یکسانی های محتوایی غزلیات و مثنوی «دستورنامه» نزاری قهستانی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 13، دوره 6، شماره 22، اسفند 1393، صفحه 239-256   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید علی جعفری صادقی^{* 1}؛ سید احمد حسینی کازرونی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد اهواز- ایران

²استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بوشهر- ایران

چکیده

ادب تعلیمی همواره یکی از گسترده­ترین عرصه­های هنرنمایی بسیاری از سخنوران و پدیدآورندگان آثار ادبی بوده است، که به واسطه­ی خلاقیت و جاذبه­ی سخن، به آموزه­ها و تعالیم خویش اثربخشی و توان نفوذ ده­چندان در دل مخاطبان بخشیده­اند. منظومه­ی «دستورنامه» نزاری قهستانی، مثنوی کوتاهی است که به ظاهر در شرح آداب و رسوم باده­نوشی و به انگیزه­ی تعلیم و اندرز فرزندانش سروده است. اما آشنایی با ویژگی­های سبکی و محتوایی دیگر سروده­های نزاری به ویژه در قالب غزل و دقت و بررسی دگرباره­ در دستورنامه نشان­دهنده­ی مشترکات محتوایی فراوانی در میان مضامین غزلیات وی و دستورنامه می­باشد؛ که عمدتاً بازتابی از انگیزه­ها و خواست­های ملامتی نزاری است. پی بردن به این مشترکات، زمینه­ی دریافت معانی تازه­ای را از این منظومه فراهم می­سازد، به گونه­ای که می­توان گفت: محتوای دستورنامه در واقع بازآفرینی مضامین رایج ملامتی غزل فارسی در قالب مثنوی است.

کلیدواژه‌ها

غزل؛ ملامتی؛ مضامین؛ تعلیمی؛ مثنوی