اثر مس (2+Cu) بر تغییرات شاخص های خونی ماهی فیتوفاگ (Hypophthalmichthys molitrix)پرورشی

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 8، دوره 10، شماره 2، شهریور 1394، صفحه 90-102   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

سمیه شکوهی^{* 1}؛ سورنا ابدالی²؛ حسین نگارستان³؛ ایوب یوسفی جوردهی⁴

¹گروه بیولوژی دریا،دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران

²گروه بیولوژی دریا،دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

³گروه شیلات،دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

⁴موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر،رشت

چکیده

به منظور بررسی سمیت حاد فلز سنگین مس بر شاخص ها خونی ماهی فیتوفاگ، 135 قطعه ماهی در مجاورت غلظت های 0، 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO₃)₂) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تعداد گلبول های سفید خون (WBC) با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان بطور معنی داری (05/0P<) کاهش یافته و در مجاورت با غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به کمترین میزان (500 ± 7000 عدد در هر میلی متر مکعب خون) رسید. تعداد گلبول های قرمز (RBC) خون ماهیان با افزایش غلظت و زمان مجاورت سیر نزولی داشت، ولی اختلاف معنی داری نداشت (05/0P≥). سطوح هموگلوبین خون با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان بطور معنی داری (05/0P<) کاهش یافت و در 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به حداقل (2/0 ± 8/4 گرم در دسی لیتر) رسید. میزان هماتوکریت با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان افزایش یافت و در غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت  به حداکثر (4 ± 36 درصد) رسید. میانگین تغییرات حجم متوسط سلولی (MCV) و میانگین تغییرات غلظت هموگلوبین ذره ای (MCHC) در تیمارهای مورد مطالعه در زمان 24 ساعت بین غلظت 5 میلی گرم در لیتر و تیمار شاهد کاهش معنی داری (05/0P<) نشان داد. تغییرات سطوح متوسط هموگلوبین ذره ای (MCH) در تیمار با غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت کاهش معنی داری (05/0P<) در مقایسه با گروه شاهد نشان داد. نتایج روند تغییرات سطوح تری گلیسرید پلاسما در زمان 24 ساعت بین تیمار 5 میلی گرم در لیتر و شاهد اختلاف معنی دار (05/0>P) داشت و میزان آن در غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به حداقل (7 ± 6/20 میلی گرم در لیتر) رسید. سطوح کلسترول معنی دار نبود (05/0<P).سطوح گلوکز پلاسمای خون با افزایش غلظت نیترات مس در زمان 12 ساعت اختلاف معنی داری نشان داد و در غلظت 10 میلی گرم در لیتر به حداقل (5/3 ± 9/34 میلی گرم در دسی لیتر) رسید. میزان پروتئین کل در زمان 24 ساعت در تیمار 5 میلی گرم در لیتر نسبت به شاهد کاهش معنی داری (05/0 >P) را نشان داد و به حداقل (003/0 ± 5/0 میلی گرم در دسی لیتر) رسید. سطوح آلبومین پلاسمای خون در غلظت های 5 و 10 میلی گرم در لیتر در زمان 12 ساعت نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد (05/0>P). در حالیکه در تیمار 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به حداکثر (1/1 ± 9/5 گرم در دسی لیتر) رسید. تعداد لنفوسیت ها بطور معنی داری (05/0<P) کاهش یافت. کاهش تعداد نوتروفیل های خون ماهیان با گذشت زمان و با افزایش غلظت نیترات مس بطور معنی داری افزایش یافت (05/0>P). بطوریکه بیشترین تعداد نوتروفیل ها (2 ± 26 درصد) مربوط به تیمار 10 میلی گرم در لیتر در زمان 12 ساعت و حداقل تعداد آن (4/1 ± 5 درصد) در گروه شاهد بود. تعداد مونوسیت در تیمار 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت کاهش معنی داری نسبت به تیمار شاهد نشان داد. بر اساس نتایج حاصل، غلظت های تحت حاد نیترات مس تغییرات معنی داری بر بسیاری از شاخص های مورد مطالعه ایجاد کرد و سمیت شدیدی بر ماهی فیتوفاگ برجای گذاشت که با افزایش غلظت و زمان مجاورت تشدید گردید. بنابراین، به نظر می رسد این گونه مقاومت کمی در برابر غلظت های تحت حاد مس داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

مس؛ شاخص های خونی؛ کپور نقره ای؛ Hypophthalmicthys molitrix