تعلیمات سعدی به کارگزاران دربارۀ رعایتِ حقوقِ اَتباعِ خارجی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 1، دوره 5، شماره 16، شهریور 1392، صفحه 11-34   

نویسنده

عسکری ابراهیمی جویباری

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد ساری - ایران

چکیده

هدف اصلی این مقاله، تبیین تعلیمات سعدی در رعایت حقوق اَتباع خارجی است. باید گفت که روابط بین ملّت­ها از دیرباز امری اجتناب­ناپذیر بوده است. این روابط دارای شرایط و زمینه­هایی است که اغلب، اندیشمندان و بزرگان قوم برای سیاستمداران تبیین می­کنند. سعدی از جمله اندیشمندانی است که تعلیم و پرورش را از جوانی آغاز کرده و بیش از سی سال سفر به مناطق گوناگون جهان را در کارنامۀ خود دارد. وی در چگونگی بر خوردِ کارگزاران با بیگانگان دارای منشوری است که برخاسته از تعلیمات دینی و فرهنگ غنی ایرانی اوست. سیاست را در صورت همراه شدن با اخلاق می­پسندد و رفق و مدارا با دیگر ملّت­ها و  مذهب­ها را رمز مؤفّقیت و پیشترفت می­داند. به طور خلاصه، شیخ شیراز اَتباع خارجی را در چهار دستۀ بازرگان، مسافر، سفیر و غریب تقسیم کرده و عدم تجاوز به خاک همسایگان و فراهم آوردن امنیّت برای رعایایی که در دو سوی مرزها زندگی می­کنند، مورد تأکید قرار داده است. از نظر او سفیران، قبل و بعد از ابلاغ پیام در امان می­باشند و این سنّت دیر باز ایرانیان است که اَدیان آسمانی نیز بر آن مُهر تأیید زده­اند. در مجموع، بسامد موضوع نیک نامی کشور در رعایت حقوق اَتباع خارجی و پرهیز از بد نامی، نقش اساسی در روابط بین­المللی دارد. این نگاه و رویکرد سعدی به اَتباع خارجی، حکایت از اندیشه­های بلند اوست.    

کلیدواژه‌ها

سعدی و اَتباع خارجی؛ بازرگان؛ سفیر؛ مسافر؛ غریب

مراجع

1. باسورث، ک. ا. و همکاران، (1371)، تاریخ ایران از آمدن سلجوقیان تا فرو پاشی دولت ایلخانان- پژوهش دانشگاه کیمبریج، گرد آورنده: ج. آ. بویل، ترجمۀ حسن اَنوشه. تهران: امیر کبیر.   
2. بریان، پی یر، (1382)، تاریخ امپراتوری هخامنشیان (از کورش تا اسکندر)، ترجمۀ مهدی سمساری، تهران: زریاب.
3. تنکابنی و همکاران، (1382)، شناخت مفاهیم سازگار با توسعه در فرهنگ و ادب فارسی (سعدی)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

4. جامی، نورالدّین عبدالرّحمان، (1370)، مثنوی هفت اورنگ، به تصحیح: مرتضی - مدرّس گیلانی، تهران: گلستان.

5. خاقانی شروانی،افضل الدّین بدیل بن علی نجّار، (1357)، دیوان اشعار، به کوششِ ضیاء الدّین سجّادی، تهران: زوار.

1. خواجه نظام الملک طوسی، (1344)، سیاست نامه، با حواشی و یادداشت­ها و اشارات و تصحیح علّامه محمد قزوینی، با تصحیح مجدّد و تعلیقات و مقدّمه به کوشش مرتضی مُدرّس چهاردهی، تهران: زوّار.
2. دقیقی طوسی، (1373)، دیوان اشعار، به اهتمام محمد جواد شریعت، تهران: اساطیر.
3. دهخدا، علی اکبر، (1374)، اَمثال و حکم، تهران: امیر کبیر.
4. دیوان امیر المؤمنین علی بن ابی طالب، تاریخ کتابت: قرن دهم، کاتب: فرخ بن عبدالله کرجی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
5. ذکر جمیل سعدی، (1377)، مجموعۀ مقالات و اشعار به مناسبت بزرگداشت هشتصدمین سالگرد تولّد شیخ اجلّ سعدی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
6. سعدی، مصلح الدّین عبدالله، (1368)، کلیّات سعدی، از روی نسخۀ تصحیح شدۀ ذُکاءُالملک فروغی، تهران: جاویدان.

12. عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین محمد، (1386)، مصیبت نامه، شرح و توضیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: علمی و فرهنگی.

1. عطار نیشابوری، شیخ فریدالدّین، (1372)، تذکره الاولیاءِ، بررسی، تصحیح متن، توضیحات و فهارس از محمد استعلامی، تهران: زوّار.
2. عنصر المعالی، کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار، (1368)، قابوس­نامه، به اهتمام و تصحیح: غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.
3. فردوسی، حکیم ابوالقاسم، (1370)، شاه­نامه، مصحح ژول مول، تهران: انتشارات آموزش و انقلاب اسلامی.
4. مولوی، جلال الدّین محمد بلخی (1375)، کلیّات دیوان شمس، مطابق نسخۀ تصحیح شدۀ استاد بدیع الزّمان فروزانفر، تهران: راد.
5. میبدی،ابوالفضل رشیدالدّین (1376)،کشف الاسرار و عُدّة الابرار، به سعی و اهتمامِ علی اصغرحکمت، تهران: امیرکبیر.
6. ناصر خسرو، (1368)، دیوان اشعار، به تصحیحِ مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران.
7. نظامی گنجوی، (1370)، کلیّات خمسه، تصحیح وحید دستگردی، تهران: امیرکبیر.
8. هروی، جواد، (1382)، تاریخ سامانیان، عصر طلایی ایران بعد از اسلام ،تهران: امیرکبیر.
9. هوار، کلمان، (1375)، ایران و تمدّن ایرانی، ترجمه: حسن انوشه، تهران: امیر کبیر.
10. یوسفی، غلامحسین، (1372)، تصحیح و توضیح بوستان (سعدی نامه)، تهران: خوارزمی.