جایگاه و کارکرد قوه حاکمه تأملی در فاسفه کانت

 پژوهشهای معرفت شناختی

مقاله 2، دوره 4، شماره 10، مهر 1394، صفحه 33-56   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد اکوان^{* 1}؛ اسماعیل تاجیک²

¹دانشیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

²دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

چکیده

کانت میان قوه حکم تعیّنی و قوه حکم تأملی تفاوت قائل است و آن را در دو قلمرو زیباشناسی و غایت‌شناسی تبیین می‌کند. قوه حکم به معنای کلی، قوه‌ای است که به جزئیات ذیل قانون کلی می‌پردازد؛ اگر کلی به‌مثابه قانون از پیش فراهم باشد، قوه حکم تعیّنی است و چنانچه جزئیات فراهم باشد و کلی باید استخراج یا کشف گردد، قوه حکم تأملی است. کانت تلاش می‌کند تبیین نماید که همان‌گونه که قوه فهم اصل یا اصولی آزاد از تجربه دارد، برای قوه حکم نیز باید اصلی آزاد از تجربه یافت. این اصل آزاد از تجربه برای قوه حکم تأملی، اصل غایت‌مندی درونی طبیعت است.

کلیدواژه‌ها

قوه حکم تعیّنی؛ قوه حکم تأملی؛ غایت‌مندی طبیعت؛ قوه فهم؛ قوه عقل؛ زیبا‌شناسی؛ غایت‌شناسی

مراجع

ریتر، یواخیم و دیگران (1386) فرهنگ‌نامه تاریخی مفاهیم فلسفه، ترجمه محمد‌رضا حسینی ‌بهشتی و دیگران، تهران: سمت.

رشیدیان، عبدالکریم (1388) مقدمه نقد قوة حکم، تهران: نشر نی.

ژیمنز، مارک (1390) زیباشناسی چیست؟، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.

کاپلستون، فردریک (1375) تاریخ فلسفه، ج6: از ولف تا کانت، تهران: علمی و فرهنگی و سروش.

کانت، ایمانوئل (1388) نقد قوه حکم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.

کورنر، اشتفان (1380) فلسفه کانت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.

نقیب‌زاده، میر عبدالحسین (1388) فلسفه کانت: بیداری از خواب دگماتیسم، تهران: آگه.

یاسپرس، کارل (1372) کانت، ترجمه میر عبدالحسین نقیب‌زاده، تهران: طهوری.

Allison, Henry E. (2001) Kant's Theory of Taste, A Reading of the Critique of Aesthetic Judgment, New York: Cambridge University Press.

Altman, Matthew C. (2011) Kant and Applied Ethics: The Uses and Limits of Kant's Practical Philosophy, Oxford: Wiley-Blackwell.

Wicks, Robert (2007) Routledge Philosophy Guidebook to Kant on Judgment, London: Rutledge.