ارزیابی تحمل به تنش سرما در ژنوتیپ های گندم

اکوفیزیولوژی و فیتوشیمی گیاهان دارویی و معطر

مقاله 5، دوره 3، شماره 4، اسفند 1390، صفحه 336-349   

نوع مقاله: مقاله تحقیقاتی

نویسندگان

ماریه جوانی^{* 1}؛ مهدی تاج بخش²؛ علیرضا عیوضی³

¹دانشجوی دکتری.دانشگاه آنکارا ترکیه

²استاد دانشگاه ازاد واد خوی

³استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی

چکیده

جهت بررسی تحمل به تنش سرما در پانزده ﮊنوتیپ گندم با سه تیپ رشد زمستانه، بینابین و بهاره، آزمایشی متشکل از آزمون آزمایشگاهی و مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی به ترتیب در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار و بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و در سه تاریخ کاشت مختلف اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس آزمون آزمایشگاهی نشان داد که در بین مواد گیاهی مورد مطالعه در صفات انباشت پتاسیم، نشت یونی و ماده خشک کل اختلاف کاملا معنی داری وجود داشت. بیشترین میزان پتاسیم را ژنوتیپ C-81-14، کمترین میزان پتاسیم را رقم سایسون، بیشترین نشت یونی را ژنوتیپ M-81-13، کمترین نشت یونی را رقم زرین، بیشترین ماده خشک کل را رقم گاسکوﮊن و ارقام زرین، کویر و M-81-13 کمترین ماده خشک کل را داشتند. طی عملیات آزمایشگاهی ارقام بهاره در مرحله 6 برگی سنبله تشکیل دادند، ولی ارقام بینابین و پائیزه در مرحله اپکس ماندند. نتایج تجزیه واریانس مرکب آزمون مزرعه ای نشان داد که اثر متقابل بین تاریخ کاشت و رقم روی صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و ماده خشک کل معنی دار بود. داشتن همبستگی منفی معنی دار بین صفت نشت یونی با ماده خشک کل و عملکرد دانه می تواند به عنوان معیار غیر مستقیمی جهت غربال ژنوتیپ های متحمل به تنش سرما به کار برده شود. متحمل ترین ﮊنوتیپ ها به تنش سرما ارقام الوند، طوس، C-82-12، M-79-7، زرین، کویر، مهدوی و گاسکوﮊن شناخته شدند.

کلیدواژه‌ها

ارقام گندم؛ تنش سرما؛ عملکرد دانه