کلید واژه‌ی «شب» در اشعار نیما

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 9، دوره 5، شماره 18، بهمن 1392، صفحه 161-178

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمدکاظم حق‌شناس^*

مدرس زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علوم پزشکی بوشهر- ایران

چکیده

ما در این پژوهش در پی آنیم که جایگاه، اهمیّت، نحوه‌ی کاربرد و مظاهر «شب» را از نگاه نیما، پدر شعر نو فارسی، بررسی کنیم. نگارنده پس از مطالعه و تحقیق در شرح حال و آثار این شاعر بزرگ معاصر، به نکات ریز و دقایق باریک فراوانی دست پیدا کرد. نیما در اجرای تغییرات شعر نو فارسی و ارائه‌ی راه و شیوه‌ی تازه، در صورت و معنا موفق بود. او با نگاه به عناصر و پدیده‌های اطراف خود مثل جنگل، کوه، شب، دریا، درخت و ... به درون آن‌ها نفوذ می‌کرد و با آن‌‌ها یکی می‌شد. نگاه او به رخدادهای طبیعت، حتی به شب و روز متفاوت بود. نگاهی به آمار حاصل از این پژوهش در اشعار نیما گواه این مدعاست که در میان تمام شعرای معاصر، از نظر توجه به شب و مظاهر آن، جایگاه نیما از همه برتر و بالاتر است، و بیانگر این معنا که «شب» در تمام اشعار دوران زندگی نیما به طور مستمر حضور دارد ولی هر چه به سال‌های آخر عمر، نزدیک‌تر می‌شود و تجربه‌ی بیشتری پیدا می‌کند نوع «شب» و مفهوم و رنگ سیاهی آن با گذشته تفاوت دارد. وصف طبیعت، وصف شب، شبی که شاعر با آن یکی شده، از خود و از حالات خویشتن خوش می‌گوید در حوزه‌ی ادبیات غنایی است. 

کلیدواژه‌ها

نیما؛ شعر نیمایی؛ شب تاریک؛ روزگار؛ استبداد؛ وصف طبیعت