نقش شهرهای کوچک در برنامه ریزی توسعه منطقه ای (موردی: استان گلستان)

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 4، دوره 6، شماره 21، مهر 1393، صفحه 77-90   

نویسندگان

مهدی خداداد^{* 1}؛ مهدیه نخعی²؛ هانیه امیدزاده³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه گلستان

²دانشگاه آزاد اسلامی،واحد مرند،باشگاه پژوهشگران جوان ونخبگان،مرند،ایران

³مدرس گروه جغرافیا

چکیده

با افزایش جمعیت شهرهای بزرگ و نیز بالا بودن تعداد جمعیت آنها نسبت به کل جمعیت استان و همچنین بیشترین جذب خدمات و امکانات نظام شهری با پیدایش تقدم و تسلط شهری مواجه گردید. بنابراین به منظور برقراری تعادل و توازن در الگوی توزیع جمعیت، تاکنون استراتژی­های مختلفی به کار گرفته شده که یکی از این سیاست­ها، توسعه شهرهای کوچک می­باشد. از این رو به منظور دستیابی به توسعه متوازن و یکپارچه در فضای منطقه­ای، ایجاد سلسله مراتب متعادل و نظام یافته­ی سکونتگاه­ها از نیازهای اساسی به شمار می­آید که در این میان توجه به شهرهای کوچک یکی از راهکارهای تعادل بخشی به این وضعیت می­باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی عملکرد شهرهای کوچک در توسعه منطقه­ای استان گلستان و با استفاده از روش توصیفی­– تحلیلی و پیمایشی صورت گرفته است. شهرهای کوچک در این پژوهش عبارت­اند­ از: کردکوی، رامیان، گلوگاه، آزادشهر، بندرترکمن، بندر­گز، آق­قلا و علی آباد کتول که جهت بررسی عملکرد در بعد جمعیتی و اقتصادی و اجتماعی از ضریب کشش پذیری، مدل آنتروپی و رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده ضریب کشش­پذیری جمعتی بیشتر شهرهای علی­آباد، آق قلا و کردکوی نسبت به سایر شهرهای کوچک استان گلستان می­باشد. همچنین نتایج به دست آمده از مدل آنتروپی نشان می­دهد که شهرهای کوچک در محدوده مورد مطالعه باعث تعادل جمعیتی در منطقه گرگان شده است. در نهایت نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره نشان دهنده سیر نزولی بخش کشاورزی و سیر صعودی بخش خدمات در شهرهای کوچک می­باشد. 

کلیدواژه‌ها

شهرهای کوچک؛ توسعه یافتگی؛ برنامه ریزی منطقه ای؛ استان گلستان