تحلیل همدیدی توفان های تندری سیلاب ساز استان کرمانشاه

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 2، دوره 5، شماره 13، اسفند 1389، صفحه 12-32   

نویسندگان

شهریار خالدی¹؛ فرامرز خوش اخلاق²؛ مهدی خزایی^{* 3}

¹دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه شهید بهشتی

²استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

³دانشجوی کارشناس ارشد اقلیم شناسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

بسیاری از فعالیت­های اجتماعی و اقتصادی انسان­ها به شرایط جوی و اقلیمی بستگی دارد. یکی از پدیده­های مؤثر در تولید رواناب و سیلاب در بیشتر عرض­های جغرافیایی رخداد توفان­های تندری در مقیاس محلی تا منطقه­ای است. استان کرمانشاه از جمله مناطقی است که به دلیل وقوع توفان­های تندری شدید به همراه بارش سنگین، خسارات فراوانی را در این استان به وجود می­آورد. بنابراین شناخت مکانیسم تشکیل و توسعه این توفان­ها می­تواند کمک فراوانی را در جهت کاهش خسارات و افزایش سطح بهره وری محصولات کشاورزی و ... را  در این استان فراهم کند.
در پژوهش حاضر در یک دوره آماری 8 ساله (1987- 1994) داده­های مربوط به توفان­های تندری (که کدهای 95-99 را شامل می­شود) برای استان کرمانشاه از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید و داده­های سینوپتیک فشار، نم ویژه و امگا در فشار تراز دریا ، 850 و 500 میلی­باری از سایت مرکز پیش بینی­های محیطی موسوم به NCEP دریافت و نقشه­های مورد نیاز در محیط نرم افزاری grads ترسیم شد. با استخراج آمار بارندگی این توفان­ها و مطابقت دادن آن با داده­های هیدرومتری چهار سیلاب در طی دوره آماری مذکور شناسایی شد.
به طور کلی سه مورد از سیلاب­های ایجاد شده (25 و 26 اکتبر 1987 و 7 نوامبر 1994) از یک الگو پیروی     می­کنند به طوری که در تراز دریا زبانه پرفشاری هوای سرد و خشک را به منطقه مورد مطالعه شارش کرده و در ترازهای بالاتر سامانه پرفشاری هوای گرم و مرطوب دریای عرب را به منطقه مورد مطالعه و جلوی ناوه­های واقع شده در غرب کشور شارش می­کند. در سیلاب 24 دسامبر 1987 سامانه کم فشار بزرگی که غرب آسیا را در بر گرفته، غرب کشور و منطقه مورد مطالعه را نیز در بر گرفته و در ترازهای بالاتر نیز منطقه مورد مطالعه کاملاً در جلوی ناوه­های عمیق غربی قرار گرفته است. همچنین در بررسی نقشه­های نم ویژه مشخص شد که بیشترین فرا رفت رطوبت در چهار سیلاب فوق الذکر از طریق دریای عرب تامین شده است.

کلیدواژه‌ها

آب و هواشناسی همدیدی؛ توفان های تندری سیلاب ساز؛ استان کرمانشاه

اصل مقاله

--