	238/0	310/0	161/2	008/0
	توجه: R=/.559, RS=/.318, ADJ=/.310 و متغیر وابسته عملکرد اعضاء

در ابتدا بین متغیر وابسته (عملکرداعضا) و متغیرهای مستقل همان‌طور که در جدول (6) ملاحظه می‌شود از بین پنج متغیر (انسجام، عضویت گروهی، اعتماد، انتظارات و پایگاه اجتماعی) متغیر انتظارات معنادار نیست درنتیجه حذف شد درمرحله بعد بین متغیرهایی که معنی‌دار بودند یعنی متغیرهای (انسجام، عضویت گروهی، اعتماد و پایگاه اجتماعی) متغیری را که بیشترین Beta را داشت به ‌عنوان متغیر وابسته در نظرگرفته شدکه در این ‌صورت متغیرهای (انسجام روابط، عضویت گروهی و پایگاه اجتماعی) به‌عنوان متغیر مستقل و متغیر اعتماد به‌عنوان متغیر وابسته در نظرگرفته شد.

 

جدول (7): پیش‌بینی تأثیر عوامل مؤثر با وابسته بودن اعتماد

		B	Std.Error	Beta	مقدارt	Sig
ثابت		350/1-	442/0		051/03-	002/0
عضویت گروهی		756/0	024/0	617/0	330/31	000/0
پایگاه اجتماعی اعضاء		008/0	010/0	011/0	752/0	453/0
انسجام روابط		311/0	019/0	392/0	304/16	000/0
	توجه: R=./982, RS=./965, ADJ=./965 و متغیر وابسته اعتماد

 

در مرحله دوم همان‌ طورکه در جدول (7) ملاحظه می‌شود بعد از گرفتن رگرسیون بین متغیر اعتماد بامتغیرهای (انسجام روابط، عضویت گروهی و پایگاه اجتماعی) متغیر پایگاه اجتماعی درسطح 95/0درصد معنادار نبوده و درنتیجه این متغیر هم حذف شد. در مرحله سوم بین متغیرهای عضویت گروهی و انسجام روابط، چون عضویت گروهی بیشترین Beta را داشت به‌ عنوان متغیر وابسته و انسجام روابط به‌ عنوان متغیر مستقل انتخاب شدند.

 

جدول (8): پیش‌بینی تأثیر عوامل مؤثر با وابسته بودن عضویت گروهی آنالیز واریانس
		B	Std.Error	Beta	مقدارt	Sig
	ثابت	255/3-	772/0		219/4-	000/0
	انسجام روابط	559/0	017/0	864/0	373/33	000/0
توجه: R=./864, RS=./747, ADJ=./746 و متغیر وابسته عضویت

همان ‌گونه که در جدول (8) ملاحظه می‌شود بعد از گرفتن رگرسیون بین متغیرانسجام روابط و عضویت گروهی معلوم گردیدکه انسجام روابط درسطح 95/0درصد معنادار است که درنهایت مدل تحلیل مسیر به شرح زیر به دست آمد: 

اعتماد اعضاء

 

انسجام روابط

 

عملکرد اعضاء

 

617/.

 

392/.

 

310/.

 

392/.

 

 

 

864/.

                                                                                                                         

عضویت گروهی

                                                                                                                    

375/.

 

 

نمودار شماره (1): مدل تحلیل مسیر

با توجه به مدل تحقیق اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته را محاسبه شد که برای محاسبه اثرات غیرمستقیم متغیرهای مستقل، ضرایب مسیرمتغیرهای یک مسیر منتهی به متغیر وابسته، در هم ضرب شدند و در نهایت برای محاسبه اثر کل متغیرهای مستقل بر وابسته جمع اثرهای مستقیم و غیرمستقیم در هم جمع شدند که در جدول (9) به شرح زیر است:

 

جدول (9): تبیین میزان تأثیر مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر مفهوم  نهایی تحقیق (عملکرد اعضاء)

متغیرها	اثر مستقیم	اثر غیرمستقیم	جمع اثر مستقیم و غیرمستقیم
انسجام روابط	310/0	153/0= (392/0)  × (392/0) 208/0=(392/.)  × ( 617/0) × (864 /0) 324/0= (375/0)  × (864/0) 685/0=(324/0)  +( 208/0) +(153 /0)	(995/0) = (685/0)+(357/.)
اعتماد اعضاء	392/0	------------	392/.
عضویت گروهی	375/0	241/ 0= (392/0)  × (617/0)	616/ 0= (241/0)  + (375/0)

 

با توجه به برونداد بالا یافته‌های حاصل نشان ‌دهنده آن است که میزان تأثیر مستقیم متغیر انسجام روابط بر عملکرد اعضاء برابر با 310/0 درصد می‌باشد و جمع تأثیر غیرمستقیم آن برابر با 685/0 درصد و در نهایت اثر کل آن برابر با 995/0=r درصد می‌باشد. و همین‌طور میزان تأثیر مستقیم متغیر اعتماد اعضاء بر عملکرد اعضاء برابر با 392/0 درصد، وبا توجه به این­که متغیر اعتماد اعضاء تأثیر غیرمستقیم بر عملکرد اعضاء نداشت پس جمع کل تأثیر آن برعملکرد اعضاء برابر با 392/0=r به‌ دست آمد. و درنهایت این ­که ضریب تأثیر مستقیم متغیر عضویت گروهی بر عملکرد اعضاء برابر با 375/0 درصد و جمع تأثیر غیرمستقیم آن برابر با 241/0 درصد و جمع تأثیر آن بر عملکرد اعضاء برابر با 616/0=r درصد به ‌دست آمدکه درکل می‌توان باتوجه به نتیجه تحلیل مسیر گفت­که متغیر انسجام روابط با 995/0 درصد بیشترین تأثیر را بر عملکرد اعضاء دارد. همین‌طور در این تحقیق مقدار ضریب تعیین برآورده شده برابر با 31/0 درصد به‌دست آمدکه می‌توان چنین نتیجه گرفت­که 31 درصد عملکرد اعضاء تعاونی‌ها توسط این عوامل برآورد می‌شود و 69/0 درصد بقیه مربوط به عوامل دیگر می‌باشد که در این تحقیق منظور نشده است.

 

بحث و نتایج

همان‌طورکه اشاره شد پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه عوامل­مرتبط با انسجام روابط بین اعضای شرکت­های تعاونی و تأثیر آن درعملکرد اعضاء انجام شده است­که با توجه به نتایج حاضرکه نشان دهنده وضعیت مناسب عملکرد اعضا و همین طور رابطه معنادار بین عوامل مرتبط با انسجام روابط و عملکرد اعضا می­باشد و با توجه به نتیجه تحلیل مسیر که نشان دهنده تاثیر مستقیم عضویت گروهی، اعتماد بین اعضاء و انسجام روابط بر عملکرد اعضاء تعاونی دارد و از آن­ جایی که این یافته­ها با تحقیقات رئوفی و حیدری(1389) یزدان‌پناه وصمدیان(1388) گنجی وهمکاران(1386) و یسواناتان(2000) ترابی وهمکاران (1389) صفری و همکاران(1388) امینی و رمضانی(1385) که با توجه به نتایج حاضر می‌توان درکل به این نتیجه دست یافت­که درعصر تحولات پرشتاب ناشی ازبرنامه‌های تعدیل ساختاری، تعاونی‌ها بعنوان سازمان­هایی­که توان مقابله باعوارض اقتصادی، اجتماعی ناشی ازبرخی مراحل تعدیل را دارند، مورد توجه واقع شده‌اند. و هم­چنین اهمیت موضوع تعاونی‌ها به این دلیل است­ ­که تعاونی‌ها، سازمان­ها و نهادهای مردمی هستندکه با برخورداری ازخصوصیات و مشخصات یک واحد اقتصادی و تجاری، دارای ارزش‌های مکتبی و اجتماعی هم می‌باشند و می‌توانند مبین تلاش‌های دسته­جمعی و گروهی اعضای تشکیل ‌دهنده تعاونی برای نیل به ­اهداف مشترک و پیشرفت و توسعه کشور باشند و نیز از آن­جایی­ که برخی ازصاحب­­نظران، تعاون را یک ابزار بسیار مناسب برای توسعه­ اجتماعی و فرهنگی و ازعوامل اصلی ایجاد اشتغال و کارآفرینی محسوب می‌نمایند. پس می‌توان گفت بخش تعاونی یکی از مهم­ترین بخش‌ها در ساختار یک کشور و دولت آن می‌باشد و این مهم همواره قابل بحث و مناظره بوده است. شاید بتوان گفت مهم­ترین عامل مؤثر در تعاونی‌ها عملکرد مطلوب اعضاء آن است. اما موانع متعددی فرا روی تعاونی‌ها در رسیدن به اهداف­شان وجود دارد. این­که تعاونی‌ها برای بهبود عملکرد اعضاء خودشان چگونه موانع را برطرف می‌کنند، یکی از اجزای اساسی دربهبود عملکرد اعضاء است­ که در این بین انسجام روابط­ با توجه به ­نتیجه به‌ دست آمده در این تحقیق می‌تواند عاملی مهم در بهبود عملکرد اعضایی تعاونی‌ها باشد. همان‌ طور که نتایج پژوهش‌ها و همین‌طور نتیجه این تحقیق نشان داد انسجام­ روابط­ و عوامل مؤثر بر آن در عملکرد اعضاء تأثیر دارد. پس یکی ازعوامل مؤثر در عملکرد اعضاء می‌تواند انسجام روابط باشد که این ­امر می‌تواند با توجه به ­راه‌های ­بهبود انسجام روابط­ مانند محیط ­خوب، روابط ­گرم و صمیمی، عضویت­ درشرکت، کنش­متقابل، تعامل ­رو در رو، موقیعت­اجتماعی‌، انتظارات­ مناسب، اعتماد لازم ­و همین‌ طور مشارکت­ درتصمیم‌گیری که جزو عوامل مؤثر در انسجام روابط طبق نظریه‌های موجود و همین‌طور نتایج تحقیقات است به‌ طور قابل ملاحظه‌ای بهبود یابد. نتایج به‌دست آمده در این تحقیق پیشنهاد می‌کند که جهت بهبود عملکرد اعضاء ازطریق انسجام روابط اقدام کنند. که این امر باتوجه به اهمیت عملکرد اعضاء و ازبین بردن موانع انسجام روابط می‌تواند مؤثر باشد. درکل دراین تحقیق باتوجه به این­که انسجام روابط و عوامل تأثیرگذار بر آن با تبیین 30 درصد از کل واریانس جزو عوامل مؤثر در عملکرد اعضاء است پس باتوجه به این نتیجه می‌توان گفت­که 70 درصد تبیین واریانس مربوط به عوامل مؤثر دیگر در عملکرد اعضاء است­ که می‌توان این امر را از طریق توجه به ­عوامل دیگر بهبود بخشید.

 

 

 

 

منابع

آزادی، ب. (1380). بررسی راهکارهای سرمایه­گذاری و توسعه اشتغال در قالب تعاونی در استان اردبیل. مجری طرح اداره کل تعاون استان اردبیل. شرکت تعاونی تحقیقاتی فراکاو اردبیل.

امینی، ا؛ و دیگری. (1385). بررسی عوامل مؤثر در موفقیت شرکت­های تعاونی کشاورزی مرغداران گوشتی استان اصفهان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.سال دهم، شماره اول، صص 135ـ121.

ازکیا، م؛ و دیگری. (1380). بررسی رابطه بین انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی سازمان ‌یافته روستاییان در نواحی روستایی شهر کاشان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نهم، شماره 36.

بهرام­پور، ش. (1383). انسجام اجتماعی در جامعه اطلاعاتی: نیم نگاهی به وضعیت ایران. سمینار ایران و جامعه اطلاعاتی.

بیرچال، ج. (1379). ت‍عاون‌، کار، مردم‌. ت‍رج‍م‍ه: [وزارت‌ ت‍ع‍اون‌] م‍ع‍اون‍ت‌ ت‍ح‍قی‍ق‍ات‌. آم‍وزش‌ و ت‍روی‍ج‌ دف‍ت‍ر ت‍ح‍قی‍ق‍ات‌ و پ‍ژوه‍ش‌.

ترنر، ج. اچ؛ و دیگری. (1371). پیدایش نظریه جامعه‌شناختی. ترجمه: ع، لهسائی‌زاده. شیراز: نشر دانشگاهی. چاپ اول.

ترابی، پ؛ و دیگران. (1389). بررسی میزان تأثیر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در عملکرد شرکت‌های تعاونی (مطالعه موردی تعاونی‌های دام و طیور در شهرستان مشهد). تعاون، سال بیست و یکم، دوره جدید، شماره 2، صص 20ـ1.

جعفرپیشه، ج. (1384). تعاون، بازاندیشی در سیاست­ها، تولید اشتغال. مجموعه مقالات منتخب کنفرانس تعاون و اشتغال توسعه، جلد اول.

حسینی، م؛ و دیگران. (1390). بررسی تعهد سازمانی و رابطه آن با عملکرد کارکنان سازمان جهادکشاورزی استان مازندران. طرح پژوهشی.مجری طرح سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران.

دهخدا، ع. (1342). لغتنامه. جلد 8. تهران: دانشگاه تهران.

رفیعی، ا. (1353). اصول و انواع تعاون. تهران.

رئوفی، ز؛ و دیگری. (1389). بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت شرکت‌های تعاونی ایستگاه پمپاژ برقی شهرستان دره‌ شهر از دیدگاه اعضای تعاونی. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. سال سوم، شماره 3، صص 106ـ95.

سایه­میری، ع. (1387). اندازه­گیری و تحلیل بهره­وری در تعاونی­های تولیدی در مقایسه با بخش خصوصی. مقالات و سخنرانی­های ارائه شده کنفرانس تعاون و اشتغال و توسعه.

سیدعباس‌زاده، م. (۱۳83). تئوری، تحقیق و عمل در مدیریت آموزشی. جلد دوم، انتشارات انزلی.

شعبان­علی­ فمی، ح؛ و دیگران. (1387). تحلیل عوامل اقتصادی مؤثر بر عملکرد تعاونی‌های زنان درایران. نشریه پژوهش‌های جغرافیای انسانی.

صبوری کاشانی، م. (1385). جامعه‌شناسی سازمان­ها. تهران: انتشارت بشر تاب. چاپ پنجم.

صدرنبوی، ر. (1378). موقعیت و پایگاه اجتماعی. مجله دانش و توسعه. شماره 10.

صفری، ح؛ و دیگران. (1388). عوامل مؤثر بر موفقیت شرکت­های تعاونی مصرف برتر. تعاون. سال بیستم، شماره 212، صص 51ـ35.

ضیایی­بیگدلی، م. (1378).  بررسی و تحلیلی بر اهم تئوری‌های رفتار گروهی. مجله توسعه مدیریت. شماره 5.

غفاری، غ؛ و دیگری. (1385). جامعه‌شناسی مشارکت. تهران: نشر نزدیک.

کلمن، ج. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی. ترجمه: م، صبوری. تهران: نی.

کمالی، ا. (1383). مطالعه تطبیقی اعتماد در دو حوزه فرهنگ و سیاست. پایان‌نامه دکترا، دانشگاه تهران.

کوزر، ل. (1386). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه: م، ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

گنجی، م؛ و دیگران. (1386). شناسایی مسائل و مشکلات تعاونی‌های زنان استان اردبیل و ارائه راهکارهای ارتقاء کمی و کیفی آن­ها. اداره کل تعاون استان اردبیل.

لطیفیان، ا. (1385). نقش عملکرد شرکت تعاونی کشاورزی استان خراسان بزرگ. دو ماهنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه شاهد. سال سیزدهم. شماره 20.

مقدس، ع؛ و دیگری. (1390). بررسی نقّادانه‌ی نظریه‌های جامعه‌شناسی عواطف جاناتان ترنر، تئودورکمپر و ادوارد لاولر. جامعه‌شناسی کاربردی. سال بیست و دوم. شماره پیاپی 42. شماره دوم.

ملک، ح. (1386). جامعه‌شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

وارن، ک. (1377). مسیر مهم و بحرانی تجدید ساختار سازمانی رویکردهای نوین در مدیریت. ترجمه: غ، کیانی. تهران : نشر هزاران. چاپ اول.

هال، ج؛ و دیگری. (1390). مزیت­های نسبی موقعیت­ها، چالش­ها و نیروی کار در بخش تعاونی. ترجمه: ق، قیسوندی.

Franks, D, D. (2001). Sociology of emotions.in: International encyclopedia of social and behavioral sciences(eds).Smelser, Neil J. & Paul. B. Baltes.Vol.7, pp4477-81 UK: Elsevier Science Ltd.

Luhmann, Niklas. (1979). Trust and power: tow works by Nicolas Luhmann. Chichester [etc.]: Wiley, pitman press.

Merril Silverstein and Vern L- Bengtson, September. (1997). Intergenerational Solidarityand the Structure of Adult Child– Parent Relationships.

Riley, Matilda W. (1983). “The Family in an Aging Society: A Matrix of Latent Relationships.” Journal of Family Issues 4:439–54.

Turner, Jonathan, H. (1998). The structure of sociological theory. USA: Wadsworth Publishing Company.

Turner, Jonathan, H. (2003). The Structure of Sociological Theory. Belmont: Wadsworth.

Viswannathan, A, R. (2000). An Analysis of the Performance of Agriculural credit   Co-operatives and their Overdues. in Co-operatives in the New Millennium, edited by R. Selvaraiu, New Delhi, Vikas publishing House PVT. Ltd.

 

---

1. استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاداسلامی واحد خلخال- ایران.                                                       

2. دانش­آموخته کارشناسی ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی خلخال- ایران.

    E-mail:[e-mail]

 

Third World ^.1

^2. Social Consensus

[3]. Coherence Relations

[4]. J. H. Turner

[5]. Social Relations

[6]. Niklas Luhmann 

[7]. Durkheim

[8]. Litwak

[9]. Sussman and Burchinal

[10]. Troll

[11]. Bengtson and Black

مراجع

آزادی، ب. (1380). بررسی راهکارهای سرمایه­گذاری و توسعه اشتغال در قالب تعاونی در استان اردبیل. مجری طرح اداره کل تعاون استان اردبیل. شرکت تعاونی تحقیقاتی فراکاو اردبیل.

امینی، ا؛ و دیگری. (1385). بررسی عوامل مؤثر در موفقیت شرکت­های تعاونی کشاورزی مرغداران گوشتی استان اصفهان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.سال دهم، شماره اول، صص 135ـ121.

ازکیا، م؛ و دیگری. (1380). بررسی رابطه بین انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی سازمان ‌یافته روستاییان در نواحی روستایی شهر کاشان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نهم، شماره 36.

بهرام­پور، ش. (1383). انسجام اجتماعی در جامعه اطلاعاتی: نیم نگاهی به وضعیت ایران. سمینار ایران و جامعه اطلاعاتی.

بیرچال، ج. (1379). ت‍عاون‌، کار، مردم‌. ت‍رج‍م‍ه: [وزارت‌ ت‍ع‍اون‌] م‍ع‍اون‍ت‌ ت‍ح‍قی‍ق‍ات‌. آم‍وزش‌ و ت‍روی‍ج‌ دف‍ت‍ر ت‍ح‍قی‍ق‍ات‌ و پ‍ژوه‍ش‌.

ترنر، ج. اچ؛ و دیگری. (1371). پیدایش نظریه جامعه‌شناختی. ترجمه: ع، لهسائی‌زاده. شیراز: نشر دانشگاهی. چاپ اول.

ترابی، پ؛ و دیگران. (1389). بررسی میزان تأثیر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در عملکرد شرکت‌های تعاونی (مطالعه موردی تعاونی‌های دام و طیور در شهرستان مشهد). تعاون، سال بیست و یکم، دوره جدید، شماره 2، صص 20ـ1.

جعفرپیشه، ج. (1384). تعاون، بازاندیشی در سیاست­ها، تولید اشتغال. مجموعه مقالات منتخب کنفرانس تعاون و اشتغال توسعه، جلد اول.

حسینی، م؛ و دیگران. (1390). بررسی تعهد سازمانی و رابطه آن با عملکرد کارکنان سازمان جهادکشاورزی استان مازندران. طرح پژوهشی.مجری طرح سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران.

دهخدا، ع. (1342). لغتنامه. جلد 8. تهران: دانشگاه تهران.

رفیعی، ا. (1353). اصول و انواع تعاون. تهران.

رئوفی، ز؛ و دیگری. (1389). بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت شرکت‌های تعاونی ایستگاه پمپاژ برقی شهرستان دره‌ شهر از دیدگاه اعضای تعاونی. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. سال سوم، شماره 3، صص 106ـ95.

سایه­میری، ع. (1387). اندازه­گیری و تحلیل بهره­وری در تعاونی­های تولیدی در مقایسه با بخش خصوصی. مقالات و سخنرانی­های ارائه شده کنفرانس تعاون و اشتغال و توسعه.

سیدعباس‌زاده، م. (۱۳83). تئوری، تحقیق و عمل در مدیریت آموزشی. جلد دوم، انتشارات انزلی.

شعبان­علی­ فمی، ح؛ و دیگران. (1387). تحلیل عوامل اقتصادی مؤثر بر عملکرد تعاونی‌های زنان درایران. نشریه پژوهش‌های جغرافیای انسانی.

صبوری کاشانی، م. (1385). جامعه‌شناسی سازمان­ها. تهران: انتشارت بشر تاب. چاپ پنجم.

صدرنبوی، ر. (1378). موقعیت و پایگاه اجتماعی. مجله دانش و توسعه. شماره 10.

صفری، ح؛ و دیگران. (1388). عوامل مؤثر بر موفقیت شرکت­های تعاونی مصرف برتر. تعاون. سال بیستم، شماره 212، صص 51ـ35.

ضیایی­بیگدلی، م. (1378).  بررسی و تحلیلی بر اهم تئوری‌های رفتار گروهی. مجله توسعه مدیریت. شماره 5.

غفاری، غ؛ و دیگری. (1385). جامعه‌شناسی مشارکت. تهران: نشر نزدیک.

کلمن، ج. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی. ترجمه: م، صبوری. تهران: نی.

کمالی، ا. (1383). مطالعه تطبیقی اعتماد در دو حوزه فرهنگ و سیاست. پایان‌نامه دکترا، دانشگاه تهران.

کوزر، ل. (1386). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه: م، ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

گنجی، م؛ و دیگران. (1386). شناسایی مسائل و مشکلات تعاونی‌های زنان استان اردبیل و ارائه راهکارهای ارتقاء کمی و کیفی آن­ها. اداره کل تعاون استان اردبیل.

لطیفیان، ا. (1385). نقش عملکرد شرکت تعاونی کشاورزی استان خراسان بزرگ. دو ماهنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه شاهد. سال سیزدهم. شماره 20.

مقدس، ع؛ و دیگری. (1390). بررسی نقّادانه‌ی نظریه‌های جامعه‌شناسی عواطف جاناتان ترنر، تئودورکمپر و ادوارد لاولر. جامعه‌شناسی کاربردی. سال بیست و دوم. شماره پیاپی 42. شماره دوم.

ملک، ح. (1386). جامعه‌شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

وارن، ک. (1377). مسیر مهم و بحرانی تجدید ساختار سازمانی رویکردهای نوین در مدیریت. ترجمه: غ، کیانی. تهران : نشر هزاران. چاپ اول.

هال، ج؛ و دیگری. (1390). مزیت­های نسبی موقعیت­ها، چالش­ها و نیروی کار در بخش تعاونی. ترجمه: ق، قیسوندی.

Franks, D, D. (2001). Sociology of emotions.in: International encyclopedia of social and behavioral sciences(eds).Smelser, Neil J. & Paul. B. Baltes.Vol.7, pp4477-81 UK: Elsevier Science Ltd.

Luhmann, Niklas. (1979). Trust and power: tow works by Nicolas Luhmann. Chichester [etc.]: Wiley, pitman press.

Merril Silverstein and Vern L- Bengtson, September. (1997). Intergenerational Solidarityand the Structure of Adult Child– Parent Relationships.

Riley, Matilda W. (1983). “The Family in an Aging Society: A Matrix of Latent Relationships.” Journal of Family Issues 4:439–54.

Turner, Jonathan, H. (1998). The structure of sociological theory. USA: Wadsworth Publishing Company.

Turner, Jonathan, H. (2003). The Structure of Sociological Theory. Belmont: Wadsworth.

Viswannathan, A, R. (2000). An Analysis of the Performance of Agriculural credit   Co-operatives and their Overdues. in Co-operatives in the New Millennium, edited by R. Selvaraiu, New Delhi, Vikas publishing House PVT. Ltd.