تأثیر تعلیمی کلیله و دمنه بر مثنوی مولانا

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 10، دوره 5، شماره 16، شهریور 1392، صفحه 193-202   

نویسنده

پوران یوسفی پور کرمانی

مربی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد انار- ایران

چکیده

گاهی عارفان از یک تناسب و شباهت جزئی حکایت با مفاهیم مورد نظر، متوجه نکته­های تعلیمی ومعانی بلند عرفانی می­شوند و با نگاهی دیگرگونه به شخصیت­ها و حوادث داستان، تفسیر (بلکه تأویل) دیگری - جدای از معانی اخلاقی - از آن ارائه می­کنند؛ همچون نگاه مولانا به برخی از حکایت­های تعلیمی کلیله و دمنه (از جمله حکایت خرگوش و شیر) و تأویل آن­ها. عرفا به دلیل اینکه با حقایق غیر قابل بیان و ناگفتنی سرو کار دارند، نسبت به داستان­های حیوانات توجه خاصی داشته­اند. البته بسیاری از مفاهیم مذهبی و اخلاقی چنین ویژگی­ای دارند که درک آن­ها آسان نیست، اما این مفاهیم کم و بیش مصداقی خارجی دارند و براساس همان مصداق هم  ارزش­گذاری و شناخته می­شوند.
این تحقیق به منظور شناخت تأثیر تعلیمی کلیله و دمنه بر روی حکایت خرگوشان مثنوی مولوی انجام گرفته، نتایج به دست آمده نشان می­دهد که تمثیل­های مولانا در انگیزه­ی نوشتن یک حکایت و چگونگی آوردن عبارات حکیمانه، تحت تأثیر کلیله و دمنه هستند.

کلیدواژه‌ها

مولانا؛ کلیله و دمنه؛ داستان؛ خرگوش؛ فیل

مراجع

1. بهار، مهرداد، (1376)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه، چ دوم.

2. پور نامدارایان، تقی، (1375)، رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی، چ چهارم.

1. زرین کوب، عبدالحسین، (1362)، با کاروان حله، تهران: جاویدان، چ پنجم.

4. صدقه، جان، (1989 م)، رموز و طقوس؛ دراسات فی المیثولوجیا القدیمه، لندن: ریاض الریس للکتب و النشر.

5. قرشی، امان الله، (1380)، آب و کوه در اساطیر هند و ایرانی، تهران: هرمس و مرکز بین المللی گفتگوی تمدن­ها.

1. کریستی، آنتونی، (1373)، اساطیر چین، ترجمه باجلان فرخی، تهران: اساطیر.

7. منشی، نصر الله، (1367)، کلیله و دمنه، چاپ مجتبی مینوی طهرانی، تهران: امیر کبیر، چ هشتم.

8. مولوی، جلال الدّین، (1373)، مثنوی معنوی به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، تهران: علمی، چ نهم.