بررسی آثار پدیده مکانی برکالبد و فضای شهری (مطالعه موردی پیرامون استخر لاهیجان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 9، دوره 5، شماره 11، شهریور 1389، صفحه 130-145   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علیرضا کشوردوست^{* 1}؛ محمدعلی رحیمی پورشیخانی نژاد²

¹استادیارگروه جغرافیای انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحدرشت

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

چکیده

استخر لاهیجان در جانب شرقی شهر، پای شیطانکوه(شیخانکوه) واقع شده که زمین‎های پیرامون آن به عنوان محدوده تحقیق حاضر در نظر گرفته شده است. پدیده استخر به کمک توپوگرافی پیرامون و شیب زمین و با بهره جویی از پیشینه تاریخی و فرهنگی شهر، توسعه فیزیکی لاهیجان را به سمت خود هدایت نموده؛ سپس شعاع تأثیراتش را بر محیط اطراف افکنده است.
این اثر گذاری علاوه بر پیکره و کالبد محیط، در لایه‎های ‎اجتماعی شهر نیز نفوذ یافته و متبلور گشته است؛ آنگاه فضایی منحصر به مکان پدید آورده که از جمله می­توان  تأثیر گذاری بر الگوی قدیمی شهر (تبدیل شطرنجی به شعاعی به صورت ناموزون)، تأثیر بر قیمت زمین، جدایی گزینی اکولوژیک، انباشتگی فضا از کاربری‎های ‎مسکونی و تجاری، فقر خدمات آموزشی و درمانی دولتی و ... را برشمرد. در این پژوهش، کوشش بر آن است تا با بهره گیری از نرم افزار GIS ARC و نظرخواهی از شهروندان، موارد بالا نمایانده شود و راهکارهای بهبود فضایی در شهر لاهیجان مورد بررسی قرار گیرد. پس از بررسی‎های ‎به عمل آمده و عملیات میدانی مشخص گردید که در جهات چهارگانه استخر با دور شدن از استخر، قیمت زمین کاهش پیدا می­کند؛ هر چند عوامل متعددی در هر یک از جهات بر قیمت زمین اثرات متفاوتی گذارده اما استخر در این تأثیر‎گذاری نقش تعیین کننده و قوی تر، نسبت به تمامی عوامل داشته و همین امر سبب گردیده استخر در مرکز شبکه بندی خیابانهای پیرامون خود قرار گیرد و بر تبعات اجتماعی و کالبدی اشاره شده، صحه گذارده شد. در پایان پیشنهاداتی نظیر احیاء بافت قدیمی شهر، ایجادهسته‎های ‎جاذب جدید در نقاط مختلف شهر و... جهت تعادل فضایی شهر لاهیجان و جلوگیری از ادامه‎ی روند دو قطبی شدن ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

فضای شهری؛ الگوی شعاعی؛ قیمت زمین؛ جدایی گزینی اکولوژیک؛ استخر لاهیجان