پایش و پهنه بندی خشکسالی در گیلان

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 5، شماره 11، شهریور 1389، صفحه 27-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرضیه تاتینا^{* 1}؛ محمود روشنی²؛ آتوسا بیگدلی³

¹عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

²دانشجوی دکتری دانشگاه عثمانیا، حیدرآباد، هند

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

چکیده

پژوهش حاضر جهت پایش خشکسالی و همچنین بررسی ویژگی‌های پدیده فوق در سطح استان گیلان انجام شده است. بدین منظور ابتدا داده‌های مورد نیاز برای انجام کار از سازمان آب منطقه ای استان به مدت 30 سال(سال آبی1357 تا شهریور1387) اخذ گردید. برای آنالیز داده‌های بارش از روش شاخص استاندارد شده بارش(SPI) استفاده شده است. باتوجه به قابلیت این روش در پایش خشکسالی و آنالیز شدت، مدت، فراوانی و سطح درگیر این پدیده، نتایج نشان داد که خشکسالی به طور متناوت و با سیکل‌های نسبتاً منظم در منطقه اتفاق می‌افتد فراوانی وقوع خشکسالی در ایستگاه‌های مرطوب و خشک با هم متفاوت بوده و فراوانی وقوع خشکسالی در   شدت­های متوسط و شدید نسبت به ایستگاه های مرطوب بیشتر رخ می‌دهد. رابطه مدت – فراوانی حاکی از وجود همبستگی معکوس بین دو ویژگی خشکسالی بوده و از تابع لگاریتمی نیز پیروی می‌نماید. همبستگی مقادیر SPI در 19 ایستگاه مورد مطالعه نشان دهنده هم زمانی وقوع خشکسالی در ایستگاه‌های مجاور هم است و با افزایش فاصله، میزان آن کاهش می‌یابد همچنین عدم هم زمانی وقوع خشکسالی بین ایستگاه‌های مناطق خشک با مرطوب از ضریب همبستگی بسیار پایین آن کاملاً مشهود است. همچنین الگوی مکانی- زمانی خشکسالی بعد از پایش، حاکی از وقوع خشکسالی‌های پیوسته و ناپیوسته در محدوده مورد مطالعه است که شرایط بحرانی برای منابع طبیعی و انسانی ایجاد می نماید.

کلیدواژه‌ها

خشکسالی؛ شاخص استاندارد شده بارش( SPI )؛ استان گیلان