نقش عناصر تعلیمی در دگردیسی قالب مثنوی در شعر انقلاب

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 4، دوره 5، شماره 17، مهر 1392، صفحه 73-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید احمد حسینی کازرونی^{* 1}؛ محمد رضا کمالی بانیانی²

¹استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد بوشهر- ایران

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد ایذه - ایران

چکیده

شعر انقلاب هر چند عمدتاً در حوزه قالب­های شناخته شده کلاسیک و نو حرکت کرده است اما فضاهایی تازه و درون مایه­ای متفاوت با پیشینه­ ریشه­دار خویش آفریده است. نگاه به انسان و جهان و حرکت در قلمروی اندیشه­ها و مضامین مذهبی به گونه­ای در شعر انقلاب دیده می­شود، که هرگز تا این گستردگی و عمق در سروده­های قبل از انقلاب و حتی دوره­های دوردست ادبیات ما سابقه نداشته است. توجه به عناصر ارزشی، اخلاقی، تعلیمی، پیوند با تاریخ، تلمیح و تطابق تاریخی حتی خارج از مرز جغرافیایی و تکریم از انقلابیون، بنیادی­ترین عوامل نوپردازی در قالب­ها هستند. نوگرایی در شعر انقلاب و پس از آن تغییر در زبان و تعبیرات و تازگی مضامین و اندیشه با حفظ قالب بوده است. پیوستگی معنایی در قالب­های کهن پس از انقلاب و انسجام در نظم عمومی تازگی دارد. بنیان­های عقیدتی انقلاب، در قالب موجب رواج اصطلاحات رایج فرهنگ دینی شد و این امر خود راه گشای بسیاری از  نوآوری­ها در قلمروی تعبیرات و ارتباط­های واژگانی بود.

کلیدواژه‌ها

شعر انقلاب؛ مثنوی؛ عناصر تعلیمی؛ دگردیسی