رابطه خودکارآمدی و سلامت عمومی با کارکرد خانواده در دانش‌آموزان پسر اول متوسطه ناحیه 4 تبریز

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 3، دوره 6، شماره 23، آذر 1392، صفحه 41-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین لطفی‌نیا¹؛ نعیمه محب²؛ عیس عبدلی³

¹دکتری روانشناسی بالینی

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه روانشناسی، تبریز، ایران.

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد گروه روانشناسی عمومی، تبریز، ایران. * نویسنده مسئول

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه خودکارآمدی و سلامت عمومی با کارکرد خانواده در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه  تبریز صورت گرفت. در این تحقیق همبستگی تعداد 331 دانش‌آموز سال اول متوسطه از بین مدارس پسرانه ناحیه 4 تبریز به روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه عملکرد خانواده (FAD)، پرسشنامه خودکارآمدی شرر و پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و به کمک روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام صورت گرفت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که با کاهش علایم جسمانی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش علایم اضطراب میزان کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش علایم افسردگی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش کارکرد اجتماعی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). در کل بین مقیاس سلامت عمومی و کارکرد خانواده همبستگی منفی 47/0 در سطح معنی‌داری کم‌تر از 01/0 رابطه وجود دارد. بین خودکارآمدی و کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی مثبتی 25/0 الی 36/0 وجود دارد (01/0).  سه عامل افسردگی و خودکارآمدی و عملکرد اجتماعی مجموعاً 35 درصد از واریانس کارکرد خانواده را پیش‌بینی می‌کنند (001/0). 

کلیدواژه‌ها

: خودکارآمدی؛ سلامت عمومی؛ کارکرد خانواده؛ پسران دانش‌آموز

اصل مقاله

 

 

 

 

 

رابطه خودکارآمدی و سلامت عمومی با کارکرد خانواده در دانش‌آموزان پسر اول متوسطه ناحیه 4 تبریز

دکتر حسین لطفی‌نیا[1]

دکتر نعیمه محب[2]

تاریخ دریافت مقاله: 12/11/1390

تاریخ پذیرش نهایی مقاله: 16/10/1391

 

عیس عبدلی*[3]

 

 

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه خودکارآمدی و سلامت عمومی با کارکرد خانواده در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه  تبریز صورت گرفت. در این تحقیق همبستگی تعداد 331 دانش‌آموز سال اول متوسطه از بین مدارس پسرانه ناحیه 4 تبریز به روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه عملکرد خانواده (FAD)، پرسشنامه خودکارآمدی شرر و پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و به کمک روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام صورت گرفت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که با کاهش علایم جسمانی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش علایم اضطراب میزان کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش علایم افسردگی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش کارکرد اجتماعی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). در کل بین مقیاس سلامت عمومی و کارکرد خانواده همبستگی منفی 47/0 در سطح معنی‌داری کم‌تر از 01/0 رابطه وجود دارد. بین خودکارآمدی و کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی مثبتی 25/0 الی 36/0 وجود دارد (01/0).  سه عامل افسردگی و خودکارآمدی و عملکرد اجتماعی مجموعاً 35 درصد از واریانس کارکرد خانواده را پیش‌بینی می‌کنند (001/0).

واژگان کلیدی: خودکارآمدی، سلامت عمومی، کارکرد خانواده، پسران دانش‌آموز.

مقدمه:

روانشناسان همواره تحقیقات مختلف زیادی در مورد روابط خانوادگی انسان در مراحل مختلف زندگی به خصوص در دوران نوجوانی داشته‌اند و عده‌ای از آنان معتقدند که رفتارهای ناسازگار نوجوانان ناشی از فقدان جو عاطفی لازم در محیط خانوادگی است. خشم و خصومت والدین نسبت به فرزندان طرد کردن آنان و یا نادیده گرفتن فرزندان باعث می‌شود که آنها دچار مشکلات تحصیلی، عدم سازش با گروه همسن، بروز رفتارهای ضداجتماعی و برخی اختلال‌های روانی شود. با توجه به این مطالب، پس از ورود دیدگاه‌های سیستمی به عرصه علوم انسانی، خانواده در جایگاه نهادی‌ترین و اولین سامانه زندگی ساز، مورد توجه عمیق‌تر و دقیق‌تر قرار گرفت و مفهوم درمان خانوادگی در میان متخصصان و افراد «حرفه‌های یاورانه» اهمیت بسیاری یافت، به طوری که امروز، در حوزه‌های دانشگاهی اغلب نقاط جهان، خانواده درمانی و آموزش آن یکی از شاخه‌های پر طرفدار و مطرح تلقی می‌شود بدیهی است که وقتی از خانواده و درمان خانواده بحث می‌شود دشواری‌ها و مشکلات همراه با کودکی و نوجوانی، جایی بس مهم در این حوزه می‌یابد، زیرا پذیرفته‌ایم که خانواده بنیادی‌ترین نهادی است که اساسی‌ترین تأثیر را بر فرزندان و سرنوشت آنها دارد و قبول کرده‌ایم که آموزش مهارت‌های غلبه بر دشواری‌ها و مشکلات تأثیرگذار دوران کودکی و نوجوانی باید از خانواده آغاز شود (میکوچی[4]، 1384).

بی‌تردید لازمه تربیت افرادی کارآمد و مولد در یک جامعه و نیز بهره‌وری بیشتر و کاهش برخی هزینه‌های جانبی از جمله در مشکلات تحصیلی و شغلی هر جامعه باید توجه ویژه‌ای به مسئله خانواده و کمک به پرورش و تربیت افرادی با باورهای توانمندی بالا و سالم داشته باشد. بنابراین چون خانواده اولین بذر تکوین رشد فردی و بنای شخصیت را در انسان فراهم می‌کند. فرزند در خانواده زبان می‌آموزد ارزش‌های اخلاقی را کسب می‌کند. روابط اجتماعی با دیگران را می‌آموزد و اصول و قواعد اخلاقی را یاد می‌گیرد. خانواده به عنوان فیلتری برای عقاید، ارزش‌ها و نگرش‌های مربوط به فرهنگ یک جامعه محسوب می‌شود و آنها را به یک شیوه بسیار اجتماعی و انتخابی به فرزندان ارائه می‌دهد. بنابراین می‌تواند عامل سازندگی جسمی، روانی، عاطفی، ذهنی، خودکارآمدی و باور فرد به رشد و تعالی باشد و یا انحراف و اختلال او را موجب شود (عیدی، 1383).

در سنین 6 تا 18 سالگی که دانش‌آموزان دوران تحصیل خود را سپری می‌کنند. خانواده و مدرسه نقش بسیار مهمی در رشد شخصیت کودک و نوجوان دارند و با توجه به واکنش‌های گوناگونی که دانش‌آموزان از سوی معلمان، دوستان، خانواده و والدین دریافت می‌کنند و در مقابل قضاوت‌های مختلف دیگران نسبت به خود و برداشت های خود از واکنش های دیگران، به تصور ثابتی از خود می‌رسد و در نهایت دانش‌آموزان با تشکیل یک مفهوم خود مثبت یا منفی به صورت افرادی با اطمینان، دارای عزت نفسی بالا، مصمم و بردبار، خوش بین و دارای علاقه و پشتکار نسبت به امور، یا به صورت افرادی نامطمئن با اعتماد به نفس پایین، بد بین، مضطرب و بی‌تحمل در می‌آیند. همه این ویژگی‌های شخصیتی که در سال‌های تحصیل در مدرسه شکل می‌گیرند، زمینه‌های سلامت روان یا بیماری روانی را پی می‌ریزد (پورعباد، 1384).

در سال‌های اخیر تأکید زیادی روی مطالعه والدین و خانواده بیماران روانی انجام شده است و نیز علت موفقیت و کارآیی افراد موفق و ناموفق تحقیقات انجام گرفته و اساس آنها معمولاً به این فکر متکی بوده که بیماری هر مریض یک علامت از بیماری خانواده اوست و در مورد اختلالات روانی شدید آنها را به بیماری روانی و اختلالات غیر قابل انکار والدین نسبت داده‌اند. به عبارت دیگر ناسازگاری‌های کنونی کودک مرتبط است با زمانی از دوران زندگی او که متناسب با محیط خانوادگی او بوده است. بنابراین اگر کارکردهای خانواده به درستی شناسایی شود، جنبه‌های مثبت آن تقویت و جنبه‌های آسیب‌پذیری‌اش اصلاح و ترمیم شود می‌توان آن گروه از کارکردهایش را که منجر به کارآیی بیشتر خانواده و اعضایش می‌شوند شناسایی و تقویت و در نهایت به سطح استفاده بهینه از استعدادها و منابع انسانی جامعه دست یافت. همین مطلب پژوهشگران را وا داشته است تا در صدد یافتن راه حل‌هایی جهت دوباره سازمان دادن و بهبود ساختار خانواده بر آیند و معتقدند شناخت انسان هنگامی میسر است که او را در محیط طبیعی خود یعنی خانواده مورد مطالعه قرار دهیم (سعادتمند، 1376).

موضوع سلامت روان و خود کارآمدی از جمله مؤلفه‌هایی هستند که مطالعاتی روی آنها و ارتباط آن با کارآیی خانواده انجام گرفته است. خود کارآمدی یکی از مفاهیم مطرح شده در تئوری شناختی اجتماعی بندورا می‌باشد که یک مفهوم اساسی در فهم رفتار انسان است این مفهوم در زمینه‌های گوناگون از قبیل پیشرفت تحصیلی، اختلالات عاطفی، سلامت جسمی و روانی، انتخاب شغل و تغییرات سیاسی اجتماعی استفاده شده است امروز مفهوم خود کارآمدی یک متغییر کلیدی در روانشناسی بالینی، تربیتی، اجتماعی، رشد، سلامت و شخصیت محسوب می‌شود. هم‌چنین موضوع خودکارآمدی و عملکرد بهتر برخی دانش‌آموزان در مقایسه با دانش‌آموزان ناکارآمد از موضوعات مهمی است که امروز مورد توجه علمای تعلیم و تربیت قرار گرفته و با پیشرفت و احساس توانایی افراد مورد سنجش قرار گرفته مفهوم خود کارآمدی که یکی از ابعاد خویشتن است توانایی ادراک شده افراد یا قضاوت افراد درباره توانایی‌هایشان در انجام یک وظیفه یا انطباق با یک موقعیت خاص است. طبق نظریه بندورا، سطوح ادراک خود کارآمدی افراد تعیین کننده احتمال شروع انجام یک کار و میزان تلاش و پا فشاری در انجام آن کار می‌باشد (بندورا، نقل از نجفی،1380ص41).

از نظر پلنت و روین[5](1990) خودکارآمدی عبارت است از انتظارات متصور یک فرد در یک موقعیت، در یک کار یا رسیدن به یک نتیجه ارزشمند از طریق فعالیت‌های فردی است. این فرآیند ذهنی، شناسایی هدف، برآورد تلاش و توانایی‌های لازم را برای رسیدن به آن هدف پیش‌بینی نتیجه را شامل می‌شود (اعرابیان،1389).

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که احساس خود کارآمدی با مسئولیت پذیری در مورد انجام تکالیف درسی و میانگین درسی بالا در امتحانات پایان ترم (باری و آناستازیا[6]، 2005)، رضایت شغلی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان (گاین[7]، کلادیو[8]، پاتریک[9]، 2006) رابطه مثبت وجود دارد. باورهای خود کارآمدی بر طرز تفکر افراد، چگونگی رویارویی با مشکلات، سلامت هیجانی، تصمیم گیری، مقابله با استرس و افسردگی تأثیر می‌گذارد (بندورا و لاکی، 2003).

خودکارآمدی یکی از فاکتورهایی است که با سلامت رونی افراد نیز ارتباط دارد و توانایی فرد را در سازگاری با موقعیت‌های ویژه، در هنگام رویارویی با عوامل استرس‌زا، داشتن احساس کنترل به شرایط می‌تواند بر پیامدهای زندگی افراد اثر بگذارد (بندورا و پاستور لی، نقل از مسعودنیا، 1386ص32). سلامت روان از موضوعات مهمی است که در سال‌های اخیر مورد توجه دانشمندان و مسئولان بهداشتی و سیاست گذاران دولتی قرار گرفته است. به طوری که سازمان بهداشت جهانی[10] (WHO)، بهداشت روانی را یکی از اصول مراقبت های اولیه بهداشتی در دستور کار کشورهای عضو قرار داده است زیرا سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی لازمه رشد و شکوفایی انسان‌هاست (کوشان، 1386).

بنابراین پژوهش و مطالعه در این زمینه می‌تواند مشکلات بوجود آمده را شناسایی کرده و در تصمیم‌گیری مسئولان برای کاهش هزینه‌های تحصیلی و درمانی را سبب شود و راهکارهای افزایش باورهای خودکارآمدی و ایجاد سلامت روانی افراد را نمایان سازد. تحقیق حاضر با هدف تعیین رابطه سلامت عمومی و خودکارآمدی با کارآیی خانواده در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه صورت گرفته است. نتایج این تحقیق در مدارس شهر تبریز استفاده خواهد شد.

پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. باتوجه به هدف تحقیق، یک تحقیق کاربردی می‌باشد.

جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان پسر دوره اول متوسطه مدارس اداره آموزش و پرورش ناحیه 4 شهر تبریز می‌باشد. که در سال تحصیلی91-90 مشغول به تحصیل می‌باشند. براساس اطلاعات بدست آمده در حدود 2400 دانش‌آموز پسر دوره اول متوسطه در ناحیه 4 شهر تبریز وجود دارد.

انتخاب نمونه با در نظر گرفتن جدول مورگان- گرجسی صورت گرفت. مطابق با جدول مذکور از بین جامعه 2400 نفری تعداد 331 نفر باید انتخاب شود که با در نظر گرفتن احتمال ریزش آزمودنی‌ها تعداد 350 دانش‌آموز انتخاب شد. در بررسی نهایی داده و حذف داده‌های پرت و هم‌چنین پرسشنامه‌هایی که ناقص تکمیل شده بودند. تعداد 331 دانش‌آموز انتخاب و در تحلیل نهایی استفاده شد. از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای برای انتخاب آزمودنی‌ها استفاده شد. بدین ترتیب ابتدا به صورت تصادفی شش مدرسه از لیست مدارس متوسطه پسرانه ناحیه چهار تبریز انتخاب شد. سپس با مراجعه به مدارس، دو کلاس سال اول متوسطه از هر مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شد و پرسشنامه‌های تحقیق با تکمیل آزمودنی‌ها گردآوری شد.

فرضیه های تحقیق

بین سلامت عمومی و کارآیی خانواده در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه رابطه مستقیم وجود دارد.

بین خودکارآمدی و کارآیی خانواده در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه رابطه مستقیم وجود دارد.

بین خودکارآمدی و سلامت عمومی در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه رابطه مستقیم وجود دارد.

ابزارهای اندازه‌گیری

الف: ابزار سنجش خانواده (FAD): ابزار سنجش خانواده[11] (FAD)، یک پرسشنامه 60 سؤالی است که برای سنجش کارکرد خانواده توسط اپشتاین، بالدوین وبیشاب[12] درسال 1983 بنا بر الگوی مک مستر[13] تدوین شده است. برای اندازه‌گیری ابعاد مدل مک مستر از کارکرد خانواده یعنی شش بعد (1ـ حل مسأله، 2ـ ارتباط، 3ـ نقش‌ها، 4ـ پاسخ‌دهی عاطفی، 5ـ آمیختگی عاطفی، 6ـ کنترل رفتار) ساخته شده است و یک ارزیابی از کارکرد کلی خانواده نیز بدست می‌دهد، بنابراین دارای 7 زیر مقیاس است. نمره‌گذاری این پرسشنامه به صورت رتبه‌ای4 درجه‌ای(1= کاملاًموافق الی کاملاً مخالف) صورت می‌گیرد(ثنایی، 1385).

طبق گزارش ثنایی (1385) پایایی این مقیاس در مطالعات مختلف ایرانی بررسی شده است به طوری که پایایی درونی آن برای هر کدام از زیر مقیاس‌ها مابین 48/0 الی 90/0 و هم‌چنین روایی آن 86/0 گزارش شده است. هم‌چنین در مطالعه زاده‌محمدی و ملک‌خسروی (1385) ضریب آلفای کرنباخ هر کدام از زیر مقیاس‌های مقیاس سنجش خانواده بالاتر از 66/0 گزارش شده است. در تحلیل عامل انجام شده ابعاد سازه‌ای این مقیاس تأیید شده است.

ب: مقیاس سنجش خودکارآمدی: برای سنجش خودکارآمدی شرر[14] و همکاران (1982) که دارای 17ماده می‌باشد و بر اساس درجه‌بندی لیکرت به صورت پنج گزینه‌ای طراحی شده است. حداقل نمره در این مقیاس 17 و حداکثر نمره 85 می‌باشد. براتی (1376)، روایی آن از طریق آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس خودکارآمدی عمومی 86/0 محاسبه کرده است. برای بررسی اعتبار سازه مقیاس خودکارآمدی، براتی (1376)، از سازه‌های عزت نفس و خودارزیابی استفاده کرده است که همبستگی بدست آمده (68/0r=)، در جهت تایید اعتبار سازهء آزمون بوده است.

ج: مقیاس سلامت عمومی[15](GHQ): در این پژوهش از پرسشنامه سلامت عمومی 28 سؤالی (GHQ-28) به عنوان ابزار گردآوری داده‌ها استفاده شد. این پرسشنامه، ابزاری است با ماهیت چند گانه و خود اجرا که به منظور بررسی سلامت روان و اختلالات روانی در جامعه طراحی شده است. این پرسشنامه در جهت کشف ناتوانی در عملکردهای بهنجار و و جود عوامل آشفته کننده در زندگی اجتماعی، اقتصادی و کاری نوجوانان و بزرگسالان قابل استفاده است.

این آزمون جنبه تشخیصی ندارد و تنها می توان از آن برای سرند کردن اختلالات روانی در افراد جامعه استفاده نمود (گلدبرگ[16]، 1979). این مقیاس شامل 4 خرده مقیاس علایم جسمانی، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی است. که به شیوه مقیاس درجه‌بندی لیکرت نمره‌گذاری می‌شود. پرسشنامه سلامت عمومی اولین بار توسط گلدبرگ )1973(، در سال 1972تنظیم شد. گلدبرگ و همکاران با انجام ده‌ها تحقیق میدانی ضمن تأیید روایی و کارآیی فرم‌های مختلف، نشان دادند که کارآیی فرم 28 سؤالی نیز تقریباً به همان میزان فرم 60 سؤالی پرسشنامه اصلی است (ویلیامز[17]، نقل از زمانیان، 1386ص48). چانگ[18] (1994)، ضریب اعتبار این مقیاس را به روش باز آزمایی برای کل مقیاس 55/0 و برای خرده مقیاس‌های نشانه‌های جسمانی 44/0، اضطراب و بی‌خوابی 46/0، اختلال در عملکرد اجتماعی 42/0 و افسردگی 47/0 گزارش کرد. در پژوهش هومن (1376)، ضریب هماهنگی درونی مقیاس‌ها بین 79/0 تا91/0 و برای کل مقیاس برابر 85/0 می باشد وضریب اعتبار اسپیرمن برابر 84/0بر آورد شده است. 

داده‌ها و اطلاعات حاصل از این تحقیق با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباطی از طریق نرم‌افزار spss بررسی شده است. هم‌چنین از روش‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شده است.

 

یافته‌ها

تعداد کل دانش‌آموزان شرکت کننده در پژوهش 331 پسر بود. میانگین سنی آزمودنی‌ها 10/15 با انحراف معیار 80/0 بود. وضعیت تحصیلات والدین دانش‌آموزان تعداد 15 نفر (5/4) بی‌سواد، 68 نفر (5/20) ابتدایی، 74 نفر (5/22) راهنمایی، 84 نفر (5/25) دیپلم، 64 نفر (5/19) فوق‌دیپلم و 26 نفر (5/7) فوق لیسانس و بالاتر بودند.

 

 

 

جدول 1: نتایج ضریب همبستگی پیرسون رابطه بین سلامت عمومی و کارکرد خانواده دانش‌آموزان

متغیرها

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1- جسمانی

1

2- اضطراب

**52/0

1

3- افسردگی

**26/0

**49/0

1

4-عملکرد اجتماعی

**30/0

**36/0

**20/0

1

5-سلامت عمومی

**69/0

**83/0

**73/0

**61/0

1

6- حل مسأله

01/0-

**14/0-

08/0-

**15/0-

13/0-

1

7- ارتباط

10/0-

**23/0-

**32/0-

**28/0-

33/0-

**16/0

1

8- نقش

**22/0-

**21/0-

**17/0-

**15/0-

26/0-

09/0

04/0

1

9- پاسخ عاطفی

02/0-

09/0-

10/0-

01/0-

07/0-

*11/0

**22/0

06/0

1

10-آمیختگی عاطفی

**15/0-

**25/0-

**33/0-

**19/0-

33/0-

*12/0

**30/0

**25/0

*13/0

1

11- کنترل رفتار

06/0-

01/0-

08/0-

05/0-

02/0-

01/0

02/0

09/0

02/0

02/0

1

12- کارکرد کلی

*12/0-

**25/0-

**34/0-

**23/0-

**34/0-

05/0

**15/0

**19/0

05/0

**29/0

**21/0

1

13-کارکرد خانواده

**18/0-

**36/0-

**45/0-

**33/0-

**47/0-

**33/0

**56/0

**44/0

**47/0

**71/0

**21/0

**55/0

**P<01/0, *P<05/0

همان طوری که در جدول 1 مشاهده می‌شود. برای بررسی رابطه بین سلامت عمومی و کارآیی خانواده در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه از ضریب همبستگی استفاده شده است. بر اساس نتایج این جدول بین علایم جسمانی و کارکرد خانواده در ابعاد (نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی منفی از 12/0 الی 22/0 وجود دارد. بین علایم اضطراب و کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی منفی از 14/0 الی 25/0 وجود دارد. بین علایم افسردگی و کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکردکلی) همبستگی منفی از 17/0 الی 34/0 وجود دارد. بین اختلال در کارکرد اجتماعی و کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی منفی 15/0 الی 28/0 وجود دارد. بین مقیاس سلامت عمومی و کارکرد خانواده همبستگی منفی 47/0 وجود دارد (01/0P<).

جدول 2: نتایج ضریب همبستگی پیرسون رابطه بین خودکارآمدی و کارکرد خانواده دانش‌آموزان

متغیرها	1	2	3	4	5	6	7	8
1- حل مسأله	1
2- ارتباط	**16/0	1
3- نقش	09/0	04/0	1
4- پاسخ عاطفی	*11/0	**22/0	06/0	1
5- آمیختگی عاطفی	*12/0	**30/0	**25/0	*13/0	1
6- کنترل رفتار	01/0	02/0	09/0	02/0	03/0	1
7- کارکرد کلی	05/0	**15/0	**19/0	**21/0	**29/0	05/0	1
8- کارکرد خانواده	**33/0	**56/0	**44/0	**47/0	**71/0	**21/0	**55/0	1
9- خودکارآمدی	04/0	**25/0	**34/0	07/0	**36/0	08/0	**26/0	**41/0

**P<01/0, *P<05/0

همان طوری که در جدول 2 مشاهده می‌شود، نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون جهت بررسی بین خودکارآمدی و کارآیی خانواده نشان داد که بین خودکارآمدی و کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی مثبتی از 25/0 الی 36/0 وجود دارد (01/0P<). بین خودکارآمدی و مقیاس کارکرد خانواده همبستگی مثبت 41/0 وجود دارد (01/0P<). 

 

جدول 3 : نتایج جدول آنوای تحلیل رگرسیون گام به گام تأثیر سلامت روانی و خودکارآمدی بر کارآیی خانواده

گام	شاخص منبع	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	نسبتF	سطح‌معنی‌داری
1	رگرسیون	26/5673	1	26/5673	60/84	001/0 P<
	باقیمانده	87/22396	334	05/67
	کل	14/28070	335
2	رگرسیون	56/9036	2	29/4518	05/79	001/0 P<
	باقیمانده	54/19033	333	15/57
	کل	14/28070	335
3	رگرسیون	87/9982	3	62/3327	08/61	001/0 P<
	باقیمانده	27/18087	332	48/54
	کل	14/28070	335

جدول 4: خلاصه اطلاعات مربوط به ضریب تعیین، خطای استاندارد برآورد و ضرایب رگرسیون تحلیل تأثیر سلامت روانی و خودکارآمدی بر کارآیی خانواده

گام	شاخص منبع	ضریبb	ضریب‌ بتا	نسبتt	سطح‌معنی‌داری	ضریب تعیین	خطای استاندارد برآورد
1	افسردگی	03/1-	45/0-	19/9-	001/0 P<	20/0	18/8
2	افسردگی	91/0-	39/0-	66/8-	001/0 P<	31/0	56/7
	خودکارآمدی	35/0	35/0	67/7	001/0 P<
3	افسردگی	83/0-	36/0-	8-	001/0 P<	35/0	38/7
	خودکارآمدی	31/0	31/0	93/8	001/0 P<
	عملکرد اجتماعی	57/0-	19/0-	16/4-	001/0 P<

همان طوری که در جدوال 3 و 4 مشاهده می‌شود به منظور تعیین سهم تبیینی هر کدام از عوامل سلامت روانی و خودکارآمدی بر کارکرد خانواده از تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان داد در گام اول افسردگی که به دلیل سهم تبیینی بالاتر وارد معادله شده است قادر است 20 درصد از کارکرد خانواده را تبیین کند (001/0P<). در گام دوم تحلیل رگرسیون دو عامل افسردگی و خودکارآمدی وارد معادله شده است که در مجموع قادرند 31 درصد از واریانس کارکرد خانواده را تبییین کنند (001/0P<). در گام سوم سه عامل افسردگی و خودکارآمدی به همراه عملکرد اجتماعی وارد معادله رگرسیونی شده است، که در تحلیل مجموعاً قادرند 35 درصد از واریانس کارآیی خانواده را تبیین کنند (001/0P<). بر اساس علامت حاصل از ضرایب بتا مشخص می‌شود که متغیر خودکارآمدی به صورت مثبت و متغیرهای افسردگی و عملکرد اجتماعی بصورت منفی در تبیین کارکرد خانواده سهیم هستند.  

 

بحث و نتیجه‌گیری

نتایج نشان داد که در کل سلامت عمومی و ابعاد چهارگانه آن با کارآیی خانواده و ابعاد هفت‌گانه آن ارتباط مستقیمی دارند. به طوری که بین مقیاس سلامت عمومی و کارکرد خانواده رابطه معنی‌داری وجود دارد. یعنی با افزایش سلامت عمومی کارایی خانواده نیز بهتر می‌شود و بالعکس. نتایج بدست آمده از این فرضیه با مطالعات مختلفی همخوان است. از جمله مطالعات دیلر، بیرماهر، آکسلسون[19] و همکاران، 2011 نشان می‌دهد والدینی که مشکلات خلقی دارند و والدینی که دارای اختلال خلقی دوقطبی هستند فرزندانشان از میزان آسیب روانی  بالاتری رنج می‌برند. تحقیق دیگر نشان می‌دهد ارتباط عاطفی والدین و بویژه کیفیت گفتگوی عاطفی خانوادگی بر فرزندان در رشد خانوادگی و بالندگی فرزندان تأثیر دارد (گارت پیترز[20] و همکاران، 2008). هم‌چنین گزارش شده است که حل مسأله در خانواده بر کاهش مشکلات روانی و جسمی تأثیر مثبتی دارد (مالوف[21] و همکاران (2007). تحقیقات داخلی نیز نشان می‌دهند: افزایش کارایی خانواده به ارتقاء سلامت عمومی منجر می‌شود (عراقی، 1389؛ سعادتمند، 1376). در تحقیق نظری (1390) گزارش شده است که درخانواده‌های از هم گسیخته میان اعضای خانواده ارتباط خوبی وجود ندارد و در زمینه تعامل نقش‌ها و روابط عاطفی، کنترل رفتار و عملکرد کلی به طور ضعیف‌تری عمل کرده‌اند. هم‌چنین مطالعات قبلی نشان می‌دهند که بین تمایل به پرخاشگری در نوجوانان و عملکرد خانواده آنان ارتباط مستقیمی وجود دارد (گلچین، 1381). از طرفی مشخص شده است که برخی مشکلات خانوادگی کودکان با چگونگی ارتباط خانواده با فرزندان ارتباط دارد (خزاعی و همکاران، 1384) و همنوایی خانواده پیش بینی کننده اضطراب فرزندان است (کورش‌نیا، 1386).

در مطالعه حسینی‌نسب و احمدیان (1384) در بررسی رابطه شیوه‌های فرزندپروری و سلامت روانی دانش‌اموزان ارتباط تنگاتنگی نشان داده است. به طوری که سبک مثبت با سلامت روانی دانش‌آموزان ارتباط دارد. نتایج حاصل از تحقیق مایلی (1382) نیز بیانگر این است که دانش‌آموزانی که در هر یک از ابعاد کارآیی خانواده بالاترین نمره را آورده‌اند از اختلال کمتری در کارکردهای اجتماعی برخوردار بودند و بالعکس و نیز دانش‌آموزانی که در هر یک از ابعاد کارآیی خانواده بالاترین نمره را آورده‌اند از افسردگی، اضطراب، اختلال جسمانی کردن کمتری رنج می بردند. 

در کل گزارش های قبلی حاکی از این است که بین اختلال در عملکرد خانواده و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه معکوس وجود دارد (قمری و خوشنام، 1388). این مسأله وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که کاهش سلامت عمومی دانش‌آموزان به کاهش کارکرد تحصیلی آنان منجر می شود (قمری و همکاران، 1388).

در تبیین رابطه بین سلامت عمومی و کارآیی خانواده چنین می‌توان استنباط کرد که سلامت روانی و مؤلفه‌های آن (فقدان اضطراب و افسردگی و کارکرد خوب اجتماعی) ضمن آن که به فرد این امکان را می‌دهد تا با رفتار و خلق سالم ارتباط برقرار کند به کاهش تنش بین فردی نیز کمک می‌کند. اساساً مشکلات رفتاری علاوه بر اینکه به آسیب‌دیدگی روابط خانوادگی می‌انجامد روابط خانوادگی معیوب نیز، به کاهش احساس سلامت منجر می‌شود. از طرفی نباید نادیده گرفت که سلامت روانی ضمن آنکه به برخورد منطقی با مشکلات خانواده کمک می‌کند به افزایش الفت و همراهی با سایر اعضای خانواده نیز می‌انجامد. چنان که خانواده کارا دارای ابعاد مختلفی است که لازمه رسیدن به آنها داشتن سلامت روانی است.

بخش دیگری از یافته های تحقیق نشان داد که بین خودکارآمدی و کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی مثبتی وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش خودکارآمدی دانش‌آموزان بر کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزوده می شود. یافته‌های این تحقیق همخوان با مطالعات قبلی است به طوری که گزارش‌های قبلی حاکی از این مسأله است که  خودکارآمدی ادراک شده قویاً با خانواده گروه‌های نوجوان وسبک تربیتی والدین و ارتباط قوی بین سازگاری افراد با خودکارآمدی ادراک شده و مسائل سلامت روان دارد (کلادیو[22] و همکاران، 2010). هم‌چنین وقتی افراد نظر خوبی درباره توانایی‌های خود برای رویارویی با مسایل مهم دارند تمایل بیشتری برای بهره‌وری از زندگی، قرار دادن اهداف چالش‌انگیز در مقابل خود، تمایل به انجام کارهایی که دیگران تا حالا آن را انجام نداده‌اند را دارند (فرانکن، 1998). در مطالعه حسینی‌نسب و احمدیان(1384) گزارش شده است که بین خودکارآمدی دانش‌آموزانی که والدین آنها شیوه‌های فرزندپروری متفاوتی داشته‌اند تفاوت معنی‌‌داری وجود دارد. و نیز بین سلامت روانی دانش‌آموزان و خودکارآمدی آنها رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد.

از آنجائی که مطابق با نظر بندورا (نقل از شولتز و شولتز، 1388، ص 120) خودکارآمدی تبیین کننده افسردگی است لذا مطالعاتی که درباره ارتباط افسردگی با کارآیی خانواده صورت گرفته است می‌تواند در راستای این فرضیه قرار گیرد. بر این اساس تحقیق موسوی (1387) حاکی از این است که خانواده‌هایی که دارای عضو افسرده می‌باشند از همبستگی و انعطاف پذیری کمتری برخوردارند و اعضاء ارتباط کمتری باهم دارند و رابطه جوانان و والدین دوستانه نیست.

مطابق با نتایج حاصل از این تحقیق متغیرهای افسردگی، خودکارآمدی و عملکرد اجتماعی بصورت مثبت، 35 درصد از کارکرد خانواده دانش‌آموزان را پیش‌بینی می‌کنند. درباره این یافته از سؤال تحقیق چنین می‌توان استنباط کرد که داشتن علایم افسردگی با بر هم ریختن الگوی ارتباطی و گوشه گزینی، خودکارآمدی پایین با کاهش احساس توانمندی فرد در داشتن خانواده کارا و عملکرد اجتماعی ضعیف با کاهش توانایی‌های اجتماعی فرد، موجب می شود خانواده در ارتباط با جامعه و از طرفی از درون دچار آسیب شود. در جمع‌بندی فرضیه اول و دوم با نظر استینت و دفرین[23] (1985) که شش ویژگی(1- تعهد2 - احترام 3- ارتباط 4- صرف وقت برای با هم بودن 5- توانایی حل مشکل.  6- نیکویی روحی)

 برای خانواده کارا بیان کرده است همسویی بالایی بین این ویژگی‌ها و سلامت روانی و خودکارآمدی وجود دارد.

بر اساس مؤلفه‌های بیان شده برای خانواده کارامد، می‌توان همسویی بالایی با این عوامل و سلامت روانی و خودکارآمدی مشاهده کرد. زیرا بدون داشتن احساس خودکارآمدی و سلامت عمومی نمی‌توان صفاتی که نیازمند خانواده کارا (تعهد، احترام، ارتباط، صرف وقت برای با هم بودن، توانایی حل مشکل، نیکویی روحی) است، را داشت. به هر حال در خانواده‌های سالم با کارکردهای تکمیل شده، نقش‌ها به صورت تخصیص یافته (تلویحی یا روشن، تناسب تکالیف، مهارت و قدرت در انجام تکالیف و تقسیم آن‌ها) روشن و پاسخ‌گو مشخص می‌شود و در خانواده‌های ناسالم یک یا بیش‌تر از یک عضو به میزان زیادی بر تکالیف خانواده و پاسخ‌گویی می‌افزایند و کارکردهای نقش‌ها وضوح مناسبی ندارند (ریان و همکاران، 2005).

در نظر گرفتن یافته‌های هر تحقیق متناسب با محدودیت‌های آن جهت بهره‌برداری اهمیت دارد. لذا استفاده از ابزار خودگزارشی پرسشنامه به جهت عکس‌العملی بودن آن از محدودیت‌های این تحقیق محسوب می‌شود. در تحقیق حاضر ارتباط متغیرهای خانوادگی دانش‌آموزان از جمله سن والدین و سطح تحصیلات آنان و هم‌چنین وضعیت اجتماعی- اقتصادی خانواده با کارکرد خانواده دانش‌آموزان مورد بررسی قرار نگرفته است. محدودیت‌های فوق بر ضرورت برنامه‌ریزی برای تحقیفات آتی تأکید می‌کند.

براساس یافته‌های این تحقیق سلامت عمومی و خودکارآمدی پیش‌بینی کننده کارکرد خانواده دانش‌آموزان است. لذا پیشنهاد می‌شود در دانش‌آموزانی که دارای مشکلات خانوادگی هستند مشکلات و علایم مربوط به مؤلفه‌های سلامت روانی(وجود اضطراب، عملکرد اجتماعی، افسردگی و علایم جسمانی) و خودکارآمدی بررسی شود و متناسب با مشکلات موجود مداخلات روانی انجام گیرد. براساس یافته‌های این تحقیق احساس خودکارآمدی پیش‌بینی کننده کارکرد خانواده دانش‌آموزان است. لذا پیشنهاد می‌شود برای بالا بردن کارکرد خانواده دانش‌آموزان کارگاه‌های عملی ارتقاء خودکارآمدی در جنبه‌های              (1-تجربه مستقیم (موفقیت عملکرد) 2-تجارب جانشینی 3-قانع‌سازی کلامی^[24] 4-برانگیختگی فیزیولوژیکی و هیجانی 5-فرآیندهای فعال‌شونده مرتبط با خودکارآمدی) اجرا شود تا عده بیشتری از دانش‌آموزان بتوانند هم از احساس توانمندی بیشتر بهره‌مند شوند و هم بر مشکلات خانوادگی فایق بیایند.

منابع

اعرابیان، اقدس. خداپناهی، محمدکریم. حیدری، محمود و همکاران.(1389). بررسی باورهای خودکارآمدی برسلامت روانی و توفیق تحصیلی دانشجویان. مجله روانشناسی، شماره 32، ص371-360.

براتی، سیامک. (1376). بررسی رابطه خود اثربخشی ، عزت نفس و خود پایی در میان دانش‌آموزان سوم دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید چمران.  

پورعباد، عادل .(1384). بررسی وضعیت سلامت روانی دانش‌آموزان و ارتباط آن با خود کارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان تیکمه داش، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان‌شرقی.

ثنایی، باقر. (1375). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران. بعثت.

حسینی‌نسب، داوود. احمدیان، فاطمه. روانبخش، محمدحسین. (1384). بررسی رابطه شیوه‌های فرزندپروری با خودکارآمدی و سلامت روانی دانش‌آموزان. مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی. ص37-22.

خزاعی، طیبه؛ خزاعی، محمدمهدی؛ خزاعی، معصومه. (1384). شیوع مشکلات رفتاری در کودکان شهر بیرجند، مجله علوم پزشکی بیرجند، 12(1و2): 79-85.

زاده‌محمدی، علی، ملک‌خسروی، غفار.(1385). بررسی مقدماتی ویژگی‌های روانسنجی و اعتباریابی مقیاس سنجش کارکرد خانواده، فصلنامه خانواده پژوهی، (5): 89-69.

زمانیان، زهرا. کاکویی، حسین. آیت‌الهی، محمدتقی و همکاران. (1386). بررسی وضعیتسلامت روانی  پرستاران شاغل در بیمارستان‌های شهر شیراز. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران. 5(4): ص54-47.

سعادتمند، نیره‌السادات .(1376). بررسی رابطه کارآیی خانواده و سلامت عمومی فرزندان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

شولتز، دوان. شولتز، سیدنی، ا. (1388). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر ویرایش.

عراقی، یحیی.(1389). کارآیی خانواده و سلامت عمومی فرزندان. روانشناسی و دین، سال اول، شماره سوم، ص78ـ63.

عیدی، رقیه .(1383). بررسی رابطه نگرش و نظارت خانواده با پیشرفت تحصیلی فرزندان، طرح پژوهش سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان‌شرقی.

قمری، محمد. خوشنام، امیرحسین.(1388). بررسی رابطه عملکرد خانواده اصلی و کیفیت زندگی در بین دانشجویان. فصلنامه خانواده پژوهی، سال هفتم ، شماره27.

قمری، فرهاد، محمدبیگی، ابوالفضل، محمدصالحی، نرگس .(1388). ارتباط سلامت روانی و سایر ویژگی‌های فردی با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه‌های اراک، مجله علوم پزشکی بابل، دوره دوازدهم، ویژه‌نامه دوازدهم، ویژه‌نامه 1 (آموزش پزشکی) تابستان 89، ص 124، 118.

کورش‌نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی. (1386). بررسی رابطه ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده با میزان اضطراب و افسردگی فرزندان، خانواده پژوهی، 3(10):587-600

کوشان، محسن. حمیدرضا، بهنام .(1380). بررسی شیوع برخی اختلالات رفتاری و عوامل خانوادگی مؤثر در کودکان دبستانی شهر سبزوار، مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سبزوار، سال هشتم، شماره 4 ص 46 ـ 40.

گلچین، مهری. (1381). رابطه تمایل به پرخاشگری در نوجوانان و نقش خانواده. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قزوین، 21 :41- نجفی، مشتاق. (1380).

مسعودنیا، ابراهیم .(1386). خودکارآمدی ادراک شده و راهبردهای مقابله در موقعیت‌های استرس‌زا، مجله روانپزشکی بالینی ایران، سال سیزدهم، شماره 4، زمستان 1386.

موسوی، معصومه. حق‌شناس، حسن. علیشاهی، محمدجواد و همکاران. (1387). اضطراب امتحان و برخی عوامل فردی- اجتماعی مرتبط به آن در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز، مجله علمی پژوهشی تحقیقات علوم رفتاری، 6(1): ص25-17

میکوچی، ژوزف .(1384). نوجوان در خانواده درمانی. ترجمه فریده همتی (1998). تهران، رشد.

مایلی، میترا. (1382). بررسی رابطه کارآیی خانواده با بهداشت روانی دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان شهر اراک، طرح پژوهشی اداره آموزش و تحقیقات استان مرکزی.

نجفی، مشتاق. (1380). بررسی اثر خودکارآمدی ادرک شده و بازخورد بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان سال دوم رشته ریاضی- فیزیک دبیرستان‌های پسرانه ناحیه 2 شهر زنجان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد ،دانشگاه تربیت معلم تهران.

نظری، زهرا. (1390). بررسی رابطه عملکرد خانواده‌های عادی و مطلقه شهر تهران. مجله مشاور مدرسه، دوره ششم، شماره 3.ص42-50.

هومن، عباس.(1376). استانداردسازی و هنجاریابی پرسشنامه سلامت عمومی. مؤسسه تحقیقاتی دانشگاه تربیت معلم. 

Bandura, A & lake, E, A .(2003). Negative self-efficacy and goal revisited. Journal of applied psychology. 1, 87, 89

Barry, j. zimmerman and Anastasia kitsantas. (2005). homework practices and academic achievement: The mediating role of self- efficacy and perceived responsibility beliefs. Contemporary Educational psychology, volume 30, Issue 4, pages 397-417.

Chong, W.H. (1994). Support networks promoting- health in youth, university of Tasmania, Australia.

Claudia, O. Hoeltje, sven R. Silbum, Alison F. Grton& Stephen R. Zubrrich. (2010). Generalized self-efficacy: Family and adjustment correlates. Journal of clinical child psychology, 25(4): 446-453.

Diler RS, Birmaher B, Axelson D, Obreja M, Monk K, Hickey MB, Goldstein B, Goldstein T, Sakolsky D, Iyengar S, Brent D, Kupfer D. (2011). Dimensional psychopathology in offspring of parents with bipolar disorder. Bipolar Disorder, 13(7-8):670-8. 

Franken, R. (1998). Human motivation, chapter thirteen Broolcole publishing company U.S.A.

Garrett-Peters P, Mills-Koonce R, Adkins D, Vernon-Feagans L, Cox M; The Family Life -Project Key Investigators, (2008). Early Environmental Correlates of Maternal Emotion Talk, Parent Sci Pract. 1; 8(2):117-152.

Gain Vittorio Caprara, Claudio barbaranelli a, Patrizia Steca and Patrick S. Malone. (2006). Teachers self- efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students academic achievement: A study at the school level, Journal of School psychology, volume 44, issue 6, p 473-490.

Malouff JM, Thorsteinsson EB, Schutte NS. (2007). The efficacy of problem solving therapy in reducing mental and physical health problems: A meta-analysis, Clinical Psychology Review, 27(1): 46-57

Ryan, Epstein, BKeitner, G, Miller, I. bishap, D. (2005). Evaluating and treating families: the MC Master approach. Publishing: Routledge& fransic group.

Stinnett, N; & Defrain, J. (1985). Serets of strong families, Boston: little, Brown.

Zubrrich. (2010). Generalized self-efficacy: Family and adjustment correlates. Jurnalal of clinical child psychology. (7)25, issue 4, p 446-453.

Sheerer, M. &Maddus, J. (1982). The self-efficacy scale construction and validation psychology; Journal of psychology. Report.51: 663-671.

 

---

1. دکتری روانشناسی بالینی.

2. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه روانشناسی، تبریز، ایران.

3. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد گروه روانشناسی عمومی، تبریز، ایران. * نویسنده مسئول

این مقاله مستخرج از پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد می‌باشد.

[4]-  Micucci

[5]- Plant & Rovin

[6] - Barry & Anastasia

[7] - Gain

[8] -Claudio

[9] - Patrick

[10] - World Health Organiestion

[11]- Family Assessment Device

[12]- Epstein, Baldwin, Bishop

[13]- McMaster

[14]- Sheerer

[15] - General Health Questionnaire (GHQ)

[16]- Goldberg

[17]- Williams

[18] - Chong

[19] - Diler, Birmaher, Axelson

[20] - Garrett-Peters

[21] - Malouff

[22]. Claudia

[23]- Stinnet&Defrain

[24]- Verbal Persuasion

مراجع

اعرابیان، اقدس. خداپناهی، محمدکریم. حیدری، محمود و همکاران.(1389). بررسی باورهای خودکارآمدی برسلامت روانی و توفیق تحصیلی دانشجویان. مجله روانشناسی، شماره 32، ص371-360.

براتی، سیامک. (1376). بررسی رابطه خود اثربخشی ، عزت نفس و خود پایی در میان دانش‌آموزان سوم دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید چمران.  

پورعباد، عادل .(1384). بررسی وضعیت سلامت روانی دانش‌آموزان و ارتباط آن با خود کارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان تیکمه داش، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان‌شرقی.

ثنایی، باقر. (1375). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران. بعثت.

حسینی‌نسب، داوود. احمدیان، فاطمه. روانبخش، محمدحسین. (1384). بررسی رابطه شیوه‌های فرزندپروری با خودکارآمدی و سلامت روانی دانش‌آموزان. مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی. ص37-22.

خزاعی، طیبه؛ خزاعی، محمدمهدی؛ خزاعی، معصومه. (1384). شیوع مشکلات رفتاری در کودکان شهر بیرجند، مجله علوم پزشکی بیرجند، 12(1و2): 79-85.

زاده‌محمدی، علی، ملک‌خسروی، غفار.(1385). بررسی مقدماتی ویژگی‌های روانسنجی و اعتباریابی مقیاس سنجش کارکرد خانواده، فصلنامه خانواده پژوهی، (5): 89-69.

زمانیان، زهرا. کاکویی، حسین. آیت‌الهی، محمدتقی و همکاران. (1386). بررسی وضعیتسلامت روانی  پرستاران شاغل در بیمارستان‌های شهر شیراز. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران. 5(4): ص54-47.

سعادتمند، نیره‌السادات .(1376). بررسی رابطه کارآیی خانواده و سلامت عمومی فرزندان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

شولتز، دوان. شولتز، سیدنی، ا. (1388). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر ویرایش.

عراقی، یحیی.(1389). کارآیی خانواده و سلامت عمومی فرزندان. روانشناسی و دین، سال اول، شماره سوم، ص78ـ63.

عیدی، رقیه .(1383). بررسی رابطه نگرش و نظارت خانواده با پیشرفت تحصیلی فرزندان، طرح پژوهش سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان‌شرقی.

قمری، محمد. خوشنام، امیرحسین.(1388). بررسی رابطه عملکرد خانواده اصلی و کیفیت زندگی در بین دانشجویان. فصلنامه خانواده پژوهی، سال هفتم ، شماره27.

قمری، فرهاد، محمدبیگی، ابوالفضل، محمدصالحی، نرگس .(1388). ارتباط سلامت روانی و سایر ویژگی‌های فردی با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه‌های اراک، مجله علوم پزشکی بابل، دوره دوازدهم، ویژه‌نامه دوازدهم، ویژه‌نامه 1 (آموزش پزشکی) تابستان 89، ص 124، 118.

کورش‌نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی. (1386). بررسی رابطه ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده با میزان اضطراب و افسردگی فرزندان، خانواده پژوهی، 3(10):587-600

کوشان، محسن. حمیدرضا، بهنام .(1380). بررسی شیوع برخی اختلالات رفتاری و عوامل خانوادگی مؤثر در کودکان دبستانی شهر سبزوار، مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سبزوار، سال هشتم، شماره 4 ص 46 ـ 40.

گلچین، مهری. (1381). رابطه تمایل به پرخاشگری در نوجوانان و نقش خانواده. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قزوین، 21 :41- نجفی، مشتاق. (1380).

مسعودنیا، ابراهیم .(1386). خودکارآمدی ادراک شده و راهبردهای مقابله در موقعیت‌های استرس‌زا، مجله روانپزشکی بالینی ایران، سال سیزدهم، شماره 4، زمستان 1386.

موسوی، معصومه. حق‌شناس، حسن. علیشاهی، محمدجواد و همکاران. (1387). اضطراب امتحان و برخی عوامل فردی- اجتماعی مرتبط به آن در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز، مجله علمی پژوهشی تحقیقات علوم رفتاری، 6(1): ص25-17

میکوچی، ژوزف .(1384). نوجوان در خانواده درمانی. ترجمه فریده همتی (1998). تهران، رشد.

مایلی، میترا. (1382). بررسی رابطه کارآیی خانواده با بهداشت روانی دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان شهر اراک، طرح پژوهشی اداره آموزش و تحقیقات استان مرکزی.

نجفی، مشتاق. (1380). بررسی اثر خودکارآمدی ادرک شده و بازخورد بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان سال دوم رشته ریاضی- فیزیک دبیرستان‌های پسرانه ناحیه 2 شهر زنجان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد ،دانشگاه تربیت معلم تهران.

نظری، زهرا. (1390). بررسی رابطه عملکرد خانواده‌های عادی و مطلقه شهر تهران. مجله مشاور مدرسه، دوره ششم، شماره 3.ص42-50.

هومن، عباس.(1376). استانداردسازی و هنجاریابی پرسشنامه سلامت عمومی. مؤسسه تحقیقاتی دانشگاه تربیت معلم. 

Bandura, A & lake, E, A .(2003). Negative self-efficacy and goal revisited. Journal of applied psychology. 1, 87, 89

Barry, j. zimmerman and Anastasia kitsantas. (2005). homework practices and academic achievement: The mediating role of self- efficacy and perceived responsibility beliefs. Contemporary Educational psychology, volume 30, Issue 4, pages 397-417.

Chong, W.H. (1994). Support networks promoting- health in youth, university of Tasmania, Australia.

Claudia, O. Hoeltje, sven R. Silbum, Alison F. Grton& Stephen R. Zubrrich. (2010). Generalized self-efficacy: Family and adjustment correlates. Journal of clinical child psychology, 25(4): 446-453.

Diler RS, Birmaher B, Axelson D, Obreja M, Monk K, Hickey MB, Goldstein B, Goldstein T, Sakolsky D, Iyengar S, Brent D, Kupfer D. (2011). Dimensional psychopathology in offspring of parents with bipolar disorder. Bipolar Disorder, 13(7-8):670-8. 

Franken, R. (1998). Human motivation, chapter thirteen Broolcole publishing company U.S.A.

Garrett-Peters P, Mills-Koonce R, Adkins D, Vernon-Feagans L, Cox M; The Family Life -Project Key Investigators, (2008). Early Environmental Correlates of Maternal Emotion Talk, Parent Sci Pract. 1; 8(2):117-152.

Gain Vittorio Caprara, Claudio barbaranelli a, Patrizia Steca and Patrick S. Malone. (2006). Teachers self- efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students academic achievement: A study at the school level, Journal of School psychology, volume 44, issue 6, p 473-490.

Malouff JM, Thorsteinsson EB, Schutte NS. (2007). The efficacy of problem solving therapy in reducing mental and physical health problems: A meta-analysis, Clinical Psychology Review, 27(1): 46-57

Ryan, Epstein, BKeitner, G, Miller, I. bishap, D. (2005). Evaluating and treating families: the MC Master approach. Publishing: Routledge& fransic group.

Stinnett, N; & Defrain, J. (1985). Serets of strong families, Boston: little, Brown.

Zubrrich. (2010). Generalized self-efficacy: Family and adjustment correlates. Jurnalal of clinical child psychology. (7)25, issue 4, p 446-453.

Sheerer, M. &Maddus, J. (1982). The self-efficacy scale construction and validation psychology; Journal of psychology. Report.51: 663-671.