بررسی جغرافیایی ناپایداری جمعیت و متروک شدن روستاهای شرق گیلان در بیست سال اخیر

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 1، دوره 5، شماره 12، آذر 1389، صفحه 1-24   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

تیمور آمار^{* 1}؛ رضا حسن پور²

¹استادیارگروه جغرافیای انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

²عضو هیئت علمی گروه جغرافیای انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

چکیده

در بررسی دلایل ناپایداری نقاط روستایی به عواملی چون: عوامل اجتماعی، اقتصادی، ارتباطی- اطلاعاتی و تبلیغاتی و بالاخره عوامل جغرافیایی برخورد می‎نماییم. در این مقاله نگارندگان در پی آن هستند تا نقش و رابطه عوامل جغرافیایی را در تحولات جمعیتی و زمینه‎های جابجایی و خالی از سکنه شدن روستاهای شرق­ گیلان ­بررسی نمایند.
اگرچه به نظر می­رسد جامعه روستایی استان گیلان و ناحیه مطالعاتی (شرق گیلان)، به لحاظ  برخورداری از شاخص‎های خدماتی از وضعیت نسبتاً مناسبی برخوردار باشد، لیکن در طی بیست سال اخیر حدود 91 روستا از مجموع 1294 آبادی شرق گیلان متروک و خالی از سکنه شده­اند. روند نزولی جمعیت روستایی ناحیه از سال 1370 آغاز شده و هنوز نیز ادامه دارد و در مجموع حدود 86 درصد از کل نقاط روستایی ناحیه مطالعاتی (1073 روستا) دارای نرخ رشد منفی جمعیت بوده‏اند.
یافته‎های این پژوهش نشان می­دهدکه بین توپوگرافی و اقلیم با تحولات جمعیتی و متروک شدن روستاهای ناحیه رابطه نزدیکی وجوددارد. ضمن این که در تغییر وضعیت روستاهای ناحیه از سکونتگاه­های دائمی به سکونتگاه­های  موسمی یا متروک نقش شیب، ساختار زمین شناسی و کاربری اراضی نیز قابل توجه است.

کلیدواژه‌ها

مهاجرت روستا- شهری؛ متروک شدن روستاها؛ شرق گیلان