تأمّلی بر تعالیم اخلاقی شعر سنایی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 5، شماره 16، شهریور 1392، صفحه 97-109   

نویسندگان

خلیل حدیدی¹؛ حمید ثنایی^{* 2}

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تبریز- ایران

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تبریز- ایران

چکیده

سنایی شاعر بزرگ و پرمایة ادب پارسی از جمله شاعران برجسته­ای است که آثارش از جهات کمیت و کیفیت در خور توجه و بررسی است. از میان آثار این سخنور کم نظیر، دیوان اشعار گران سنگ وی از ظرافت‌ها و لطایف خاص برخوردار است که از جهت ادبی‏‏ و فکری و زبانی و تنوع مضامین مختلف جایگاه ویژه و استواری دارد. ترویج آموزه‌های زهد و عرفان نیز از مهم‌ترین محورهای موضوعی در قصاید سنایی است. نکوهش دنیا، مرگ اندیشی، توصیه به گسستن از آرزوهای بی‏ حد و حصر، ترویج قناعت پیشگی و مناعت طلبی، کوشش برای به جوشش در آوردن گوهر حقیقی آدمی، از مضامین رایج اشعار اوست.

کلیدواژه‌ها

سنایی غزنوی؛ تعالیم اخلاقی؛ شعرتعلیمی؛ اندیشه‌های مذهبی و حکمی

مراجع

1. قرآن کریم (1387) ترجمه مهدی الهی قمشه­ای، قم: نشر نگاه، چ دوم.
2. تمیمی آمدی، عبدالواحدبن محمد (1373)، غررالحکم و دررالحکم، تصحیح جلال الّدین حسینی ارموی، تهران: دانشگاه تهران.
3. جرجانی، سید شریف (1360)، التّعریفات، ترجمه سید عرب و سیما نوربخش، تهران: فرزان.
4. سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1385) دیوان اشعار، به سعی و اهتمام علی محمد صابری، رقیه تموری و روح ‌ا... محمدی، تهران: سنایی. چ ششم.
5. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)، تازیانه_­های سلوک (نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنایی) تهران: آگاه.
6. طباطبایی، سید محمد حسین (1363)، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، تهران: بنیاد علمی و فکری علاّمه طباطبایی.
7. غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد، (1364)، کیمیای سعادت، به کوشش خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی، چ سوم.
8. قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن (1385)، رساله قشیریه، ترجمه ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، با توضیحات بدیع الزمّان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی، چ نهم.
9. کاکرش، فرهاد (1388)، تأثیر اندیشه‌های کلامی غزالی بر آرای سنایی، فصل­نامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 5: شماره 14.
10. مجتبوی، سیدجلاالدین (1366)، علم اخلاق اسلامی، ترجمه جامع السعادات نراقی، تهران: حکمت.
11. مدرس رضوی، محمّد تقی (1388)، دیوان سنایی، تهران: سینایی. چ هفتم.
12. محمّدی ری شهری، محمد، (1362)، میزان الحکمه، قم: مکتب الاعلام الاسلامیّه.
13. مهدوی‌کنی، محمدرضا (1378)، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، تهران: فرهنگ اسلامی، چ هشتم.
14. یلمه‌ها، احمدرضا (1390)، بررسی تطبیقی اشعار تعلیمی فردوسی و حافظ، پژوهش­نامه ادبیات تعلیمی، سال سوم، شماره 11: 157-153.