بررسی آموزه‌های تعلیمی مفاهیم عدالت و تأمین اجتماعی از منظر سعدی شیرازی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 5، شماره 16، شهریور 1392، صفحه 151-172   

نویسندگان

پروانه عادل زاده^{* 1}؛ بهروز غفوری²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تبریز - ایران

²دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تبریز - ایران

چکیده

آموزه­های تعلیمی عدالت و تأمین اجتماعی، آرمان والایی است با این­که همه آن را      می­ستایند ولی به یک­گونه نمی­بینند و تلقی یکسانی از ابعاد و گستره آن ندارند. این مقوله، به عنوان یکی از مهم­ترین آرمان­های بشری از دیرباز مورد توجه اندیشه­مندان و صاحب­نظران قرار گرفته است. در اندیشه تعلیمی شرق، عدالت و تأمین اجتماعی به عنوان محوری­ترین هدف بشریت بوده است. یکی از نغزترین آثاری که به این مسأله پرداخته است، کلیات سعدی است. عدالت در برداشت سعدی، به مفهوم توزیع امکانات و مناصب براساس لیاقت­هاست. در این دیدگاه، توزیع امکانات مادی و رفاهی و نیز توزیع قدرت باید براساس شایستگی­ها صورت گیرد. وی به عدالت توزیعی قائل است و هم در نوع و هم در شکل حکومت، طبقه­ی متوسط را شایسته­ی حکومت کردن می­داند. در واقع این اندیشه­مند ادب فارسی، به لحاظ اقتصادی و اجتماعی، به نوعی شایسته­سالاری باور دارد. در این مقاله سعی برآن است که نگرش­های تعلیمی این متفکر ادبی قرن هفتم هجری قمری در مقوله عدالت و تأمین اجتماعی از این منظر مورد بررسی تحلیلی قرار گیرد تا رویکرد متفاوتی فراروی سیاست­مداران و پژوهشگران عرضه کند.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تعلیمی؛ عدالت اجتماعی؛ شایسته‌سالاری؛ سعدی شیرازی

مراجع

1. قران کریم.
2. علی­بی ابی­طالب، (1382)، نهج البلاغه، ترجمه محّمد دشتی، قم: مسجد جمکران، خطبه 216.
3. بیات، عبدالرسول، 1381، فرهنگی واژه­ها، تهران: نشریه مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی، ص373.
4. خاندوزی، سید احسان، 1384، واقع­گرایی نظریه عدالت در اقتصاد اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
5. راولز، جان، 1383، عدالت به مثابه­ی انصاف، ترجمه­ی عرفان ثابتی، تهران:  ققنوس.
6. ساندل، مایکل، 1374، لیبرالسیم و منتقدان آن، مترجم: احمدتدین، تهران: مجله علمی ­و فرهنگی.
7. سعدی، مصلح الدین، 1367، کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: امیر کبیر. چ هفتم.
8. فتحانی، علی، 1388، عدالت اقتصادی و راهبردهای مبتنی بر عدالت، ماه­نامه اقتصادی، ش 89.
9. لشکری، علیرضا، 1388، مقاله ­حق ­وعدالت و توسعه، مجله جستارهای اقتصادی، ش 12، ص33.
10. مرامی، علیرضا، 1374، بررسی مقایسه­ای مفهوم عدالت، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ ششم.
11. میرموسوی ­و ­دیگران، 1381، مبانی­حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران: دانش و اندیشه.
12. نهج البلاغه.
13. آقا نظری، حسن، 1382، مقاله­ی عدالت اقتصادی از نظر هایک و اسلام، فصل­نامه مفید، ش 35.
14. یوسفی، احمدعلی، 1386، نظام اقتصاد علوی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.