نقش مؤلفه‌های ارزشی (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بر کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان آموزش و پرورش منطقه جلگه

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 4، دوره 3، شماره 12، اسفند 1389، صفحه 63-80   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

 پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه کارکنان در مورد نقش مؤلفه­های ارزشی (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بر کاهش استرس شغلی در اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه انجام گردیده است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه بالغ بر 256 نفر تشکیل داده­اند که از این تعداد با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای متناسب با حجم، تعداد 156 نفر برای شرکت در پژوهش حاضر انتخاب شده­اند. ابزار جمع­آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر دو بخش، بخش اول اطلاعات جمعیت شناختی پاسخ­گویان و بخش دوم گویه­های مربوط به سه مؤلفه (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بوده است. روایی پرسشنامه از طریق جمع­آوری نظرات اساتید راهنما و مشاور و چند صاحب­نظر موضوعی تأیید گردید. اعتبار پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 98/0 گزارش شد که نشان دهنده اعتبار بالای ابزار اندازه­گیری بود. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که از دیدگاه کارکنان، هر سه مؤلفه ارزشی (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بیش از سطح متوسط در کاهش استرس شغلی نقش دارد (01/0>p). بین نظرات پاسخگویان با توجه به عوامل دموگرافیک (جنسیت، سابقه کار، رشته تحصیلی و سمت) اختلاف معناداری مشاهده نگردید (05/0<p).

کلیدواژه‌ها

ارزش‌ها؛ کارکنان؛ استرس؛ استرس شغلی

اصل مقاله

«علوم تربیتی»

سال سوم ـ شماره 12 ـ زمستان 1389

ص. ص. 80 - 63

 

 

 

 

 

 

نقشمؤلفه­های ارزشی (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بر کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان آموزش و پرورش منطقه جلگه

 

دکتر بدری شاطالبی[1]

زهره اسماعیلیان[2]

علیرضا محسنی اژیه[3]

 

چکیده

 پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه کارکنان در مورد نقش مؤلفه­های ارزشی (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بر کاهش استرس شغلی در اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه انجام گردیده است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه بالغ بر 256 نفر تشکیل داده­اند که از این تعداد با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای متناسب با حجم، تعداد 156 نفر برای شرکت در پژوهش حاضر انتخاب شده­اند. ابزار جمع­آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر دو بخش، بخش اول اطلاعات جمعیت شناختی پاسخ­گویان و بخش دوم گویه­های مربوط به سه مؤلفه (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بوده است. روایی پرسشنامه از طریق جمع­آوری نظرات اساتید راهنما و مشاور و چند صاحب­نظر موضوعی تأیید گردید. اعتبار پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 98/0 گزارش شد که نشان دهنده اعتبار بالای ابزار اندازه­گیری بود. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که از دیدگاه کارکنان، هر سه مؤلفه ارزشی (حقوقی، سیاسی و اجتماعی) بیش از سطح متوسط در کاهش استرس شغلی نقش دارد (01/0>p). بین نظرات پاسخگویان با توجه به عوامل دموگرافیک (جنسیت، سابقه کار، رشته تحصیلی و سمت) اختلاف معناداری مشاهده نگردید (05/0<p).

 

واژگان کلیدی: ارزش­ها،کارکنان، استرس، استرس شغلی

 

مقدمه

در واقع کارکنان هر سازمان، دارایی­های واقعی سازمان هستند و ارزش­های آنان از مهم­ترین منابع بنیادین سازمان تلقی می­شود، توجه و توسل به ارزش­های دارایی­های بنیادین سازمان، تضمین کننده رشد، بقا و کارآمدی سازمان می­باشد. اهمیت ارزش­ها در این است که آنها تشکیل دهنده پایه و اساس ادراک، نگرش­ها و انگیزش افراد هستند (رابینز[4]، 1388). بنابراین مطالعه ارزش­ها جهت درک نظم اجتماعی و تحولات پرشتاب حاکم بر جوامع امری ضروری است. از سوی دیگر، تنها با توجه به اولویت‌های ارزشی افراد جامعه، به عنوان کنش­گران فعال، قادر به برنامه ریزی صحیح در جهت پیشرفت جامعه خواهیم بود (شریفی، 1382). ارزش­ها مثل قانون طلایی باعث آهنگین شدن روابط انسان­ها می‌شود (نجفی پور، 1386). مطابق بانظر ماسینگ[5] (2003) ارزش­های سازمانی قدرتمندترین ابزار داخلی هر سازمان هستند که دربرگیرنده چگونگی انجام کار، چگونگی اخذ تصمیم، چگونگی ارتباطات بین افراد و توقعات رفتاری می­باشند. در کلیه امور، ارزش­های سازمانی در رتبه اول اهمیت قرار دارند (خلیفه[6]، 1378). ارزش­ها در یک جامعه معین نوعی انسجام به مجموعه قواعد یا مدل­ها می­بخشد، باعث انسجام و یگانگی ادراک خود و جهان می­شود و نوعی وحدت انگیزه را به وجود می­آورد. ارزش­ها عنصر اساسی وفاق اجتماعی و همبستگی اجتماعی است که امروزه بدان یگانگی اجتماعی می­گویند و همانند مدل­ها، بین اعضای جامعه مشترک است. پیوستگی با ارزش­های مشترک، شرط مشارکت با جمع است. ارزش­ها الهام بخش قضاوت­هاست. یکی از نکات مهم در تعریف­های گوناگون از ارزش­های اجتماعی، تأکید بر ملاک درست و غلط، خوب و بد و زشت و زیبا بودن آنهاست. این بدان معنا نیست که تمامی قضاوت‌های ما دقیقاً براساس ارزش­ها صورت می­گیرد، به همین لحاظ از تعبیر (الهام بخش) استفاده شده است (رضایی، 1389).

 ارزش­های حقوقی یا قانونی، ارزش­هایی هستند که قانون مشخص­کننده­ی آنهاست. این ارزش­ها قواعدی هستند که روابط بین انسان­ها را کنترل کرده و به آنها جهت می­دهد. ارزش­های قانونی ضمانت­های اجرایی بسیار قوی برای اجرا در جامعه دارند.

 ارزش­های سیاسی، افراد واجد این ارزش قدرت­گرا هستند. فعالیت این افراد محدود به حوزه سیاست نیست بلکه در هر شغل و حرفه­ای که باشند در پی کسب قدرت و سلطه­اند. رقابت با دیگران مهمترین انگیزه تلاش آنها در صحنه­های مختلف زندگی است.

 ارزش­های مذهبی، افراد واجد این ارزش گرایش عرفانی و فلسفی دارند و سعی می­کنند در هر رویدادی یک عنصر الهی پیدا کنند (سمیعی و همکاران 1384).

 در زندگی همه افرادی که دارای شغلی هستند، استرس وجود دارد و به گونه­های مختلف بر آنها فشار روانی وارد می­کند. تحولات شغلی مانند تغییرات سازمانی، تغییر حقوق و دستمزد، ترفیعات شغلی، کاهش یا افزایش نیروی انسانی و دگرگونی­های اجتماعی موضوع­هایی هستند که به شکلی بر فرد فشار آورده و او را دچار آشفتگی، نگرانی، تشویش و اضطراب می­نمایند (هاشم‌زاده و همکاران، 1389).

 استرس حالتی است که در آن بین درک فشار شرایط و درک توانایی جهت مقابله، رابطه مناسبی وجود ندارد. تعادل بین اینکه ما چطور به فشار شرایط می­نگریم و اینکه چطور می­توانیم با فشار شرایط مقابله کرده و سازگار شویم (لوکر و گرگسون[7]، 1385). استرس به تعداد اندک، چیزی مفید است که نسبت به زندگی علاقه و انگیزه ایجاد می‌کند و ما را سر پا نگه می­دارد (پیفر[8]،1387). کاهش دادن استرس در سطحی قابل قبول، انتخاب استرس­های خوب و حذف استرس­های بد که موجب رکود می‌شوند، امروزه باید در راس اهداف ادارات قرارگیرد (کودرون[9]، 1385).

 استرس شغلی کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی­های فردی به گونه­ای است که خواست­های محیط کار (و در نتیجه فشارهای مرتبط با آن) بیش از آن است که فرد بتواند از عهده انجام آن برآید. این تعریف به چگونگی روابط فرد با محیط نظر دارد و این امکان را فراهم می­کند تا بتوان سهم هر یک از ویژگی­های فردی شاغل، شرایط کار و تأثیر متقابل آنها را در پدید آمدن استرس شغلی بررسی کند. استرس شغلی با هر الگویی که بررسی شود، بیش از هر چیز به نشانه­هایی برای شناخت آن نیاز است. این نشانه­ها عبارتند از: نشانه­های روانشناختی و رفتاری. این نشانه­ها اغلب همراه با نارضایتی شغلی بروز می­کنند. پژوهش­ها نشان می­دهند که محیط شغل و استرس­های شغلی می­توانند باعث ایجاد بیماری روانی و از کار افتادگی و ناتوانی، روی آوردن به مصرف و سوء مصرف مواد، کاهش انگیزه، کم کاری، اعتصاب، غیبت، جابجایی کارکنان شده و برای سازمان و فرد شاغل هزینه و خسارت­هایی را به دنبال دارد. استرس نیز می­تواند کارکرد ارگان­های بدن را مختل­ کند حتی گاهی آنقدر می­تواند شدید شود که باعث بیماری گردد (شکرخدایی و باطنی‌پور، 1388). سؤالی که در اینجا مطرح است آن است که چگونه می­توان استرس محیط کار را کاهش داد؟

 بیشتر پژوهش­گران بر یک اصل اتفاق نظر دارند و آن این که رهبران برجسته توسط بینش‌دهی و ارزش­ها پیروان خود را هدایت کرده‌اند و از میزان استرس آنها کاسته­اند. (کلین[10] 2005). آنان با تأکید بر صداقت، عدالت، بهبود حرفه­ای، ایجاد محیط کاری چالشی و مشوّق، بازدهی منصفانه برای ذی نفعان و احترام گذاشتن به کارکنان و... تحوّل آفرین گشته­اند.

استفاده­کنندگان از تقید به ارزش­ها، به جای برنامه‌ریزی بر مبنای اهداف، عملکردها، منابع، محدودیّت­ها و شکار فرصت­ها، در پی برنامه‌ریزی بر مبنای ارزش­های با ثبات و دائمی هستند که ضمن توجه به مقوله ارزش­ها و اشتراک در ارزش­های محوری، ایجاد یک فرهنگ قوی را نیز مدّ نظر قرار دهد.

بدیهی رهبران سیستم­های اجتماعی و از جمله مراکز آموزشی در جامعه ایرانی نیز، مانند رهبران دیگر جوامع با مقوله «معمای گوناگونی کارکنان» و وجود ارزش­های مختلف درگیر بوده، ضمن آن که امروزه نیز مسأله­ای چون جهانی شدن و عصر «افول ارزش­ها» مخاطرات جدیدی را برای آنها به وجود آورده است. بنابراین آنها نیازمند تجهیز خود، به روش­ها و سبک­های جدید رهبری متناسب با هزاره سوم می­باشند تا ماندگاری و پویایی خود را تضمین نمایند. با توجه به وجود جهان‌بینی اسلامی در جامعه ایرانی و بالطبع وجود ارزش­های قوی و مثبت دینی این دیدگاه پذیرفته شده است که از طریق پایبندی به ارزش­ها بتوان از میزان استرس در محیط­های مختلف سازمانی کاست. در این میان سازمان آموزش و پرورش هم از این قاعده مستثنی نیست. نهاد آموزش و پرورش نهادی انسان‌ساز است بنابراین لازمه پویایی، بقا و ماندگاری چنین نهادی با وظیفه خطیری که برعهده دارد، حاکمیت بهداشت روانی، برخورد مناسب با انواع تعارضات، تمسک به الگوهای مدیریت اسلامی و... است. بدیهی است در سایه پیروی از ارزش­ها به عنوان یکی از مؤلفه­های مدیریت اسلامی می­توان رسیدن این هدف را محقق نمود. پژوهش­های گوناگونی در حوزه رابطه با رابطه نظام­های ارزشی مختلف و کاهش استرس صورت گرفته است که به طور مختصر به آنها اشاره می­شود: بریدل[11] (1986) در پژوهش خود دریافت مدیرانی که دوره­های آموزشی مدیریت زمان را گذرانیده بودند از استرس شغلی کمتری برخوردار بودند. ایکس ای و همکاران[12] (2008) در پژوهش خود با عنوان "نقش ارزش­ها در کاهش استرس شغلی" که بر روی نمونه­ای از کارکنان به تعداد 496 نفر انجام دادند نتیجه گرفتند که بین پایبندی به ارزش­ها و استرس شغلی رابطه منفی وجود دارد کارکنان سنتی شاغل در سازمان­های مورد مطالعه از آن جا که پایبندی بیشتری به ارزش­ها از خود نشان می­دادند از استرس کمتری برخوردار بودند.

شوارتز[13] (2001) در پژوهشی تحت عنوان "فرهنگ سازمانی و ارزش­های فردی" به شناسایی ارزش­های فردی و سازمانی پرداخته و با استفاده از پرسش­نامه (SVS) 54 نوع رفتار ارزشی را طبقه‌بندی نموده­اند. به عقیده این پژوهش­گران ارزش­های مطرح شده در ساختار اجتماعی و سازماندهی بسیار مؤثر و مهم واقع می شوند و باعث کاهش استرس شغلی کارکنان می‌گردد. ارزش­های شناسایی شده توسط این پژوهشگران با تحقیقان الپورت– روکیج، مک کلند و... همبستگی بسیار نزدیکی دارند. رفتارهای ارزشی شناسایی شده توسط شوارتز در غالب چهار ارزش محوری قرارگرفت. لازم به ذکر است برخی از رفتارهای ارزشی زیر گروه هیچ یک ارزش­های محوری قرار نگرفته­اند.

 محمدی(1381) در پژوهش خود نشان داد میزان شیوع عوامل استرس‌زای سازمانی بیشتر از عوامل استرس‌زای مدیریتی بوده، ضمناً از بین عوامل استرس‌زای سازمانی، عامل نظام ساختار سازمانی و نظام پاداش­دهی و از بین عوامل استرس­زای مدیریتی، عامل مسئولیت شغلی و فناوری بالاترین میزان شیوع و اولویت را داشتند. همچنین عدم همکاری معلمین سایر دروس و عدم توجه به سختی کار و فرسودگی معلمان نیز از بین سایر عوامل استرس­زای شغلی دارای بالاترین رتبه بود.

ایروانی(1384) در پژوهش خود تحت عنوان "شناسایی عوامل سازمانی و شغلی استرس­زای کارکنان امور مشترکین شرکت توزیع برق شهرستان اصفهان" دریافت که: در عوامل فشارزای مدیریت و کارکنان، دشواری شرایط کار و سازمان و نگرانی از شرایط شغل، فشارهای حاصله بالاتر از حد متوسط بوده است. دیگر یافته­ها نشان داد که بین گروه­های دارای سابقه شغلی متفاوت در عامل نگرانی از شرایط شغل تفاوت معنا­داری وجود داشته و بین گروهای جنسی در هیچ یک از عوامل فشارزا تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین بین افراد متأهل و مجرد در عوامل فشار­زا تفاوت معنا داری یافت نشد.

نتایج پژوهش زارعی متین(1384) نشان داد که بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب فرهنگ سازمانی و الگوی فرهنگی سازمانی مبتنی بر ارزش­های اسلامی در سازمان­های اجرایی کشور تفاوت معنی­داری وجود دارد و در سازمان­هایی که از نظر الگوی فرهنگ سازمانی مورد نظر، در وضعیت بهتری قرار دارند، رضایت شغلی بالاتر و استرس شغلی کمتر می­باشد.

در پژوهشی خلیلی(1386) نشان داد بین سبک تصمیم­گیری مشورتی با گرایش­های ارزشی، مذهبی، سیاسی، اجتماعی، هنری و نظری رابطه معناداری وجود دارد و نیز بین سبک تصمیم­گیری مشارکتی نیز با گرایش­های ارزشی، مذهبی، سیاسی، اجتماعی، هنری و نظری رابطه معناداری وجود دارد. همچنین ارزش­های نظری در مدیران مرد و ارزش هنری در مدیران زن بیشتر بوده است.

نتایج پژوهش قدسی(1386) نشان داد که 1/50 درصد از مشاوران دوره متوسطه شهر تهران از نظر استرس شغلی در سطح متوسط و بالاتر از متوسط قرار دارند، همچنین میزان استرس شغلی مشاورانی که در جو سازمانی بسته و بیگانه مشغول به کار هستند به طور معناداری بالاتر از میزان استرس شغلی مشاورانی است که در جو سازمانی باز مشغول به کار هستند.

نیکوگفتار(1386) در پژوهش خود نشان داد که ارزش­ها می­توانند در سطح کلی، اضطراب و بی‌خوابی، افسردگی و سلامت عمومی را به طور معنادار، پیش­بینی کنند. از میان ارزش­ها تنها ارزش زیبایی‌گرایی ارتباط معناداری با این متغیرها داشت.

نتایج پژوهش کیوان­زاده و همکاران (1387) نشان داد که پرستاران رضایت شغلی کم و در عین حال تعهد سازمانی متوسطو بالاتر از متوسط و همچنین احساس معنوی و مراقبت معنوی بالا و استرس شغلی بالاتراز متوسط داشتند. علاوه بر این، معنویت، تعهد سازمانیو استرس شغلی پیش‌بینی­های معناداریبرای رضایت شغلی پرستاران بودند.

لری[14] (1986) در تحقیقی که بر روی مدیران پرستاری انجام داد متوجه گردید که بین مدیریت زمان و استرس شغلی رابطه معکوسی وجود دارد.

آتکینز[15] (1990)نیز بین رفتارهای مدیریت زمان و استرس شغلی به وجود رابطه معکوس اشاره می­کند.

مکان[16] (1994) در تحقیق خود نشان داد کارکنانی که دارای قوه کنترل بر زمان هستند استرس شغلی کمتر و رضایت شغلی بیشتری را تجربه می کنند.

اسمیت و همکاران[17] (1995) در پژوهشی نشان دادند که وجود تقاضاهای چندگانه شغلی از فرد و محدود کردن دامنه تصمیم­گیری وی از علل بروز اصلی استرس در محیط­های شغلی است. آنان توجه به ارزش­هایی چون تقّید به اعتماد متقابل بین رؤسا و زیردستان به منظور واگذاری تصیمات و جلب مشارکت زیردستان در انجام امور محوله را از جمله راه­کارهای کاهش استرس شغلی در محیط­های سازمانی می­دانند.

کوهنرت و پالمر[18] (1999) در پژوهش خود نشان دادند که بین ادراک کارکنان از ارزش­هایی چون احساس امنیت و رتبه‌بندی آنان از سلامت روانی خود صرفه نظر از نوع شغل، سطح تحصیلات، حقوق و جنسیت رابطه وجود دارد.

لی [19] (2001) در تحقیق خود نشان داد که در سطح متوسطه، آشنایی با فرهنگ کلامی، تأمین بودجه و منابع، ارزش­های اجتماعی، دموگرافی، کنترل سیاسی، نوع مدرسه، تعادل در آموزش متناسب شده توسط مدرسه تبادلات کلامی در مدرسه، اثرات عاطفی، اثرات شناختی، سن، جایگاه زناشویی، مذهب، تجربه کلی تدریس، وضعیت راهنمایی، رتبه در مدرسه و نوع شخصیت، ارتباط معنی داری با استرس معلم دارند.

در تحقیقی کوپتا[20] (2002) نشان داد بین استرس‌های شغلی و سلامت روان کارمندان همبستگی معکوس و معناداری وجود دارد. هر چقدر سطح سلامت روانی افراد کاهش یابد، عوامل استرس‌زای شغلی افزایش خواهد یافت.

نتایج پژوهش ویدنر[21] (2002) نشان داد معلمانی که پی برده­اند مدیران از آنها حمایت ارزشی دارند نسبت به معلمانی که احساس می­کنند حمایت ارزشی کمی دریافت داشته‌اند، سطح پایینی از استرس را درک می­کنند.

استریک[22] (2004) در تحقیقی آشکار می­سازد که مدیران زن گرایش دارند با استرس شغلی بوسیله ارتباط داشتن با خدا و صحبت با همکاران درباره مشکلات شغلی به عنوان راهی برای مقابله با استرس رفتار کنند، در حالیکه مدیران مرد گزارش کردند که از به­کار گرفتن و درگیر شدن در سرگرمی­ها به عنوان یکی از روش­های مقابله با استرس استفاده می کنند.

   ایکس ای و همکاران[23] (2008) در پژوهشی نتیجه گرفتند که بین پایبندی به ارزش­ها و استرس شغلی رابطه منفی وجود دارد. کارکنان سنتی شاغل در سازمان­های مورد مطالعه از آن جا که پایبندی بیشتری به ارزش­ها از خود نشان می­دادند از استرس کمتری برخوردار بودند.

 

سؤالات پژوهش

1- ازدیدگاه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه ارزش­های حقوقی تا چه میزان در کاهش استرس شغلی نقش دارد؟

2- ازدیدگاه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه ارزش­های سیاسی تا چه میزان در کاهش استرس شغلی نقش دارد؟

3- ازدیدگاه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه ارزش­های اجتماعی تا چه میزان در کاهش استرس شغلی نقش دارد؟

4- آیا بین نظرات پاسخگویان با توجه به عوامل جمعیت شناختی (جنسیت، سابقه کار، رشته تحصیلی و سمت) در مورد نقش مؤلفه­های ارزشی درکاهش استرس شغلی تفاوت وجود دارد؟

 

 

 

روش پژوهش، جامعه و نمونه

 روش تحقیق توصیفی- پیمایشی و استنباطی از شاخه­ی میدانی می­باشد که با روش اسنادی مبانی نظری گردآوری شده و سپس با روش پیمایشی برای گردآوری داده­ها و اطلاعات اقدام گردیده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه در سال‌تحصیلی 89-88 می‌باشند که تعداد آنها بالغ بر 256 نفر بوده است که از این تعداد 180 نفر مرد و 76 نفر زن بوده­اند. در این پژوهش با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران[24] تعداد 156 نفر با استفاده از روش نمونه­گیری طبقه­ای متناسب با حجم برای شرکت در پژوهش حاضر انتخاب شدند.

 

 ابزار پژوهش

 ابزار تحقیق شامل پرسشنامه 50 سؤالی ارزش­ها است که یک پرسشنامه محقق ساخته است و 3 مؤلفه ارزش­های حقوقی، سیاسی و اجتماعی را مورد بررسی قرار می­دهد. این پرسشنامه بر اساس مطالعه متون نظری و ادبیات موجود در زمینه پژوهش ساخته شده است. در تدوین مؤلفه­های پژوهش پرسشنامه شوارتز نیز مورد بررسی قرارگرفته و مؤلفه­های تدوین شده در برخی از قسمت­ها با گویه­های آن پرسشنامه مطابقت داده شده است. سؤالات این پرسش­نامه بر اساس طیف پنج گزینه­ای لیکرت از خیلی زیاد تا خیلی کم تنظیم گردیده است. در این پژوهش جهت سنجش روایی از روایی محتوایی[25] و صوری[26] استفاده گردیده است. به این منظور پرسشنامه در اختیار چند متخصص موضوعی از جمله جامعه‌شناسان و صاحب­نظران در حیطه فلسفه و حقوق قرار گرفت و آنها روایی سؤالت را تأیید نمودند. به منظور بررسی اعتبار پرسشنامه نیز از فرمول آلفای کرونباخ استفاده شده ­است. این مقدار برای ارزش­های حقوقی 91/0، ارزش­های سیاسی 85/0 و ارزش­های اجتماعی 89/0 به دست آمد.

 

یافته­های پژوهش

سؤال اول: از دیدگاه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه ارزش­های حقوقی تا چه میزان در کاهش استرس شغلی نقش دارد؟

 

 

 

جدول (1): توزیع فراوانی و درصد پاسخ مرتبط با مؤلفه ارزش های حقوقی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان

سؤالات		خیلی­کم	کم	متوسط	زیاد	خیلی­زیاد	میانگین
1- آشنایی با فرآیند آزادی ارتباطات در سازمان	فراوانی درصد	0 0	2 3/1	26 7/16	78 50	50 1/32	12/4
2- آشنایی با حقوق فرد در قراردادها	فراوانی درصد	0 0	3 9/1	27 3/17	65 7/41	61 1/39	17/4
3- آشنایی با سیاست های کلی انضباطی	فراوانی درصد	0 0	3 9/1	20 8/12	73 8/46	60 5/38	21/4
4- اعتقاد به اصل سلسه مراتب اداری	فراوانی درصد	1 6/0	2 3/1	22 1/14	73 8/46	58 2/37	18/4
5- اعتقاد به کنترل توسط قانون نه افراد	فراوانی درصد	0 0	2 3/1	32 5/20	50 1/32	72 2/46	23/4
6- اعتقاد به آزادی قراردادهای فردی در سازمان	فراوانی درصد	0 0	11 1/7	34 8/21	60 5/38	51 7/32	96/3
7- اعتقاد به برابری طرفین در عقود سازمانی	فراوانی درصد	0 0	4 6/2	26 7/16	63 4/40	63 4/40	18/4
8- آشنایی با قانون کار	فراوانی درصد	0 0	3 9/1	23 7/14	63 4/40	67 9/42	24/4
9- اعتقاد به اصل حاکمیت قانون	فراوانی درصد	0 0	1 6/0	16 3/10	67 9/42	72 2/46	34/4
10- اعتقاد به لزوم آشنایی با حقوق فردی	فراوانی درصد	0 0	2 3/1	15 6/9	64 0/41	75 1/48	35/4
11- تعهد به منافع گروهی به جای منافع فردی	فراوانی درصد	2 3/1	2 3/1	20 8/12	45 8/28	87 8/55	36/4
12- اعتقاد به اصل مسئولیت ماموران دولت	فراوانی درصد	1 6/0	2 3/1	23 7/14	54 6/34	76 7/48	29/4
13- آشنایی با قواعد انتقال، ترفیع و تنزل مقام	فراوانی درصد	2 3/1	2 3/1	35 4/22	60 5/38	57 5/36	07/4
14- آگاهی از اصول و مفروضات اصل برائت	فراوانی درصد	2 3/1	5 2/3	47 1/30	64 41	38 4/24	83/3
15- اعتقاد به اصل تناسب مجازات و خطا	فراوانی درصد	2 3/1	4 6/2	25 16	68 6/43	57 5/36	11/4
16- اعتقاد به لزوم داشتن برنامه کار و التزام عملی به آن	فراوانی درصد	0 0	0 0	7 5/4	46 5/29	103 66	61/4
17- آگاهی از اصل توجه به اخبار متواتر نه خبر واحد	فراوانی درصد	0 0	3 9/1	19 2/12	60 5/38	74 4/47	31/4

یافته­های جدول (1) حاکی از آن است که میانگین نمره پاسخ در مؤلفه ارزش­های حقوقی از 61/4 تا 83/3 در نوسان بوده است. بیشترین میانگین بدست آمده مربوط به گویه 16 "اعتقاد به لزوم داشتن برنامه کار و التزام عملی به آن" و کم‌ترین میانگین مربوط به گویه 14 "آگاهی از اصول و مفروضات اصل برائت" بوده است.

جدول (2): مقایسه میانگین نمره میزان نقش مؤلفه ارزش‌های حقوقی در کاهش استرس از دیدگاه کارکنان با میانگین فرضی 3

	میانگین	S انحراف معیار	Se انحراف از میانگین	t	df درجه آزادی	p سطح معناداری
ارزش های حقوقی	21/4	49/0	039/0	45/30	155	000/0

 بر اساس یافته­های جدول (2) با احتمال بیش از 99% فرض صفر رد می­شود زیرا t محاسبه شده از t جدول بزرگتر بوده، بنابراین از دیدگاه کارکنان نقش مؤلفه ارزش­های حقوقی در کاهش استرس بالاتر از سطح متوسط می باشد.

سؤال دوم: ازدیدگاه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه ارزش­های سیاسی تا چه میزان در کاهش استرس شغلی نقش دارد؟

جدول (3): توزیع فراوانی و درصد پاسخ مرتبط با مؤلفه ارزش های سیاسی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان

سؤالات		خیلی‌کم	کم	متوسط	زیاد	خیلی‌زیاد	میانگین
18- اعتقاد به این که توزیع قدرت لازمه کار جمعی است	فراوانی درصد	0 0	6 8/3	33 2/21	56 9/35	61 1/39	10/4
19- قانون پذیری و قانون گرایی	فراوانی درصد	1 6/0	2 6/1	13 3/8	64 41	76 7/48	35/4
20- اعتقاد به تقسیم کار منطقی	فراوانی درصد	0 0	0 0	13 3/8	48 8/30	95 9/60	52/4
21- پای بندی به ضوابط به جای روابط	فراوانی درصد	0 0	2 3/1	15 6/9	42 9/26	97 2/62	5/4
22- اعتقاد به برخورداری از حق اظهار نظر	فراوانی درصد	3 9/1	1 6/0	12 7/7	51 7/32	89 1/57	42/4
23- اعتقاد به اصل مالکیت و سهیم بودن در منافع سازمان	فراوانی درصد	3 9/1	2 3/1	22 1/14	61 1/39	68 6/43	21/4
24- اعتقاد به این که لازمه انجام کار سازمانی صدور دستور از طرف مقامات مافوق است	فراوانی درصد	2 3/1	7 5/4	29 6/18	66 3/42	52 3/33	01/4
25- احساس تعهد به هنجارهای سازمانی	فراوانی درصد	0 0	2 3/1	16 3/10	68 6/43	70 9/44	32/4
26- اعتقاد به میزان اعتبار و تطابق تصمیمات باقوانین	فراوانی درصد	0 0	6 8/3	12 7/7	62 7/39	76 7/48	33/4

یافته­های جدول (3) حاکی از آن است که میانگین نمره پاسخ در مؤلفه ارزش­های سیاسی از 52/4 تا 01/4 در نوسان بوده است. بیشترین میانگین بدست آمده مربوط به گویه 20 "اعتقاد به تقسیم کار منطقی" و کمترین میانگین مربوط به گویه 24  "اعتقاد به اینکه لازمه انجام کار سازمانی صدور دستور از طرف مقامات مافوق است" بوده است.

 

جدول (4): مقایسه میانگین نمره میزان نقش مؤلفه ارزش های سیاسی در کاهش استرس ازدیدگاه کارکنان با میانگین فرضی 3

	میانگین	S انحراف معیار	Se انحراف از میانگین	t	df درجه آزادی	P سطح معناداری
ارزش های­سیاسی	31/4	53/0	042/0	69/30	155	000/0

 بر اساس یافته­های جدول (4) با احتمال بیش از 99 % فرض صفر رد می­شود زیراt محاسبه شده ازt جدول بزرگتر بوده، بنابراین از دیدگاه کارکنان نقش مؤلفه ارزش­های سیاسی در کاهش استرس بالاتر از سطح متوسط می­باشد.

سؤال سوم: ازدیدگاه کارکنان اداره آموزش و پرورش منطقه جلگه ارزشهای اجتماعی تا چه میزان در کاهش استرس شغلی نقش دارد؟

جدول (5): توزیع فراوانی و درصد پاسخ مرتبط با مؤلفه ارزش های اجتماعی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان

سؤالات		خیلی کم	کم	متوسط	زیاد	خیلی زیاد	میانگین
27- رعایت ارزش های سازمانی گروهی	فراوانی درصد	0 0	3 9/1	22 1/14	66 3/42	65 7/41	23/4
28- اعتقاد به اصل برابری	فراوانی درصد	2 3/1	1 6/0	19 2/12	48 8/30	86 1/55	37/4
29- اعتقاد به ایستادگی و استقامت در انجام وظایف	فراوانی درصد	0 0	1 6/0	16 3/10	56 9/35	83 2/53	41/4
30- پرهیز از اظهار نظر مخرب درباره دیگران	فراوانی درصد	0 0	7 5/4	21 5/13	52 3/33	76 7/48	26/4
31- تمایل نشان دادن به عضویت درگروه و پرهیز از تک روی	فراوانی درصد	2 3/1	3 9/1	15 6/9	64 41	72 2/46	28/4
32- تمایل به دریافت بازخوردار شادی از دیگران	فراوانی درصد	1 6/0	2 3/1	30 2/19	69 2/44	54 6/34	10/4
33- تمایل به بر طرف کردن نیازهای دیگران	فراوانی درصد	1 6/0	1 6/0	12 7/7	63 4/40	79 6/50	39/4
34- تعهد نسبت به افراد	فراوانی درصد	0 0	3 3/1	13 3/8	59 8/37	82 6/52	41/4
35- توانایی کنترل تکانش ها	فراوانی درصد	0 0	3 9/1	17 9/10	70 9/44	66 3/42	27/4
36- توانایی سازگاری با افراد	فراوانی درصد	0 0	1 6/0	16 3/10	53 34	86 1/55	43/4
37- داشتن حس اعتماد به دیگران	فراوانی درصد	0 0	1 6/0	17 6/10	42 9/26	96 5/61	49/4
38- احساس مسئولیت در مقابل محیط انسانی	فراوانی درصد	0 0	1 6/0	10 4/6	55 3/35	90 7/57	5/4
39- اعتقاد به اصل بخشش و گذشت در برابر خطای دیگران	فراوانی درصد	0 0	2 3/1	10 4/6	58 2/37	86 1/55	46/4
40- پای بندی به بیانیه های ارزشی تدوین شده توسط گروه	فراوانی درصد	0 0	5 2/3	12 7/7	76 7/48	63 4/40	27/4

 یافته­های جدول (5) حاکی از آن است که میانگین نمره پاسخ در مؤلفه ارزش­های اجتماعی از 50/4 تا 10/4 در نوسان بوده است. بیشترین میانگین بدست آمده مربوط به گویه 38 "احساس مسئولیت در مقابل محیط انسانی و کمترین میانگین مربوط به گویه32 " تمایل به دریافت بازخورد شادی از دیگران" بوده است.

جدول (6): مقایسه میانگین نمره میزان نقش مؤلفه ارزش های اجتماعی در کاهش استرس از دیدگاه کارکنان بامیانگین فرضی 3

	میانگین	S انحراف معیار	Se انحراف از میانگین	t	df درجه آزادی	P سطح معناداری
ارزش های اجتماعی	35/4	47/0	038/0	26/35	155	000/0

بر اساس یافته­های جدول (6) با احتمال بیش از 99 % فرض صفر رد می­شود. زیرا t محاسبه شده از t جدول بزرگتر بوده بنابراین از دیدگاه کارکنان نقش مؤلفه ارزش­های اجتماعی در کاهش استرس بالاتر از سطح متوسط می­باشد.

 

سؤال چهارم: آیا بین نظرات پاسخگویان با توجه به عوامل جمعیت شناختی (جنسیت، سابقه کار، رشته تحصیلی و سمت) در مورد نقش مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی تفاوت وجود دارد؟

 

 

 

جدول 7: مقایسه میانگین نمره مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان برحسب جنسیت

مؤلفه‌های ارزشی	زن	مرد	t	P
		s		s
حقوقی	13/4	46/0	25/4	51/0	38/1-	168/0
سیاسی	20/4	46/0	35/4	55/0	56/1-	120/0
اجتماعی	30/4	43/0	37/4	49/0	82/0-	418/0

یافته­های جدول (7) حاکی از آن است که چون t مشاهده شده در خصوص کلیه نمره مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان از مقدار بحرانی جدول کمتر است پس بین زنان و مردان در رابطه با مؤلفه­های ارزشی فوق تفاوت معنادار وجود ندارد. یعنی مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان از نظر زنان و مردان تفاوت ندارد.

 

جدول 8: مقایسه میانگین نمره مؤلفه های ارزشی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان

بر حسب سابقه کار

مؤلفه‌های ارزشی

5-1

10-6

15-11

20-16

25-20

25 به بالا

F

p

s

s

s

s

s

s

حقوقی

97/3

45/0

29/4

49/0

16/4

55/0

34/4

53/0

27/4

41/0

13/4

41/0

86/1

104/0

سیاسی

17/4

35/0

31/4

54/0

22/4

66/0

41/4

62/0

41/4

37/0

38/4

44/0

75/0

584/0

اجتماعی

21/4

50/0

37/4

47/0

28/4

51/0

44/4

52/0

42/4

32/0

35/4

47/0

74/0

594/0

 یافته های جدول (8) حاکی از آن است که چون F مشاهده شده در خصوص کلیه مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان از مقدار بحرانی جدول کمتر است پس بین نظرات کارکنان بر حسب سابقه کار در رابطه با عوامل فوق تفاوت معنادار وجود ندارد.

 

جدول 9: مقایسه میانگین نمره مؤلفه‌های ارزشی در کاهش استرس از دیدگاه کارکنان بر حسب رشته تحصیلی

مؤلفه‌های ارزشی	علوم تربیتی		علوم پایه		آموزش ابتدایی		F	P
		s		s		s
حقوقی	41/4	50/0	25/4	47/0	22/4	50/0	166/0	847/0
سیاسی	34/4	48/0	21/4	60/0	35/4	58/0	811/0	446/0
اجتماعی	36/4	47/0	31/4	46/0	34/4	54/0	162/0	851/0

یافته­های جدول (9) حاکی از آن است که چون F مشاهده شده در خصوص کلیه مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان از مقدار بحرانی جدول کمتر است پس بین نظرات کارکنان بر حسب رشته تحصیلی در رابطه با مؤلفه­های فوق تفاوت معنادار وجود ندارد.

 

جدول 10: مقایسه میانگین نمره مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی از دیدگاه کارکنان بر حسب سمت

مؤلفه های ارزشی	مدیر		دبیر		اموراداری		آموزگار		F	p
		s		S		s		s
حقوقی	23/4	50/0	25/4	48/0	09/4	52/0	16/4	53/0	619/0	603/0
سیاسی	34/4	58/0	33/4	51/0	14/4	63/0	29/4	52/0	587/0	624/0
اجتماعی	52/4	47/0	36/4	43/0	22/4	54/0	30/4	55/0	19/1	315/0

یافته­های جدول (10) حاکی از آن است که چون F مشاهده شده در خصوص کلیه مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس کارکنان از مقدار بحرانی جدول کمتر است پس بین نظرات کارکنان بر حسب سمت در رابطه با مؤلفه­های فوق تفاوت معنادار وجود ندارد.

 

بحث و نتیجه‌گیری

از دیدگاه کارکنان نقش مؤلفه ارزش­های حقوقی در کاهش استرس بالاتر از سطح متوسط می­باشد. بیشترین میانگین بدست آمده مربوط به گویه 16 "اعتقاد به لزوم داشتن برنامه کار و التزام عملی به آن" و کمترین میانگین مربوط به گویه 14 " آگاهی از اصول و مفروضات اصل برائت" بوده است.

داشتن برنامه کاری مشخص و عملکرد در راستای آن مانند داشتن نقشه راه، مفید و باعث جلوگیری از سردرگمی کارکنان و در نتیجه انجام کار به صورت بهینه می­گردد. این امر از طرفی باعث جلوگیری از ضایع شدن حقوق ارباب رجوع می­گردد و از طرف دیگر باعث افزایش اثربخشی کار فردی کارکنان می‌گردد. در اکثر سازمان­ها و ارگان‌ها داشتن برنامه کار به صورت مکتوب از الزامات محسوب می­گردد. با داشتن برنامه کاری مشخص شخص دچار سردرگمی نمی­گردد و از طرفی امکان ارزیابی مناسب و دقیق از عملکرد کارکنان فراهم می­شود. نتایح این پژوهش با نتایج لری(1986)، آتکینز(1990) و مکان(1994) که در تحقیقات خود نشان دادند بین مدیریت زمان مدیران و کارکنان و استرس شغلی رابطه معکوسی وجود دارد همسو می­باشد.

نتیجه دیگر تحقیق بیانگر آن است که از دیدگاه کارکنان نقش مؤلفه ارزش­های سیاسی در کاهش استرس بالاتر از سطح متوسط می­باشد. بیشترین میانگین بدست آمده مربوط به گویه 20 "اعتقاد به تقسیم کار منطقی" و کمترین میانگین مربوط به گویه 24 "اعتقاد به اینکه لازمه انجام کار سازمانی صدور دستور از طرف مقامات مافوق است" بوده است. هر چند تقسیم کار تاریخی دیرینه دارد،‌ اما تنها از قرن هیجدهم به این سوست که جوامع بشری از این قانون آگاهی یافته‌اند از عهد باستان نیز بسیاری از متفکران اهمیت این قانون را می‌دانسته‌اند.

امروزه تقسیم کار بسیار عمومیت یافته، صنعت امروزی بیش از پیش به ساخت و کارهای نیرومند، به گروه‌بندی‌های بزرگ نیرو و سرمایه و در نتیجه حد اعلای تقسیم کار گرایش دارد. نکته قابل ذکر آن است که ارزش­های سیاسی با عواملی چون قدرت، مسئولیت، نفوذ بر دیگران و مالکیت در ارتباط می‌باشد. از طرف دیگر نحوه اداره هر سازمان رابطه مستقیم با طرز فکر و نگرش مدیران آن سازمان دارد. در این رابطه ذکر این مطلب ضروری به نظر می­رسد که هر چه مدیران اعتقاد به عملکرد مشارکتی داشته باشند بیشتر کارکنان را در امور سازمان مشارکت می­دهند و بر عکس نگرش فرد گرایی مدیر باعث عدم استفاده مناسب و مطلوب از مشارکت گروهی در امور می­گردد و امروزه ثابت گردیده که مشارکت کارکنان و تقسیم کار بین آنان باعث افزایش کارایی و بهره‌وری هر سازمان می گردد و تعلق سازمانی کارکنان را افزایش می دهد.

نتایج تحقیق فوق با نتایج تحقیق خلیلی(1386) که نشان داد بین سبک تصمیم­گیری مشورتی با گرایش­های ارزشی، مذهبی، سیاسی، اجتماعی، هنری و نظری رابطه معناداری وجود دارد و نیز بین سبک تصمیم­گیری مشارکتی نیز با گرایش­های ارزشی، مذهبی، سیاسی، اجتماعی، هنری و نظری رابطه معناداری وجود دارد همسو می­باشد. همچنین با نتایج تحقیق لی[27] (2001) که نشان داد در سطح متوسطه، آشنایی با فرهنگ کلامی، تأمین بودجه و منابع، ارزش­های اجتماعی، دموگرافی، کنترل سیاسی، نوع مدرسه، تعادل در آموزش متناسب شده توسط مدرسه تبادلات کلامی در مدرسه، اثرات عاطفی، اثرات شناختی، سن، جایگاه زناشویی، مذهب، تجربه کلی تدریس، وضعیت راهنمایی، رتبه در مدرسه و نوع شخصیت، ارتباط معنی­داری با استرس معلم دارند و نیز با نتایج تحقیق اسمیت و همکاران (1995) که نشان دادند محدود کردن دامنه تصمیم­گیری کارکنان از علل بروز اصلی استرس در محیط‌های شغلی است همسو می­باشد.

همچنین کارکنان اعتقاد دارند نقش مؤلفه ارزش­های اجتماعی در کاهش استرس بالاتر از سطح متوسط می­باشد. بیشترین میانگین بدست آمده مربوط به گویه 38 "احساس مسئولیت در مقابل محیط انسانی" و کمترین میانگین مربوط به گویه 32 " تمایل به دریافت بازخورد شادی از دیگران" بوده است.

با توجه به اینکه جامعه ما یک جامعه اسلامی بوده و کلیه ارزش­ها به علت دارا بودن بار معنوی و اسلامی دارای اهمیت و ارزش می­باشد و با توجه به دستورات الهی و آیات و روایات متعدد درخصوص احساس مسئولیت در مقابل دیگران، به راحتی درمی­یابیم که در فرهنگ ایرانی و اسلامی و در محیط‌های فرهنگی مانند آموزش و پرورش توجه به دیگران حتی قبل از توجه و رسیدگی به خود و احساس مسئولیت در مقابل دیگران از ارزش بالایی برخوردار می­باشد.

نتایج تحقیق فوق با نتایج تحقیق کیوان‌زاده و همکاران(1387) و قدسی(1386) که نشان دادند معنویت، تعهد سازمانی و استرس شغلی پیش‌بین­های معناداری برای رضایت شغلی هستند و همچنین میزان استرس شغلی مشاورانی که در جو سازمانی بسته و بیگانه مشغول به کار هستند به طور معناداری بالاتر از میزان استرس شغلی مشاورانی است که در جو سازمانی باز مشغول به کار هستند همسو می­باشد.

یافته­ها حاکی از آن است که بین نظرات کارکنان در رابطه با نقش مؤلفه­های ارزشی در کاهش استرس شغلی بر حسب جنسیت، سابقه کار، رشته تحصیلی و سمت تفاوت معنادار وجود ندارد. محمدی (1381) نیز در پژوهش خود نشان داد که شیوع عوامل استرس­زا در بین معلمان زن و مرد، معلمان کم‌سابقه و باسابقه و با مدرک تحصیلی زیرکارشناسی و مدارک بالاتر تفاوت معنی­داری وجود ندارد. همچنین کوهنرت و پالمر[28] (1999) در پژوهش خود نشان دادند که بین ادراک کارکنان از ارزش­هایی چون احساس امنیت و رتبه­بندی آنان از سلامت روانی خود صرف‌نظر از نوع شغل، سطح تحصیلات، حقوق و جنسیت رابطه وجود دارد. بنابراین نتایج این تحقیق با تحقیقات فوق همسو می باشد.

 

مآخذ

ایروانی، غ.، (1384). "شناسایی عوامل سازمان و شغلی استرس‌زای کارکنان امور مشترکین شرکت توزیع برق اصفهان"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

پیفر، و.، (1387). "استرس و روش­های مقابله با آن"، ترجمه آ.، افروز و م.، نقیبی‌راد، نشر فرهنگ اسلامی، [چاپ ششم]، تهران.

خلیفه، ع.، (1378). "بررسی روان شناختی تحول ارزش‌ها"، ترجمه ح سیدی، انتشارات صفوه؛ تهران.

خلیلی، ع.، (1386). "رابطه بین شیوه­های تصمیم گیری و نظام ارزشی مدیران مدارس راهنمایی و دبیرستان­های شهرستان آباده"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

رابینز، اس پی (1388). "تئوری سازمان. ساختار، طراحی و کاربرد"، ترجمه م لوانی، انتشارات دانشگاه تهران، [چاپ دوم]، تهران.

رضایی، م.، (1389). "پژوهشی در ارزش­های اجتماعی"، http://www.noormags.com، دسترسی: 18/2/89

زارعی متین، ح.، (1384). "تبیین الگوی فرهنگ سازمانی براساس ارزش­های اسلامی در محیط و نقش آن بر رضایت شغلی"، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

سمیعی، ف.، و نشاط دوست، ح.، (1384). "بررسی رابطه بین نظام ارزش­ها و خلاقیت در دانشجویان"، سال اول دانشگاه اصفهان.

شریفی، م.، (1382). "بررسی سلسله مراتب ارزش­های دانشجویان و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا. 

شکر خدایی، ن.، و باطنی پور، م.، (1388). "بررسی میزان استرس شغلی در میان کارگران شرکت مهنام جم کاشان"، مجله دانشگاه علوم پزشکی کاشان، ج1.

قدسی، احقر (1386). "بررسی نقش جو سازمانی مدرسه در استرس شغلی مشاوران دوره متوسطه تهران"، پژوهشکده تعلیم و تربیت.

کودرون، ل.، (1385). "استرس را به زانو درآوریم"، ترجمه ف.، صالحی، انتشارات طلایه، تهران.

لوکر، ت.، وگرگسون، ا.، (1385). "خودآموز مدیریت استرس"، ترجمه م ژکان، نشر دانژه، تهران.

محمدی، م.، (1382). "بررسی عوامل استرس­زای شغلی دبیران تربیت بدنی شهر رشت"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه گیلان.

نجفی‌پور، م (1386) "مجموعه کتاب­های سلامت روان (2)"، انتشارات نسل نو اندیش، [چاپ اول]، تهران.

نیکوگفتار، م.،(1386). "رابطه بین سلسله مراتب ارزش­ها و سلامت عمومی" http://www.noormags.com.

هاشم‌زاده اورنگی، م.، و بهره‌دار، م.، (1389). "استرس شغلی و رابطه آن با سلامت روان در کارکنان بیمارستان­های شهرشیراز"، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، پاییز و زمستان، پیاپی 22-23.

Atkins, T., (1990). The Relationship Among uses of time Management techniques source of stress in high school principals: Dissertation Abstract: University of connecticut.

Copta, j., (2002). Astudy of the factors affecting job, Related stress and Rel ation ship between its at health Hochen T 2006 The stady of sirvirioes Employee job stress for privatization of government enter pras-case of Taiwan fertilizer company Empleyee misters Thesis-Human resource management department.

Kline. Karin.,(2005). Corporate values as multi –domain. Multi domain. Antecedents of leader behavior. at www. proquest.com (6)

Kuhnert, F., and pulmer, T., (1999). Effect of the work environment on the relationship between job security and self reported helth, Jornal of assessment and rehabilitation pp.

Leary, F., (1986). Stress, time management and selected demographic factors: Ph.D. Dessertation.

Lee, ch., (2001). The Relation ship between external environ ments and teacher, stress, The Chinese university of nongkong, DAL-A 62/09. P.2939 may 2002.

Macan, T., (1994). Time Management: test a model, Journal of applied psychology, 1994, 79 (3): 381-391.

Mussig, D.J.,(2003). A research and skills training frame work for values-driven leadership. Available at www.Emerald.com (1-9).

Schwartz, S.H., & Melech, G., (2001). Extending the cross- cultural validity of the theory of basic human values whit different method of measurement journal of cross, Cultural psychology, 32.

Strike, I. H., (2004). An investigation of leadership practiesesand jop. Related stressors of selected texas 5 A high school principlas, texas A 8 M unireversity.

Smit, F., & kaminstein, A and makadok, s., (1995). Workers’ with type tendencies, jornal of management.

Weidner, P.E. (2002). stress and the teache: A comparison of job related stress Among Public and pirvate elementary teacher, Loyuola university of Chicago.

Xie, JL & Schaubroeck, J., & Lam, SS.(2008). Theories of job stress and the role of traditional values:a longitudinal study in China, American Psychological Association.

 

 

 

---

• 1 - استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
• 2- کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
• 3- کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (نویسنده مسئول)

 

 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ·                       [4]- Rubinz

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ·                       [5]- Mussing

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     ·                  [6]- khalefeh

                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ·                       [7]- Loccer & Geregson

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         ·                       [8]- Piffer

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   ·                       [9]- Codron

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       ·                       [10]- Kline

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ·                       Briddell -[11]

[12]- Xie

[13]- Schwartz

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      ·                       [14]- Leary

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ·                        Atkinz - [15]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                ·                       Macan -[16]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           ·                        Smit & ed-[17]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                       ·                       Kuhnert & Pulme- [18]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          ·                       Lee -[19]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   ·                       Copta -[20]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             ·                       Weidner -[21]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       ·                       [22]- Strike

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                ·                       [23]- Xie at al

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  ·                       kokran -[24]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                             ·                       content validit -[25]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                             ·                       content validit -[26]

[27]- Lee

•  

                                                                                                                                                                                                                                                                                                     ·                       [28]- Kuhnert & Pulmar

مراجع

ایروانی، غ.، (1384). "شناسایی عوامل سازمان و شغلی استرس‌زای کارکنان امور مشترکین شرکت توزیع برق اصفهان"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

پیفر، و.، (1387). "استرس و روش­های مقابله با آن"، ترجمه آ.، افروز و م.، نقیبی‌راد، نشر فرهنگ اسلامی، [چاپ ششم]، تهران.

خلیفه، ع.، (1378). "بررسی روان شناختی تحول ارزش‌ها"، ترجمه ح سیدی، انتشارات صفوه؛ تهران.

خلیلی، ع.، (1386). "رابطه بین شیوه­های تصمیم گیری و نظام ارزشی مدیران مدارس راهنمایی و دبیرستان­های شهرستان آباده"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

رابینز، اس پی (1388). "تئوری سازمان. ساختار، طراحی و کاربرد"، ترجمه م لوانی، انتشارات دانشگاه تهران، [چاپ دوم]، تهران.

رضایی، م.، (1389). "پژوهشی در ارزش­های اجتماعی"، http://www.noormags.com، دسترسی: 18/2/89

زارعی متین، ح.، (1384). "تبیین الگوی فرهنگ سازمانی براساس ارزش­های اسلامی در محیط و نقش آن بر رضایت شغلی"، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

سمیعی، ف.، و نشاط دوست، ح.، (1384). "بررسی رابطه بین نظام ارزش­ها و خلاقیت در دانشجویان"، سال اول دانشگاه اصفهان.

شریفی، م.، (1382). "بررسی سلسله مراتب ارزش­های دانشجویان و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا. 

شکر خدایی، ن.، و باطنی پور، م.، (1388). "بررسی میزان استرس شغلی در میان کارگران شرکت مهنام جم کاشان"، مجله دانشگاه علوم پزشکی کاشان، ج1.

قدسی، احقر (1386). "بررسی نقش جو سازمانی مدرسه در استرس شغلی مشاوران دوره متوسطه تهران"، پژوهشکده تعلیم و تربیت.

کودرون، ل.، (1385). "استرس را به زانو درآوریم"، ترجمه ف.، صالحی، انتشارات طلایه، تهران.

لوکر، ت.، وگرگسون، ا.، (1385). "خودآموز مدیریت استرس"، ترجمه م ژکان، نشر دانژه، تهران.

محمدی، م.، (1382). "بررسی عوامل استرس­زای شغلی دبیران تربیت بدنی شهر رشت"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه گیلان.

نجفی‌پور، م (1386) "مجموعه کتاب­های سلامت روان (2)"، انتشارات نسل نو اندیش، [چاپ اول]، تهران.

نیکوگفتار، م.،(1386). "رابطه بین سلسله مراتب ارزش­ها و سلامت عمومی" http://www.noormags.com.

هاشم‌زاده اورنگی، م.، و بهره‌دار، م.، (1389). "استرس شغلی و رابطه آن با سلامت روان در کارکنان بیمارستان­های شهرشیراز"، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، پاییز و زمستان، پیاپی 22-23.

Atkins, T., (1990). The Relationship Among uses of time Management techniques source of stress in high school principals: Dissertation Abstract: University of connecticut.

Copta, j., (2002). Astudy of the factors affecting job, Related stress and Rel ation ship between its at health Hochen T 2006 The stady of sirvirioes Employee job stress for privatization of government enter pras-case of Taiwan fertilizer company Empleyee misters Thesis-Human resource management department.

Kline. Karin.,(2005). Corporate values as multi –domain. Multi domain. Antecedents of leader behavior. at www. proquest.com (6)

Kuhnert, F., and pulmer, T., (1999). Effect of the work environment on the relationship between job security and self reported helth, Jornal of assessment and rehabilitation pp.

Leary, F., (1986). Stress, time management and selected demographic factors: Ph.D. Dessertation.

Lee, ch., (2001). The Relation ship between external environ ments and teacher, stress, The Chinese university of nongkong, DAL-A 62/09. P.2939 may 2002.

Macan, T., (1994). Time Management: test a model, Journal of applied psychology, 1994, 79 (3): 381-391.

Mussig, D.J.,(2003). A research and skills training frame work for values-driven leadership. Available at www.Emerald.com (1-9).

Schwartz, S.H., & Melech, G., (2001). Extending the cross- cultural validity of the theory of basic human values whit different method of measurement journal of cross, Cultural psychology, 32.

Strike, I. H., (2004). An investigation of leadership practiesesand jop. Related stressors of selected texas 5 A high school principlas, texas A 8 M unireversity.

Smit, F., & kaminstein, A and makadok, s., (1995). Workers’ with type tendencies, jornal of management.

Weidner, P.E. (2002). stress and the teache: A comparison of job related stress Among Public and pirvate elementary teacher, Loyuola university of Chicago.

Xie, JL & Schaubroeck, J., & Lam, SS.(2008). Theories of job stress and the role of traditional values:a longitudinal study in China, American Psychological Association.