ارزیابی عملکرد مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب بر مبنای مدل تعالی سازمانی EFQM در سال 1389

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 1، دوره 5، شماره 17، خرداد 1391، صفحه 13-25   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صادق ملکی‌آوارسین¹؛ بهنام طالبی²؛ حسین بابازاده³

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، شبستر، ایران.

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

³دانش آموخته دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف این تحقیق ارزیابی عملکرد مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب بر مبنای (EFQM) (الگوی تعالی بنیاد مدیریت کیفیت اروپا) در سال 1389 می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی بوده و حجم نمونه مورد مطالعه 28 نفر بود که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. آزمون آماری  tتک نمونه‌ای می‌باشد ابزار تحقیق پرسشنامه پیشرفته است که مطابق استاندارد مدل (EFQM) تنظیم شده است و شامل 9 معیار و 32 زیر معیار می‌باشد و هر زیر معیار دارای نکات راهنما و مصادیق عینی است که براساس ویژگی‌های آموزش و پرورش تنظیم شده و سؤالات زیر معیارها به وسیله منطق رادار درمجموع 264 سؤال جزئی را شامل می‌شود و پس از یک دوره دو روزه توجیه کارکنان در اختیار آزمودنی‌ها قرار گرفت. ارزیابی عملکرد مدیریت به شیوه خود ارزیابی توسط خود کارکنان انجام پذیرفت. برای روایی پرسشنامه از نظر اساتید و متخصصان استفاده شده است و برای پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرنباخ استفاده گردید که مقدار آن 95/ بدست آمد. در این پژوهش دو سؤال مطرح شده بود که امتیاز عملکرد مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب بر مبنای مدل تعالی سازمانی (EFQM) از1000 امتیاز مدل برابر با 59/506 بدست آمد و امتیاز مدیریت در معیار توانمندسازها 83/49 درصد و معیار نتایج 48/51 درصد بدست آمد. براساس نتایج تحقیق، پیشنهادها و توصیه‌های لازم برای ارتقاء عملکرد مدیریت آموزش و پرورش ارائه شده است. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد عملکرد مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب بر مبنای مدل تعالی سازمانی (EFQM) درمعیار نتایج بهتر از معیار توانمندسازها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی عملکرد؛ مدل تعالی سازمانی؛ منطق رادار؛ معیارهای نه گانه

اصل مقاله

مقدمه:

عدم نگرش سیستمی جامع و کارآمد و بخش نگری در ارزیابی هر ساله هزینه‌های گزافی را برای سازمان آموزش و پرورش مانند سایر سازمان‌های دولتی کشور تحمیل کرده است. برای بقا در فضای پر رقابت جهانی و قوف سازمان‌ها به ضعف‌هایشان و پذیرش واقعیت‌ها و مسئولیت‌ها نخستین گام در اصلاح وضعیت و تغییر روند نامطلوب فعلی است. تعالی سازمان‌ها دیگر یک امر فرعی و تبلیغاتی نیست و به ضرورتی برای بقاء آنها تبدیل شده است. لذا اگر فقط بخشی از اهداف مدل تحقق یابد در سازمان‌ها و شرکت‌های کشور رویداد بزرگی به حساب می‌آید (خلیلی، 1382). خود ارزیابی به مفهوم  بازنگری منظم،  نظام مند و جامع از  فعالیت‌های سازمان و نتایج آن بر اساس یک مدل تعالی است خود ارزیابی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا در سفر تعالی همواره موقعیت فعلی خود، جایگاه مورد نظر و چگونگی حرکت از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب را مورد ارزیابی و بازنگری قرار دهند (امیری و سکاکی، 1387).

 بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت مدل EFQM[1] را برای تعیین میزان رشد و تعالی سازمان وترمیم راه رسیدن به تعالی سازمان تدوین کرده است. با این مدل که بیشتر جنبه تشخیصی دارد نسبت به شناسایی وضعیت موجود سازمان در مقایسه با یک سازمان ایده‌آل اقدام می‌شود. با به کارگیری این مدل سازمان‌ها می‌توانند نقاط قوت، حوزه های قابل بهبود و میزان رشد سازمان را در مسیر تعالی تعیین نمایند ( جلوداری ممقانی ، 1385 ).                                                                              مدلی که جایزه ملی بهره‌وری و تعالی سازمانی بر آن استوار شده، دارای نه معیار است. پنج معیار آن، توانمندسازها و چهار معیار دیگر نتایج هستند. توانمندسازها شامل:  1- رهبری[2]: در اینجا مشخص می‌گردد که رهبران سازمان چگونه امکان توسعه و دستیابی به ماموریت و چشم انداز را فراهم می‌سازند و چگونه ارزش‌ها (برای موفقیت درازمدت سازمان) تدوین و محقق می‌گردند و رهبران سازمان چگونه در توسعه و اجرای سیستم مدیریتی سازمان مشارکت می‌نمایند. 2- خط ‌مشی و استراتژی[3]: در اینجا مشخص می‌گردد که چگونه سازمان، ماموریت و چشم انداز خود را از طریق یک استراتژی شفاف با در نظر گرفتن منافع ذینفعان سازمان محقق می‌سازد و چگونه این استراتژی از طریق خط مشی‌ها، برنامه‌ها، اهداف، مقاصد و فرایندها مورد پشتیبانی قرار می‌گیرد (نجمی و حسینی، 1387).          

 3-کارکنان[4]: در سازمان‌های متعالی میان مدیران و کارکنان ارتباط صمیمانه وجود دارد. مدیران متعالی را در امور سازمان مشارکت می‌دهند و ایده‌های آنان از طریق خلاقیت و نوآوری به روش‌های نو تبدیل می‌کنند (جلوداری ممقانی، 1385).

4- مشارکت‌ و منابع[5]: سازمان‌های متعالی، مشارکت‌ و همکاری‌های تجاری بیرونی، تأمین‌کنندگان و منابع داخلی خود را به منظور پشتیبانی ازخط مشی و استراتژی و اجرای اثربخش فرایندهای، یکسان برنامه‌ریزی و مدیریت می‌کنند.

5- فرآیندها[6]: سازمان‌های متعالی، فرایندهای خود را به منظورکسب رضایت کامل و ایجاد ارزش فزاینده برای مشتریان و سایر ذینفعان طراحی نموده، مدیریت کرده و بهبود می‌بخشند (امیری وسکاکی،1387). نتایج شامل: 1- نتایج مشتریان[7]: در فرهنگ تعالی سازمان بدون مشتری وجود خارجی ندارد. در سازمان‌های متعالی مشتری میزان تعالی را مشخص می‌کند (جلوداری ممقانی، 1385).

2- نتایج کارکنان[8]: سازمان‌های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با کارکنان خود را اندازه‌گیری کرده و به آنها دست می‌یابند. 3- نتایج جامعه[9]: سازمان‌های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با جامعه را اندازه‌گیری کرده و به آنها دست می‌یابند (جاویدی 1385).

4- نتایج کلیدی عملکرد^[10]: دراینجامشخص می‌گردد که سازمان در ارتباط با عملکرد برنامه‌ریزی شده خود، چه نتایجی بدست می‌آورد (نجمی وحسینی، 1387).

 معیارهای توانمندساز، آنچه را یک سازمان انجام می‌دهد پوشش می‌دهند و معیارهای نتایج، آنچه را که یک سازمان بدست می‌آورد. نتایج بر اثر اجرای توانمندسازها بدست می‌آیند و توانمندسازها با گرفتن بازخور از نتایج بهبود می‌یابند. معیارهای توانمندساز و معیارهای نتایج هر کدام پنجاه درصد ارزش کل وزن را در مدل دارند که این امر نشان‌دهنده ارزش یکسان مسیری که فعالیت‌های بهبود در آن هدایت می‌شوند (سایت iranaward).

                                                                       شکل 1. مدل تعالی سازمانی (سایت iranaward)

بر اساس آموخته‌های مدیریت کیفیت جامع (TQM)[11]، توجه به مفاهیم بنیادین تعالی سازمانی هشت گانه به شرح زیر، لازمه موفقیت و ایجاد بهبود مستمر سازمان‌ها است: 1- نتیجه گرایی 2- مشتری مداری
3- رهبری و ثبات در مقاصد 4- مدیریت مبتنی بر فرآیندها و واقعیت‌ها 5- توسعه و مشارکت کارکنان
6- یادگیری، نوآوری و بهبود مستمر 7- توسعه شراکت ها 8- مسؤولیت اجتماعی شرکت (حقیقی ،1386).         

منطق امتیازدهی:                                                                                                                در بطن تعالی سازمانی، منطقی با عنوان رادار برای امتیازدهی معیارها وجود دارد که شامل 4 عنصر زیر است: 1- نتایج[12] 2- رویکردها[13] 3-جاری سازی[14] 4-ارزیابی و اصلاح[15] (سایت iranaward).

 

شکل 2. گرافیک RADR (سایت iranaward)

الگوی تعالی سازمانی ویرایش90 با هدف بومی سازی مدل دارای چهار رکن است:

 1- اصول ارزشی تعالی سازمانی، که دوازده اصل را برای تبیین فضایی که سازمان‌های متعالی در آن حرکت می‌کنند و استراتژی‌ها و تمامی برنامه‌های خود را بر پایه آنها استوارمی‌سازند، معرفی می‌کند.

2- مفاهیم محوری تعالی سازمانی، که به عینیت یافتن هشت مفهوم محوری در سازمان‌های متعالی می‌پرداز و ویژگی عینی و عملی یک سازمان متعالی را به تصویر می‌کشد .

3- معیارهای تعالی سازمانی،که چارچوب یکپارچه و فراگیری را شامل یازده معیار، برای مدیریت زوایای مختلف سازمان در جهت تحقق مفاهیم محوری و بر پایه اصول ارزشی تعالی سازمانی معرفی می‌کند. 

4- منطق ارزیابی،که میزان پیشرفت سازمان را در مسیر تعالی سازمانی تعیین می‌کند و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا نقاط قوت و زمینه‌های قابل بهبود خود را بشناسد و برای دستیابی به اهداف خود برنامه‌ریزی کنند (سایت iranaward). جوزتاری وجوانا[16] (2007) خود ارزیابی بخش‌های اداری دانشگاه‌ها با استفاده از رویکرد پرسشنامه در قالب مدلEFQM  را نشان دادند نتایج حاصله از تحقیقات نشان داد که هر دانشگاه باید رویکردی را انتخاب کند که بیشترین هم خوانی را با نیازها نیش داشته باشد و تاکید آن بر ارایه خدمت بهتر باشد و مؤسسات آموزش عالی برای اجرای خود ارزیابی باید مدل‌های استاندارد کیفیت مثل مدل EFQM در اروپا یا مدل دمینگ در ژاپن را استفاده نمایند.

 ساندرا[17] و همکارانش (2007) در تحقیقی یکی از بیمارستان‌های ایتالیا را با استفاده ازمدل EFQMمورد خود ارزیابی قرار دادند و به این نتایج رسیدند که  معیارهای رهبری، سیاست و استراتژی، شرکا و منابع دارای نرخ بالاتری بوده‌اند، در صورتی که معیارهای نتایج جامعه و مشتری دارای نرخ پایین‌تری بوده‌اند. والژیو و سانچو[18](2007) در تحقیق خود به این نتایج رسیدند که مدل  EFQMیک مدل مناسب و مفید برای خود ارزیابی سطوح مراقبت و یک سیستم خوب برای شناختن فصل‌های پیشرفت می‌باشد. همچنین به این نتیجه رسیدندکه از 32 معیار مدل، فقط یک معیار و آن هم معیارb4 (مدیریت منابع مالی) در سطوح مراقبت قابل اجرا و استفاده نمی‌باشد.

کمپتلی[19] و همکاران (2011) بیان می‌کنند که اصول مدیریت کیفیت جامع TQM چندین سال است که به طور موفقیت آمیزی در شرکت‌های خصوصی به کار برده شده‌اند. چالش کنونی کاربرد این رویه به طور مؤثر و نیز کاربرد آن در ادارات عمومی برای بهبود بازده فرایند آنها است. پیچیدگی فرایندهای ادارات عمومی، کمبود تجربه در زمینه توسعه فرایند و منابع انسانی تخصیص یافته به این وظیفه عامل مشکلی است که این ادارات در اجرا، تجزیه و تحلیل و بهبود فرایند با آن مواجه هستند. این نوشته یک مدل ساده شده را که برای حل این مشکل به وجود آورده شده برای عملی کردن اصول مدیریت کیفیت جامع در واقعیت برای یک اداره عمومی پیشنهاد می‌کند. این مدل بر اساس بنیاد اروپایی برای مدل خود ارزیاب مدیریت کیفیت و شش سیگما می باشد و به طور ویژه برای فرایندهای ادارات عمومی طراحی شده است. ایده کلی تعریف یک رویه ساده ولی مهم برای ارزیابی و بهبود وضعیت سلامتی یک فرایند ساده بدون در نظرگرفتن کل سازمان که به فعال سازی پروژه‌های مؤثر توسعه که احتیاج کمتری به آموزش و منابع پیش‌گیرانه خواهد داشت کمک می‌کند، می‌باشد. مارکز[20] و همکاران (2011) در تحقیقی باعنوان بررسی برنامه های فعالیت بدنی برای افراد مسن  با استفاده از معیارهای EFQM، که هدف از این مطالعه، برای مشخص کردن مدل مدیریت کیفیت برنامه PA [21] توسط دولت محلی پرتغالی به منظور افزایش کیفیت زندگی سالمندان، با توجه به معیارهای مدل تعالی EFQM بود.                                                                                                                                                                

Results showed that Processes (65,38%), Leadership (61,03%), Customer results (58,46) and People (51,28%) had high percentage occurrences of quality practicنتایج نشان داد که فرایند (65،38 ٪)، رهبری (61،03 ٪)، نتایج مشتری (58،46) و مردم (51،28 ٪) ظهور درصد بالایی از شیوه های با کیفیت است. In contrast, Partnerships and resources (45,77%), People results (41,03%), Policy and strategy (37,91%), Key performance results (19,23%) and Society results (19,23%) had lower percentage occurrences.درمقابل، مشارکت‌ها و منابع (45،77 ٪)، نتایج افراد (41،03 ٪)، و خط مشی و استراتژی (37،91 ٪)، نتایج کلیدی عملکرد (19،23 ٪) و نتایج جامعه (19،23٪) وقوع پایین درصد داشتند. بال باستر[22] (2011) در تحقیقی با عنوان فرایند شکل گیری استراتژی درمدل EFQM: بررسی انتقادی و چشم اندازهای جدید بیان می‌دارد پذیرش یک فرایند ایجاد استراتژی جامع یک روش برای ایجاد توانایی استراتژیک است که به ایجاد نتایج مثبت و امتیازات پایدار قابل رقابت کمک می‌کند. در محیط امروزی بسیاری از شرکت ها از مدل تعالی  EFQMبرای ایجاد چنین توانایی‌هایی استفاده می‌کنند. به عنوان نتیجه ما یک چارچوب مفهومی که EEM[23]را به عنوان یک محرک ایجاد استراتژی جامع را نشان می‌دهیم و یک سری ابعاد و متغییرها را که از طریق آنها یک توسعه ممکن است رخ بدهد ارائه می‌دهیم. بعلاوه ما به آکادمیست‌هایک موضوع تحقیق جزء به جزء را با ایجاد بعضی از پرسش‌های تحقیقی،کاربردهای تئوری و چالش‌های جدید در ایجاد دانش عمیق تر را ارائه می‌نماییم.

دودانگه[24] و همکاران (2011) در تحقیقی با عنوان طراحی فازی بیان می‌کنند که EFQM در اروپا و در سراسر جهان به طور گسترده استفاده می شود و پایه‌ای برای اکثر جوایز بین المللی، ملی و منطقه‌ای تبدیل شده است. این یک ابزار مخصوص است که می‌تواند به عنوان راهنما نواحی در شرف توسعه را شناسایی کند. با این حال مدل امروزی  EFQMبرخی از مشکلات و معضلاتی را دارد که قادر به تشخیص اولویت‌ها در نواحی نیست (AFI)[25].

نوه ابراهیم و حمصی  (1389) پژوهشی با عنوان، ارزیابی مراکز علمی- کاربردی استان مرکزی با استفاده از الگوی تعالی سازمانی انجام داده‌اند، یافته‌های پژوهش نشان داد که در زمینه رهبری میانگین 62/8 و انحراف معیار 24/1، در زمینه خط مشی و راهبردها میانگین 34/8 و انحراف معیار 39/1، در مورد مدیریت کارکنان میانگین 03/8 و انحراف معیار 84/1، در مورد معیار منابع و مشارکت میانگین 12/8 و انحراف معیار 52/1، و در مورد معیار فرآیندها میانگین 13/8  و انحراف معیار 68/1 به دست آمده است. از اینرو با توجه به حداکثر نمره ای که در مقیاس صفر تا ده برای هر یک از پرسش‌های ابزار تحقیق در 5 حوزه توانمندسازها در نظر گرفته شده بود. نتایج به دست آمده در مورد مراکز علمی کاربردی استان مرکزی نشان داد که عملکرد مراکز علمی کاربردی استان مرکزی مطلوب می‌باشد. 

عابد سعیدی وهمکاران (1389) در پژوهشی با عنوان، بررسی معیارهای توانمندساز در مراکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی بر اساس الگوی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت، 399 پایگاه مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی شهری و جاده‌ای و واحدهای ستادی مراکز ایلام، بوشهر، مازنداران، آذربایجان غربی، اردبیل، تهران، یزد، خراسان رضوی، اصفهان، سیستان و بلوچستان و کلیه کارکنان (1576نفر) و مدیران آنها (328نفر) را انتخاب نمودند. یافته‌ها: مراکزمنتخب، از500 امتیاز معیارهای توانمندسازها، میانگین (6/34) 4/168 امتیاز را کسب نمودند و در گروه سازمان‌های مبتدی که در ابتدای مسیر کیفیت هستند قرار گرفتند. در مقایسه، مراکز تهران، خراسان رضوی و اصفهان با امتیاز بالاتر واجد شرایط اهتمام به کیفیت هستند. معیار رهبر ی کمترین و معیار کارکنان بیشترین میانگین امتیاز را کسب نمودند.

اصغری زاده و همکاران (1389) در پژوهشی با عنوان تدوین شاخص‌های عملکرد زنجیرة تأمین با الگوبرداری از مدل اروپایی مدیریت کیفیت (مورد مطالعه: شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند)، به نتایج ذیل اشاره می‌کند: ما بین معیارهای نتایج کلیدی عملکرد، رهبری، نتایج زیست-محیطی، نتایج کارکنان، فرایندها و معیار شراکت‌ها و زیر ساخت‌های فیزیکی تحقیق، شکاف معناداری وجود دارد . در مقابل معیار خط مشی ها و راهبردها و در نهایت فرهنگ کاری یادگیری و رقابت پذیری در میان کارکنان از الگوی مناسبی پیروی می‌کند. میرغفوری و همکاران (1389) در پژوهشی با عنوان ارزیابی دانشکده‌های دانشگاه یزد از نظر بکارگیری مدیریت دانش  با استفاده ازمدلEFQM، 16 دانشکده دانشگاه یزد را از نظر وضعیت مدیریت دانش در 9 معیار تعیین شده مدل EFQM ارزیابی می‌کنند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که دانشکده‌های هنر و معماری، شیمی و مکانیک به ترتیب بهترین وضعیت مدیریت دانش و دانشکده‌های منابع طبیعی، ریاضی و علوم انسانی به ترتیب نامطلوب ترین وضعیت را در مدیریت دانش دارند. این تحقیق در صدد پاسخ به دو سؤال اساسی زیر است:

1 - عملکرد مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب در بخش توانمندسازهای مدل تعالی سازمانی(EFQM) چه میزان است؟

2 - عملکرد مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب در بخش نتایج مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

روش شناسی پژوهش

    روش تحقیق توصیفی- پیمایشی است، جامعه آماری عبارت است از کارکنان شاعل در مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب با سمت مدیریت انفر، معاونان4 نفر، کارشناس مسئولان12 نفر و کارشناسان 43 که مجموع آنها60 نفر است. در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است و حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران و فرمول تعدیل نمونه، محاسبه شده است.

 28                   nحجم نمونه آماری=52 نفر                                                                                                                                                 Nحجم جامعه آماری = 60 نفر

ابزارتحقیق این پژوهش که بوسیله پرسشنامه پیشرفته متغییرها را اندازه گیری می‌کند شامل 9 معیار و 32   زیرمعیارکه هر زیر معیار دارای نکات راهنما و مصادیق عینی است که براساس ویژگی‌های آموزش و پرورش تنظیم شده است. با توجه به اینکه پرسشنامه مطابق استاندارد مدل (EFQM) تنظیم شده است از نظر اساتید از روایی مناسب برخوردار است  پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرنباخ محاسبه شده و مقدار آن 95/ به دست آمده است. بعد از تنظیم پرسشنامه  و انتخاب نمونه دو جلسه آموزشی  برای کارشناسان برگزار شد  و با پیگیری لازم تمامی پرسشنامه‌ها تکمیل و دریافت گردید. روش آزمون t تک نمونه‌ای یا تک گروهی می‌باشد.                                                                                                                              

یافته های تحقیق:                                                                                         

جدول شماره 1. مقایسه جایگاه امتیاز مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب با تئوری مدل و امتیاز

سازمان آموزش و پرورش آذربایجانشرقی درسال 1386

عنوان	معیار
		امتیاز مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب در سال 1389	امتیاز سازمان آموزش و پرورش آذربایجانشرقی در سال 1386	امتیاز تئوری مدل	امتیاز مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب درسال 1389	امتیاز سازمان آموزش و پرورش آذربایجانشرقی در سال 1386	امتیاز  تئوری مدل
80/49	47	100	80/49	47	100	رهبری	معیار1
73/48	44	100	39	35	80	خط‌مشی‌وراهبرد	معیار2
78/49	47	100	81/44	42	90	کارکنان	معیار3
13/54	46	100	72/48	41	90	شراکت‌هاومنابع	معیار4
72/47	44	100	82/66	62	140	فرایندها	معیار5
52	54	100	103	108	200	نتایج مشتری	معیار6
55/51	45	100	46	40	90	نتایج کارکنان	معیار7
16/53	51	100	70/31	30	60	نتایج جامعه	معیار8
16/51	47	100	74/76	71	150	نتایج‌کلیدی‌عملکرد	معیار9
65/50	47	100	59/506	468	1000	جمع امتیازات

 

بر اساس جدول شماره (1) مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب از1000 مدل 59/506 برابر با 65/50 درصد کل امتیاز مدل را کسب نموده است. در بخش توانمندسازها از 500 امتیاز مدل 15/249 برابر با 83/49 درصد در بخش نتایج از500 امتیاز مدل 44/257 برابر با 48/51 درصد را کسب نموده که در مقایسه با امتیازات سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در بخش توانمندسازها عملکرد بهتری داشته اما در بخش نتایج عملکرد ضعیف تری داشته و درکل امتیازات 59/38 امتیاز بیشتر بدست آورده است.                          

 

 

بحث و نتیجه گیری

در پاسخ به سؤال اول عملکرد مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب در بخش توانمندسازها با کسب 15/249 امتیاز از 500 امتیاز مدل 83/49 درصد از امتیاز مطلوب را کسب نموده و از وضعیت مطلوب فاصله 50 درصدی دارد یعنی مدیریت  در این بخش عملکرد متوسطی داشته است. بهترین عملکرد در این حوزه مربوط به معیار شراکت‌ها و منابع با 13/54 درصد امتیاز و ضعیف‌ترین عملکرد مربوط به فرایندها با 72/47 درصد امتیاز می‌باشد. بدین معنا که مدیریت در زمینه توسعه روابط و همکاری کلیدی‌اش با سایرسازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی و همچنین منابع داخلی‌اش مثل منابع مالی، اطلاعاتی، دارایی‌های مادی، تکنولوژی‌های نو و دانش عملکرد بالاتر از متوسطی داشته‌اند. براساس یافته‌های پژوهش بین میانگین معیارهای رهبری، خط مشی و راهبرد، کارکنان و فرایند مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب و سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی تفاوت معنی داری وجود ندارد و بین میانگین معیار شراکت‌ها و منابع مدیریت آموزش و  پرورش شهرستان میاندوآب و سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی تفاوت معنی داری وجود دارد و مدیریت آموزش و پرورش عملکرد بهتری دارد. با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب در بخش توانمندسازها از مراکز علمی- کاربردی استان مرکزی با 42/82 درصد امتیاز (نوه ابراهیم و حمصی، 1389)، بالاترین امتیاز کسب شده توسط متقاضیان جایزه کیفیت در سال1386 برابر با 4/60 درصد امتیاز (رنجبری، 1386) و برنامه فعالیت‌های تربیت بدنی برای افراد مسن با 27/52 درصد امتیاز (مارکز و همکاران، 2011) پایین‌تر و از مراکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی با 68/33 درصد امتیاز (عابد سعیدی و همکاران، 1389) وکتابخانه‌های دانشگاه شهید چمران با 94/34 درصد امتیاز (آخشیک، 1386)  بالاتر نشان می‌دهد.

در پاسخ به سؤال دوم عملکرد مدیریت آموزش و پرورش میاندوآب در بخش نتایج با کسب 44/257 امتیاز از 500 امتیاز مدل 48/51 درصد از امتیاز مطلوب را کسب نموده و کمتر از 50 درصد از وضعیت مطلوب فاصله دارد و عملکرد مدیریت در بخش نتایج نسبت به توانمندسازها بهتر می‌باشد. بهترین عملکرد در این حوزه مربوط به نتایج جامعه با 16/53 درصد امتیاز و ضعیف ترین عملکرد نتایج کلیدی عملکرد با 16/51 درصد امتیاز می‌باشد. بدین معنا که مدیریت در زمینه فعالیت‌های فرهنگی‌، کمک‌های بشر دوستانه و امدادی در جامعه، ارتقاء منافع محلی و نقش پیشگام در فعالیت‌های حرفه‌ای از طریق کمیته‌ها، گروه‌های فعال اجتماعی، حافظ منابع طبیعی، کاهش دهنده‌ی آلودگی عملکرد بالاتر از متوسطی داشته‌اند. بر اساس یافته‌های پژوهش بین میانگین نتایج مشتری، نتایج جامعه و نتایج کلیدی عملکرد مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب و سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی تفاوت معنی داری وجود ندارد و بین میانگین  نتایج کارکنان مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب و سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان‌شرقی تفاوت معنی داری وجود دارد و مدیریت آموزش و پرورش عملکرد بهتری دارد. با بررسی نتایج سایرتحقیقات، امتیاز مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میاندوآب در بخش نتایج از بالاترین امتیاز کسب شده توسط متقاضیان جایزه کیفیت در سال 1386برابر با 8/56 درصد امتیاز (رنجبری، 1386) پایین تر و ازسازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی با 8/49 درصد امتیاز (رنجبری،1386)، کتابخانه‌های دانشگاه شهید چمران با31/49 درصد امتیاز (آخشیک،1386)، لوله سازی اهواز با 39 درصد امتیاز (حمیدی‌زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵) و برنامه فعالیت‌های تربیت بدنی برای افراد مسن با 48/34 درصد امتیاز (مارکز و همکاران، 2011) بالاتر نشان می‌دهد. با توجه به آنچه ذکرشد، می‌توان نتیجه گرفت که در مجموع، امتیاز حاصل از توانمندسازها، نتایج وکل امتیاز بیانگر این واقعیت است که مدیریت عملکرد متوسطی داشته است. نظر به اینکه نتایج بر اثر اجرای توانمندسازها بدست می‌آیند مدیریت با تعیین مأموریت و چشم انداز مناسب و تعهد در قبال اجرای آنها، تدوین خط مشی و راهبردهای مدیریت بر اساس نیازها و انتظارات حال و آینده مراجعان، جذب کارکنان مناسب، توسعه مهارت‌های آنها، مشارکت و بکارگیری توانمندی‌های آنها، توسعه روابط و همکاری کلیدی‌اش با سایر سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی و همچنین منابع داخلی‌اش مثل منابع مالی‌، اطلاعاتی‌، دارایی‌های مادی، تکنولوژی‌های نو و دانش، شناسایی شاخص‌های اثربخشی فرایندها، پایش و بهبود مستمر آنها که در برگیرنده فعالیت‌هایی همچون نوآوری، محصولات کلیدی و ارایه خدمات بهتر، توسعه روابط با تأمین کننده و مشتری و سایر ذینفعان سازمان و فعالیت‌های پشتیبانی در جهت  بهبود کیفیت عملکرد مدیریت گام‌های اساسی بردارد. بنابراین براساس یافته‌های پژوهش پیشنهادهای زیر توصیه می‌شود:                                                                                                                                                            

-   باتوجه به یافته های پژوهش مدیریت برنامه هایی برای بهبودفرایندونتایج کلیدی عملکرد  داشته    باشد.                                    

-        تشکیل کمیته تعالی درمدیریت آموزش وپرورش

-        انتخاب مدیرتعالی برای پیگیری استقرارمدل (EFQM)

-        تشکیل گروه‌های کاری و تعیین آیین‌نامه‌ها وقوانین مربوط به آنها

-        تهیه فهرستی ازنقاط قوت و نواحی قابل بهبود مدیریت آموزش وپرورش در معیارهای نه گانه

-        تفهیم و آموزش کارکنان به این که فرایندها ارزیابی می‌شود نه خودکارکنان

- ا رزیابی عملکردمدیریت های آموزش وپرورش استان آذربایجان غربی برمبنای مدل تعالی سازمانی (EFQM). 

---

1. European Foundation Quality Management  

2. Leadership

 Strategy& Policy 3.

1. People

  Resources& 2. Partnerships

 Processes.3

4. Customers results

 Personals results.5

.Society Results 6

7. Key results of  performance

.Total Quality Management  1

2. Results                

Approaches .3

4. Deployment

Assessment and reform .5

. Jose´ Tarı and de Juana  1

1. Sandra  

2. Vallejo & Sancho  

3. Campatelli a & etal  

4. Marques & etal

5. Physical activity

1. Balbastre

2. EFQM Excellence Model

3. Dodangeh

4. Area for improvement

مراجع

منابع:

آخشیک، سمیه‌سادات .(1385). بررسیمقایسه­ایسنجشعملکردمدیریتفناوریاطلاعاتدرکتابخانه­دانشگاه­هایشهیدچمراناهوازوعلومپزشکیجندیشاپوربااستفادهازالگویتعالیسازمانی (EFQM). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه شهید چمران.           

اصغری‌زاده، عزت‌اله و همکاران. (1389). تدوین شاخص های عملکرد زنجیرة تأمین با الگو برداری از مدل اروپایی مدیریت کیفیت(مورد مطالعه شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند)، پژوهشنامةمدیریتتحول. سال دوم، شمارة 3، پاییز 1389، ص.68.

امیری، محمدرضا و سکاکی، محمدرضا. (1387). راهنمای ارزیابی عملکرد سازمان بر اساس مدل تعالی با استفاده از منطق رادار، انتشارات سرآمد.

حقیقی ، محمدعلی. (1386). بررسی عناصر استانداردهای سری 9000 ISO با معیارهای مدل تعالی سازمانی EFQM، مجلهمدیریت، سال هجدهم، شماره 129، بهمن 1386، ص. 10.

حمیدی‌زاده، محمدرضا و امینی‌زاده، سعید. (فروردین 1385). بررسی چگونگی ارتقای مدیریت کیفیت جامع بر اساس مدل EFQM‎، ماهنامهنفت،گازوپتروشیمی‎. شماره 38، فروردین 1385، ص.21.                           

خلیلی، محسن. (1382). نقش تعالی درسازمان‌ها در نجات اقتصادملی، مجله کارآفرین. شماره 28، اسفند 1382، ص. 25.

جاویدی، حسین. (1385). آشنایی باتعالی سازمانی براساس مدل EFQM، دنیایکیفیتبرتر. شماره 8، خرداد 1385، ص 74.

جلوداری ممقانی، بهرام. (زمستان 1385). تعالی سازمانEFQM، چاپ دوم، مرکزآموزش و تحقیقات صنعتی ایران، تهران.    

رنجبری، علیرضا.(1386). ارزیابی عملکرد سازمان آموزش‌وپرورش استان آذربایجان‌شرقی برمبنای مدل تعالی سازمانی (EFQM).پایان‌نامه‌کارشناسی‌ارشد. دانشگاه‌آزاد‌اسلامی‌واحد‌تبریز.

زنگنه، اسماعیل. (1387). بررسیتعالیسازمانیباشگاه‌هایشهرتهراندرلیگبرترفوتبالایرانازدیدگاهمدیرانوکارکنان (براساسمدلEFQM). پایان‌نامه‌کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.

عابد سعیدی، ژیلا و همکاران.(1389). بررسی معیارهای توانمندساز درمراکزمدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی براساس الگوی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت، مجلهحکیم. دوره سیزدهم، شماره چهارم، زمستان 1389، ص. 257.

میرغفوری و همکاران. (1389). ارزیابی دانشکده های دانشگاه یزد از نظر به کارگیری مدیریت دانش با استفاده از رویکرد ترکیبی EFQMوTOPSIS  فازی، فصلنامهانجمنآموزشعالیایران. سال دوم، شماره 4، بهار 1389، ص. 106.

نجمی، منوچهر و حسینی، سیروس. (1387). مدل سرآمدی EFQM از ایده تاعمل. تهران: سرآمد.

نوه‌ابراهیم، عبدالرحیم وحمصی سمیه. (1389). ارزیابی مراکز علمی- کاربردی استان مرکزی با استفاده از الگوی تعالی سازمانی. فصلنامهرهبریو مدیریتآموزشی. سال چهارم، شماره 3، پائیز 1389، ص. 147.

Balbastre, F., Canet-Giner, M. T. )2011(. The strategy formation process in the EFQM Excellence Model: a critical review and new perspectives. Total Quality Management & Business Excellence, Volume, Issue 7.

Campatellia, G.,  Cittib, P., &  Meneghin, A. (2011). Development of a simplified approach based on the EFQM model and Six Sigma for the implementation of TQM principles in a university administration. Total Quality Management & Business Excellence, Volume. 22, Issue 7.                                                                                           

Dodangeh, J., Rosnah, M. (2011).Designing Fuzzy Multi Criteria Decision Making Model for Best Selection of Areas for Improvement in European Foundation for Quality Management (EFQM) Model. African Journal of Business Management, Vol. 5, No. 12, pp. 5010-5021.

Jose´ Tarı, J. and Juana-Espinosa, S.( 2007)."EFQM model self-assessment using a questionnaire approach in university administrative services". Department of Business Management, University of Alicante, Alicante, Spain, The TQM MagazineVol.19No.6.

Marques, A. , Maria, J. )2011( . Evaluation of physical activity programmers for elderlypeople - a descriptive study using the EFQM' criteria. BMC Public Health, 11:123 doi: 10.1186/1471-2458-11-123.

Sandra,V., Nabitz, U., Bragonzi, G., Rebelli, A., Molinari, R. (2007). "Atwo-level EFQM self- assessment in an Italian hospital".

Vallejo. P. Ruiz-Sancho (2007). "Improving quality at the hospital psychiatric ward level through the use of the EFQM model". International journal for quality in Health care: Journal of International Society for Quality in Health care.Vol.19No.2pp.74-79.

www.iranaward.org