بررسی وضعیت خلاقیت مدیران مدارس شهرستان اردبیل و رابطه آن با اثربخشی مدیران

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 5، دوره 1، شماره 2، شهریور 1387، صفحه 121-160   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدعلی فرنیا¹؛ محمد هنرمند²

¹عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

²کارشناس ارشد مدیریت آموزشی

چکیده

          شناسایی و سنجش خلاقیت مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و نمین و بررسی رابطۀ آن با اثر بخشی مدیران و مدارس آنها از اهداف اصلی تحقیق به شمار می رود روش تحقیق پژوهش حاضراز نوع توصیفی پیمایشی است پژوهش حاضر از نوع توصیفی و پیمایشی است.جامعه آماری آن راکلیه مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و شهرستان نمین که تعداد آنها 227 نفرو دبیران که 2280نفر  است را تشکیل می دهد.در این پژوهش از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی شد ه است مدیران به ترتیب زن و مرد به تعداد 39 و 48 نفر جمعا به تعداد 87 نفر مشخص گردیده است همچنین برای بدست آوردن نمونه دبیران برحسب تعداد مدیر، برای هرمدیر تعداد 3 نفر دبیر قابل دسترس به صورت تصادفی برای سنجش اثر بخشی مدرسه و مدیر انتخاب گردیده است . پس از تهیه ادبیات و پیشینه و تحقیق برای جمع آوری داده ها و تعیین خلاقیت مدیران مدارس پرسشنامه 60 سوالی و برای تعیین اثر بخشی مدیران و مدارس آنها پرسشنامه 30 سوالی که هر دو پرسشنامه با مقیاس درجه بندی لیکرت و با آلفای کرانباخ اعتبار یابی شده اند مورد استفاده قرار گرفت . سپس داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون آمار مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند .بررسی نشان داد که بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در یکپارچگی هنجاری ، بین خلاقیت مدیران و جنسیت آنان ، بین خلاقیت مدیران با رشته تحصیلی آنان تفاوت وجود دارد ولی بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در انطباق و سازگاری ، بین خلاقیت  مدیران و اثر بخشی آنها در انسجام و کارکرد یگانگی ، بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی  آنها در نیل به هدف ، بین خلاقیت مدیران با جنسیت ، بین خلاقیت مدیران با رشتۀ  تحصیلی رابطۀ معنی داری وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

خلاقیت؛ اثربخشی؛ انطباق و سازگاری؛ یکپارچگی انسجام و کارکرد یگانگی؛ نیل به اهداف

اصل مقاله

  

   

   

«علوم تربیتی»

   

سال اول،  شماره دوم،  تابستان 1387

   

صص 121-160

   

   

    

 

 

 

 

بررسی وضعیت خلاقیت مدیران مدارس شهرستان اردبیل و رابطه آن

با اثربخشی مدیران

دکتر محمدعلی فرنیا[1]

محمد هنرمند[2]

 

چکیده                                                           

          شناسایی و سنجش خلاقیت مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و نمین و بررسی رابطۀ آن با اثر بخشی مدیران و مدارس آنها از اهداف اصلی تحقیق به شمار می رود روش تحقیق پژوهش حاضراز نوع توصیفی پیمایشی است پژوهش حاضر از نوع توصیفی و پیمایشی است.جامعه آماری آن راکلیه مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و شهرستان نمین که تعداد آنها 227 نفرو دبیران که 2280نفر  است را تشکیل می دهد.در این پژوهش از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی شد ه است مدیران به ترتیب زن و مرد به تعداد 39 و 48 نفر جمعا به تعداد 87 نفر مشخص گردیده است همچنین برای بدست آوردن نمونه دبیران برحسب تعداد مدیر، برای هرمدیر تعداد 3 نفر دبیر قابل دسترس به صورت تصادفی برای سنجش اثر بخشی مدرسه و مدیر انتخاب گردیده است . پس از تهیه ادبیات و پیشینه و تحقیق برای جمع آوری داده ها و تعیین خلاقیت مدیران مدارس پرسشنامه 60 سوالی و برای تعیین اثر بخشی مدیران و مدارس آنها پرسشنامه 30 سوالی که هر دو پرسشنامه با مقیاس درجه بندی لیکرت و با آلفای کرانباخ اعتبار یابی شده اند مورد استفاده قرار گرفت . سپس داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون آمار مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند .بررسی نشان داد که بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در یکپارچگی هنجاری ، بین خلاقیت مدیران و جنسیت آنان ، بین خلاقیت مدیران با رشته تحصیلی آنان تفاوت وجود دارد ولی بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در انطباق و سازگاری ، بین خلاقیت  مدیران و اثر بخشی آنها در انسجام و کارکرد یگانگی ، بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی  آنها در نیل به هدف ، بین خلاقیت مدیران با جنسیت ، بین خلاقیت مدیران با رشتۀ  تحصیلی رابطۀ معنی داری وجود ندارد.

   واژگان کلیدی:خلاقیت؛ اثربخشی؛ انطباق و سازگاری؛ یکپارچگی انسجام و کارکرد یگانگی ؛ نیل به اهداف 

مقدمه

      بشر کنونی در آغاز هزارۀ سوم در اوج جهش ها ی پی درپی و تغییر در رفتارها ومنش هاست که بناچار نظام تعلیم و تربیت و فرایند یاد دهی و یادگیری را نیز تحت تاثیر قرار می دهد .بدون تردید درآستانۀ قرن بیست و یکم ، نظام آموزش و پرورش با مشکلات متعدد و چالش های فراوان در ارتباط با جامعه ، اقتصادی و فرهنگ روبروست.در عصری که بقول تافلر عصر دانایی است  ، نه تنها کالا ، خدمات و سرمایه ها بین ملل مختلف دنیا به آسانی به گردش درمی آید، بلکه افکار دانش بشری نیز آسان تر و بی حد و مرز تر از گذشته مبادله می شود . و علم و دانش و تکنولوژی رشد شتابانی تافته است ، آموزش وپروش این عصر نمی تواند نسبت به این تحولات بی تفاوت مانده ،رویکرد مناسبی نداشته باشد.                                                        

       مسائل امروز سازمان ها با راه حل های دیروز حل شدنی نیست و پیش بینی آینده مشکلات آتی را حل نمی کند، بلکه باید برای پیش سازی آینده اقدام کرد. امروز شرایط  محیطی و قواعد بازی به حدی بی رحم، پیچیده، پویا و نا مطمئن گردیده که سازمان ها دیگر نمی توانند با تغییرات واصلاحات سطحی و ظاهری در ساختار روشها، سیستم ها و... حیات بلند مدت خود را تضمین کنند. لذا سازمان های امروزی باید چنین نگرشی را در اذهان مدیران و کارکنان خود بوجود آورند که «آینده، وجود ندارد، بلکه باید آن را خلق کرد و فقط سازگاری با تغییر کافی نیست بلکه باید آن را دوست داشت»(هارولدکونتزودیگران،1370).امروزه سازمان ها نمی توانند با دل بستن به توان بالای تولید و اجرای چند طرح خلاق بر رقبای کوچک، ضعیف، نو آور، فرصت گرا و کم هزینه فایق آیند ،آنها باید شرایطی را فراهم کنند تا استعداد خلاقیت کارکنان بارور شده و همه آنان روحیه کار‌آفرینی پیدا کرده و بتوانند به راحتی وبا تداوم و بطور فردی یا گروهی فعالیتهای نو آورانه خود را به اجرا در آورند. پدیده خلاقیت و نو آوری، مثل بسیاری از خصیصه های دیگر انسانی در آحاد نوع بشر یافت می شود و این انگیزش ها و شرایط محیطی و فردی است که عامل خلاقیت را آشکار می کند. خلاقیت بعنوان یک حالت روانی و ذهنی در قلمرو علم روانشناسی  ظهور می کند. از آنجائی که عمده کار و فعالیت انسان در سازمان ها انجام می شود ،عامل ایجاد و پرورش خلاقیت در محدوده علم و هنر مدیریت قرار می گیرد و مدیران می توانند ظهور خلاقیت را در سازمان ها  با ایجاد زمینه های مناسب تسریع و یا با ایجاد فضای نامناسب آن راکند و یا عقیم کنند. دامنه خلاقیت های بزرگ به آثار بزرگ اجتماعی منجر می گردد و از قلمرو فرد و سازمان خارج می شود در اینجاست که نقش جامعه در ایجاد زمینه های لازم برای ظهور و رشد ابتکار و خلاقیت و نوآوری بر جسته می گردد.(آقایی فیشایی، 1377) در یک سازمان ، خلاقیت می تواند در یک کالای جدید در عرضه یک خدمت تازه و یا در یک روش نوین انجام کارها آشکار شود. اگر چه این بحث در محور فرآیند خلاقیت است ، در عین حال بر این دلالت دارد که سازمان ها نه تنها به زایش اندیشه های نو می پردازند، بلکه آنها را به موارد عملی در قلمرو کار سازمان تبدیل می کنند( هارولد کنتز و دیگران 1370).خلاقیت از موضوعاتی است که در تحقیقات علمی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است، دلایل این غفلت را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1-  وجود عقاید سنتی مبتنی بر ارثی بودن خلاقیت و بی اثر بودن تربیت آن.

2-  اعتقاد به اینکه افراد باهوش در زندگی موثرتر از افراد خلاق هستند در نتیجه نبودن رغبت به پرورش افراد خلاق.

3-  کم بودن افرادی که دارای قوه خلاقیت هستند در سطح جامعه.

4-  مطالعه و اندازه گیری خلاقیت بسیار مشکل است( هاشمی شعف، 1383).

اگر مدیری در مدرسه یا هر سازمان دیگری خلاق باشد ، موجب سود دهی و رشد سازمان شده و می تواند با ارائه راهکارهای جدید ، منابع مورد نیاز سازمان را تامین کند و سازمان را با شرایط متغیر محیطی سازگار کرده و همچنین موجب نوآوری و بهره وری سازمان شده و رضایت و تعهد کارکنان را به همراه داشته باشد ، که اینها در نهایت به اثر بخشی سازمانی و اثر بخشی مدیر منجر می شود .بنابراین در این تحقیق محقق در پی یابی به اهداف ذیل در شهرستان های اردبیل و نمین بوده است:

      1-تعیین میزان خلاقیت مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و نمین

      2- تعیین میزان اثر بخشی مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و نمین

      3- مشخص کردن رابطه متغیرهای جنس ، رشته تحصیلی با اثر بخشی مدیران

     4- مشخص کردن رابطه متغیرهای جنس ، رشته تحصیلی با خلاقیت مدیران

     5- مقایسه میزان اثر بخشی مدارس متوسطه نواحی 1 و 2 شهرستان اردبیل و منطقه نمین با همدیگر

     6-مقایسه میزان خلاقیت مدارس متوسطه نواحی 1 و 2 شهرستان اردبیل و منطقه نمین با همدیگر

مبانی نظری پژوهش

     1- خلاقیت بعنوان الهام الهی:یکی از قدیمی ترین مفاهیم خلاقیت معتقد است که فرد خلاق از الهام خدایی برخوردار است، خلاقیت را موهبتی الهی دانسته که از الهام ناشی می شود نه از تربیت(شل کراس1369 ) .

     2-خلاقیت به عنوان دیوانگی: به یونان باستان بر می گردد که خلاقیت را شکلی از دیوانگی تلقی می کند بسیاری از نوابغ را می توان نام برد که عصبی یا دیوانه بودند و به نظر فروید(1949) هنرمند کسی است که هنر را وسیله ای برای تعارضهای درونی خود می بیند و خلاقیت نوعی تطهیر عاطفی می باشد که اشخاص را سالم نگه می دارد.

    1- نظریه گشتالت: نوع دیگر تبیین خلاقیت این است که تفکر خلاق، بازسازی گشتالت یا الگوهایی است که از نظر ساختاری ناقص هستند، تفکر خلاق معمولاً با وضعیتی مسئله دار شروع می شود که از جهتی ناتمام است، شخصی این مشکل را بعنوان یک کل در نظر می گیرد و سپس پویایی خود مسئله، نیروها و تنشهای درون آن خطوط و فشار، راه حلی را می یابد که هماهنگی کل را به آن بر می گرداند وی از طریق این فرآیند به نوعی اشتیاق ذاتی یعنی گرفتن الگوی کلی و بازگردانیدن نظم به آن ارضا می‌کند(شل کراس،1369، ص 5 ).

     2- نظریه روانکاوری: امروزه روان کاوی دارای نفوذ بسیار زیادی در نظریه خلاقیت دارد، به گفته زیگموند فروید (1949) خاستگاه خلاقیت در تعارض است که در ذهن ناخود آگاه(نهاد) وجود دارد. ذهن نا خود آگاه دیر یا زود، راه حلی را برای این تعارض می یابد. اگر راه حل موافق با خود باشد، نتیجه آن در رفتار خلاق آشکار می شود و اگر با خود مغایر باشد، آن را وا پس می زند یا به صورت روان نژندی ظاهر می شود. در انسانها همیشه خلاقیت وجود دارد چه آن را ابراز کنند چه آنرا بروز ندهند در چنین شخصیتی خلاقیت وجود دارد و در پشت یک خود بیش از حد محافظه کارانه ای مسدود می ماند . یکی از اهداف روان کاوی کمک به بیمار است که بطور ارادی و بدون ترس از اینکه تسلیم نا خود آگاه شود خود خودش را پس نزند یا رها نسازد بدین گونه وی فرا می گیرد که عمل خود را بعهده نیروهای خلاق ناخود اگاه گذارد بدون اینکه قدرت کنترل خود را از دست بدهد. روان کاوی جدید، خلاقیت را محصول ذهن نیمه خود آگاه می داند تا نا خود آگاه، تفاوت این دو در آن است که هنگامی که خود در راحتی است ذهن نیمه خود آگاه برای یاد آوری باز است و خلاق کسی است که از ذهن نیمه خود آگاه خود بهره برداری می کند. ذهن نیمه خود آگاه بدلیل آزادی در جمع آوری ایده ها، مقایسه و آرایش مجدد آنها، سرچشمه خلاقیت است. ذهن نا خود آگاه بدلیل قراردادی و دقیق بودن و به دلیل پیوند دادن تضادها و تکانه ها،  عمیقاً وا پس زده و انعطاف پذیری ذهن نیمه خود آگاه را سخت تر می کنند.

     3- نظریه کوستلر­­_­­­­: به نظرکوستلرخلاقیت ، پیوند دادن سطوح تجربه های بی ارتباط پیشین با مبناهای داوری است(شل کراس ، 1369،ص 6-5).

     4- نظریه گیلفورد: گیلفورد خلاقیت را نتیجه تفکر واگرا می داند گیلفورد درسال 1950 اظهار داشت که روانشناسان از خلاقیت غافل بوده اند و این غفلت به دلیل علاقه وافر آنان به مطالعۀ یادگیری در حیوانات ردۀ پایین بوده است . وی در تحریک علاقۀ روانشناسان ، نظریۀ خود را که شامل مجموعه ای از فرضیات در رابطه با توانایی های بسیار ویژه در تفکر خلاق می شد را ارائه کرد فرض گیلفورد این بود که افراد دارای صفاتی هستند که برخی از آنان به ظرفیت خلاق مربوط می شوند.نظریه گیلفورد این است که افراد در چگونگی حساسیتشان به مسئله متفاوتند بعنوان مثال ، گیلفورد می گوید:دو دانشمند را درنظر بگیرید که قصد دارند یک گزارش را کامل کنند وبه نظر او اگر فقط یکی از آنها بتواند درنتیجۀ گزارش « مسئله » را ببیند ، مسلما تنها اوست که قادر می باشد دربارۀ نتایج ، تامل بیشتری نموده و بنابراین شانس تولید مساله خلاقه را دارد. درحالی که به نظر ایشان دانشمند دیگری که قادر به دیدن مسئله نبوده ، شانس روی دادن تفکر خلاق را در ذهنش ندارد . گیلفورد همچنین فرض نموده است که افراد در سهولت تولید ایده ها نیز تفاوت دارند . به نظر او آنانی که قادرند ایده های فراوانی را در زمانی محدود ارائه دهند افرادی سیال از نظر ذهنی هستند یعنی احتمال بیشتری هست که ایده های معنی دار را تولید کنند . با این حال گیلفورد تاکید دارد تنها درصورتی تفکر خلاقه مجال بروز می یابد که با مساله از زاویۀ نوین برخورد شود و حتما انعطاف پذیر ذهنی و ابتکار  وجود داشته باشد ( شاهی و بخشی ، 1379)فرآیند خلاقیت غیر عقلانی نبوده بلکه فوق عقلانی است. زیرا فعالیت فکری ارادی و عاطفی را گرد هم آورده و به تحریک وا می دارد، روشنتر اینکه تفکر خلاق نمایش بالاترین درجه سلامت عاطفی بوده یا به تعبیری ابراز وجود افراد سالم در جریان خود شکوفایی و تکامل نفس خویش است( پیر خائفی،1376).

     مدل خلاقیت تورنس:مدل خلاقیت وی مبتنی بر سه محور مهارت؛ انگیزش و توانایی است . تورنس معتقد است علی رغم اینکه ممکن است فردی دارای انگیزش بالایی در انجام کارها باشد ، ولی ماهیت خلاقیت و طرز فکرهای اجتماع دربارۀ آن یا به اصطلاح تلقی اجتماع می تواند گاهی بین توانایی،انگیزه ها و مهارت های خلاقیت شکاف ایجاد کرده ویا حتی رابطۀ بین آنها را از بین ببرد.از طرف دیگر کسی درارای سطح بالایی از توانایی و مهارتهای خلاقه است که امکان برای او وجود دارد که به شرط برانگیخته شدن انگیزشهای خلاقه در او ، دست آوردهای خلاق از نشان دهد . همچنین شخصی که دارای توانایی و انگیزش های خلاقه است می تواند با کسب مهارت های خلاقه ۀ به دست آوردهای خلاق نایل آید . تورنس(1961) خلاقیت را بعنوان فرایند حساس به مسئله ، نقصانها ، شکا ف دانش ، عناصر گم شده ، عدم هماهنگی ها و غیره می نگرد و اعتقاد دارد . هیچ تفکر خلاقی احتمال وقوع نخواهد داشت مگر اینکه فرد از مسئله آگاه بوده و آنرا شناسایی کرده و نهایتا شخص از آن تعریف مشخص داشته و نسبت به آن احساس تعهد نماید.به نظر تورنس فرد خلاق باید قادر باشد شماره زیادی مساله معین را که بتواند با آنها برخورد نماید شرح دهد همچنین او باید قادر باشد جلسه های متنوعی از وضعیت مسئله ساز را شناسایی کند(شاهی و بخشی ، 1379، ص36) .

سطوح خلاقیت از نظر آی . آر. تایلور⁽²⁾

     1- خلاقیت بیانی ⁽³⁾: همانند ترسیم خود بخود کودکان .

      2-خلاقیت بارآور⁽⁴⁾:همانند تولیدات هنرمندان یا دانشمندان

      3-خلاقیت ابداعی ⁽⁵⁾:که از طریق تغییرات و پیشرفت حاصل می شود .

      4-خلاقیت اختراعی ⁽¹⁾ : که درآن هوش و ذکاوت با روش ها وفنون آشکار می شود .

      5-خلاقیت ظهوری⁽²⁾: جایی که یک اصل تا فرض جدید وجود دارد و درحول آن ، مکاتب و حرکتهای تازه و مانند آنها شکوفا می شوند .با درنظر گرفتن سطوح فوق عقیده بر این است که همیشه در جایی از خلاقیت وجود دارد امابرخی از تولیدات بیشتر خلاقانه است وبرخی دیگر کمند .بعبارت دیگر خلاقیت در سطوح و درجات متقاوتی ظاهر می شود و از کشف ساختار اتم  گرفته تا خوب سطح کردن باغ ،متغیر است.اما آنچه بعنوان یک ملاک خلاقیت بیشتر حائز اهمیت است، تازه بودن، می باشد (بابا پور خیرالدین، 1378).

روش های مختلف خلاقیت

     روش نو داروینی ⁽³⁾ : حرکت فکر بدون ضابطه و بصورت آزمایش و خطاست تا این که منجربه کشف می شود. روش نولامارکی ⁽⁴⁾:یک قواعد اولیه در تفکر خلاق وجود دارد که ما از آن بیعت می کنیم و درپروتو آن تبعیت است که بعدها عمل کشف صورت می گیرد دراین روش افراد خلاق باید از یک چهار چوب تبعیت کنند و گرنه خلاقیت صورت نمی گیرد.روش ترکیبی ( چند مرحله ای⁽⁵⁾: درمراحل اولیه خلاقیت ، قاعده مندی نقش بازی می کند و درمراحل بعدی روش داروینی مصداق پیدا می کند.

فنون و تکنیک های خلاقیت

     برای اینکه خلاقیتی پرورش وایجاد گردد، لازم است فنون و تکنیک هایی رعایت شود و برای این منظور باید زمینه ایجاد و پرورش آن چه فردی وچه گروهی مساعد و مناسب باشد. در خصوص فنون و تکنیکهای پرورش خلاقیت در منابع علمی انواع مختلفی را می توان ملاحظه نمود که به برخی از مهمترین و عمومی ترین آنها اشاره می شود:

1-بارش  فکری1 (تحریک مغزی):این تکنیک برای نخستین بار بوسیله الکس2. اف. اسبورن، طراحی شده است. در لغت نامه و بستر واژه یورش فکری یا تحریک مغزی چنین تعریف شده است:« اجرای یک تکنیک گردهم آیی که از طریق آن گروهی می کوشند راه حلی برای یک مساله بخصوص با انباشتن تمام ایده هایی که در جا بوسیله اعضا ارائه می شود، بیابند» تحریک مغزی با تشکیل جلسه گروهی و انتخاب موضوعی برای بحث و برقراری قوانین خاص بهترین فرصت را برای ایده یابی افراد فراهم می آورد برای استفاده از جلسات گروهی تحریک مغزی، دکتر اسبورن، قوانین خاصی را ذکر نموده است که برخی از آنها عبارتند از: انتقاد ممنوع است، کیفیت بیشتر، بهتر است، ترکیب ایده ها مهم است.

2-تکنیک آینه مورینو3: در برخی موارد، یک راه حل خلاق، برای حل اختلافاتی از قبیل اختلاف شدید کاری یا خانوادگی یا موارد مشابه وجود دارد که به کمک این روش طرفین بازیکنان نقش ها را در حال بازی مشاهده کرده و غالباً لحظاتی از بینش دربارۀ رفتار خود را ملاحظه نموده و راه حل هایی را که تا آن موقع از نظرشان دور مانده بود فوراً به نظرشان می رسد( آقایی فیشایی، 1377،ص 124).

3-الگو برداری از طبیعت: یکی از تکنیک های خلاقیت و نو آوری که در ابداعات فنی کاربرد گسترده و موفق داشته تکنیک تقلید و الگو برداری از طبیعت است. ابداعاتی که در زمینه علم ارتباطات و کنترل در دهه های اخیر صورت گرفته اند برنامه ریزیهای کامپیوتر و موضوع هوش مصنوعی همه با الگوبرداری و تقلید از فعالیت های مغز آدمی انجام شده اند.

4تکنیک TKJ: تکنیک حل گروهی مساله است و توسط «گوبایاشی کاواکیتا» ابداع شده است این روش مبتنی بر مجموعه ی واقعیت هایی است که شرکت کنندگان تولید می کنند این واقعیت ها باید سه شرط را تامین کند:

-باید به مساله مورد نظر مربوط باشند.

-باید بطور عینی اثبات پذیر باشند.

   -باید مهم باشند.

TKJ را می توان چنین خلاصه کرد:

    -تعریف مساله: زمینه مورد نظر باید مشخص شود.

     -حل مساله:راه حل های پیشنهادی بایدجمع آوری شود تا یک مجموعه کاملاً فراگیر حاصل گردد.

     5- تکنیک گروه اسمی:گروه اسمی، نام تکنیکی است که تا حدودی در صنعت، رواج یافته است. از کلمه اسمی، به این علت استفاده شده است که در این تکنیک افراد مجاز نیستند که به صورت شفاهی بایکدیگر تماس برقرار نمایند و گروه به معنی واقعی کلمه فقط، اسماً و ظاهراً وجود دارد ( آقایی فیشایی، 1377،ص123) .

     6- تکنیک دلفی1: در این تکنیک هنگامی که افراد روبروی یکدیگر می نشینند و به اصطلاح چشمشان به چشم یکدیگر می افتد، دچار رو در بایستی می شوند که مانع ابراز صریح و واقعی عقاید می شود. در تکنیک دلفی که بوسیله محققین سازمان «راند» بوجود آمده است سعی شده است ضمن اینکه گروه از عقاید یکدیگر آگاه می شوند، از این قبیل محظورات جلوگیری شود.

     7- ارتباط اجباری: این روش توسط «چارلزاس وایتنگ» طراحی شده است. ارتباط اجباری نوعی رابطه اجباری و تحمیل شده بین دو یا چند چیز یا فکر است، دو امری که معمولاً هیچ ارتباطی با هم ندارند. با مربوط ساختن دو فکر یا دو شیء که هیچ گونه رابطه ای با یکدیگر ندارند، مفهوم تازه ای بدست می آید که زمینه ای برای ایده یابی و ایجاد تفکر خلاق می گردد.

     8- تفکر موازی:خلاقیت، گریختن و پرهیز از موانعی است که ذهن را شکل داده و آدمی را به روش ها و رویه هایی معین، عادت داده است. برای شکستن ذهنیت های پیشین و  ورود به عرصه های نوین، تکنیک تفکر موازی، بسیار مناسب است. واضع این شیوه «ادوارد دو بونو»است، وی روش معمول تفکر را همانند حفر گودالی توصیف می کند که با افزایش اطلاعات، فرد همان گودال را عمیق تر می سازدو نگاه فردبه نقاط جدید معطوف می شود.راههای تفکر موازی عبارتند از:ایجاد یک اندیشه واسطه غیر ممکن؛ پیوند تصادفی و معکوس سازی.

    9- گردش تخیلی:درسال1961روانشناسی بنام«گوردون»نتایج پژوهشهای ده ساله خودرادر مورد افراد خلاق منتشر نمودو ضمن آن اعلام داشت که ذهن آدمی به هنگام ابراز خلاقیت و ابتکار در یک حالت خاص روانی است که اگر بتوان آن حالت را ایجاد نمود خلاقیت بوجود می آید.او در گروه های ایجاد خلاقیت، اعضای گروه را از طریق بکارگیری یک جریان تمثیلی و استعاره ای به گردش تخیلی ترغیب می نمودودراین حالت افکار و نظرات بدیعی راکشف می کرد.

    10- تجزیه و تحلیل مورفولوژیک:تکنیک تجزیه و تحلیل مورفولوژیک یا ریخت شناسی، فنی است که بر اساس آن پدیده ای از نظر ریخت و ساختار کلی و ابعاد مختلف موجود در آن مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. بدین منظور ابتدا سطوح و ابعاد مختلف پدیده مورد نظر باید تبیین و تدوین گردد.

     11- صورت تطبیقی اسکمپر1:صورت های تطبیقی را می توان بصورت مکمل درآموزش قوانین یورش مغزی بکار بردیکی ازپرطرفدارترین صورت هایی از این نوع عبارتست از صورت «باب ابرل»2 موسوم به اسکمپر.اسکمپر لغت متشکل از حروف اول فعل های(جایگزین کردن،ترکیب کردن،وفق دادن ،چرخش جدید ، بزرگ کردن، بکاربردهای دیگر گذاشتن،حذف کردن،تغییر ترتیب دادن )است که در ایده یابی مورد استفاده قرار می گیرد و وسیله ای است که کار برد و به یاد آوردن آن در موقعیت های عمل به ما کمک می‌نماید(آقایی فیشایی ، 1377، ص122)

     12- سینکتیکس1:عبارت سینکتیکس به معنی اتصال عواملی که به ظاهر همانند نیستند ، می باشد و روشها و عملیات آن کاوش برای به حداکثر رساندن احتمال رسیدن به موقعیت فکری را افزایش می دهد این روش توسط «گوردون و همکارانش» تدوین شده است

فرآیند خلاقیت:

توجه دقیق به فرآیند خلاقیت به خوبی نشان می دهد که سازمان های نو آور برای مسائلی از قبیل وقت آزاد، دسترسی به اطلاعات، آزادی عمل، سیستم پیشنهادهای موثر و سریع تشویق و ریسک پذیری و نو آوری و غیره اهمیت فوق العاده ای قائل هستند.

1-جذب: اولین مرحله جذب نسبت به یک موضوع است که اغلب احتیاج به اطلاعات جدید دارد.

2-الهام: این مرحله بسیار سریع اتفاق می افتد و تعریف و مشاهده آن بسیار مشکل است بعبارت دیگر قبل از وقوع از آن هیچ آگاهی نداریم بعضی اوقات مواد اولیه آن (مرحله اول)با ایده یا راه حل همراه می شود و این همان مرحله ای است که می گوییم:آهان !

3-آزمایش: در این مرحله ایده بوجود آمده آزمایش می شود تا اینکه معلوم شود مفید و مولد هست یا خیر.

4--پالایش: در این مرحله ایده به منظور کار بردی کردن و مصرف آن، اصلاح می شود مراحل سوم و چهارم به زمان زیادی احتیاج دارد تا جایی که ادیسون می گوید استعداد یا الهام یک درصد کار است و 99% آن سخت کوشی است.

5- مرحله آخر فرآیند خلاقیت، مرحله ای است که اگر اتفاق نیفتد اکثر خلاقیت ها خنثی می شود این مرحله ابتدا باید در درون سازمان اتفاق افتد به این معنی که ابتدا افراد صاحب اختیار ایده را بخرند یا قبول کنند و بعد از تعهد به آن به مشتریان خارج از سازمان ارائه کنند ( صمد آقایی ،1378  ) .

فرایند خلاقیت

      سازمان های نو آور به خوبی می دانند که برای مرحلۀ جذب، « در فرآیند خلاقیت» فرد خلاق، احتیاج به وقت آزاد، آزادی عمل و اجازه سرکشی به قسمتهای خارج از حیطه کاری خود را دارد و برای مرحلۀ الهام، احتیاج دارد که کنترل دقیق و سخت گیری در میان نباشد در مرحلۀ آزمایش، مدیریت ارشد با در اختیار گذاشتن امکانات، تجهیزات و تسهیلات به افراد خلاق کمک می کند تا راحت تر و سریع تر به نتیجه مطلوب برسند در مرحلۀ پالایش، و ارائه با پذیرش پاسخ سریع و تشویق طرح های نیمه کاره و برنامه ریزی نشده باعث افزایش انگیزه و روحیه ریسک پذیری افراد می شود بطور کلی تجربه نو آوری مدیریت ارشد سازمان و شناخت آن از فر آیند خلاقیت یکی از عوامل مهم موفقیت سازمانی به شمار می رود.

انواع سازمان ها از لحاظ خلاقیت

    سازمان ها براساس میزان توجه و تاکید شان بر توسعه وهمپایی با تغییرات محیط و میزان خلاقیت به چهار گروه تقسیم شده اند :

      -سازمان هایی که به توسعه وتغییرات محیط توجه بسیار داشته و از جهت خلاقیت نیز در حد بالایی قرار دارند ، خلاق و نو آورنده بدین معنی که هم به خلاقیت پرداخته و هم برای پاسخ به تغییرات و تحولات محیط ،نوآوری را پیشه می کنند .

      -درمقابل این سازمان ها دسته ای قرار دارند که از جهت توجه به امر توسعه و تغییر ونیز از نظر خلاقیت ضعیف می باشند . این سازمان ها محافظه کار و سنتی باقی می مانند ، نه خلاق می شوند و نه نوآور .

      -دسته دیگر سازمان ها یی هستند که توجه به توسعه و تغییر دارند اماچون خلاق نیستند برای پاسخ به محیط خود دست به تقلید زده و نوآوریهای مؤکدانه را انجام می دهند .

      -دسته آخر سازمان هایی هستند که بسیار خلاقند و چندان تاکیدی برتوسعه و تغییر ندارند . این گروه از سازمان ها به خلاقیت می پردازند و نظریه ها و تئوریهای نو وخلاق را ارائه می کنند اما چون نیازی به نوآوری عملی نمی بینند ، از نو آوری غفلت می ورزند و ایده های آنان کار بردی نمی شود(جواهری .1379).

رویکرد های تئوریک  اثر بخشی سازمانی

هوی ومیکل دو الگوی تئوریک را به منزله مقیاسی برای انجام داوری دربارۀ اثر بخشی یک مدرسه معرفی کرده اند

 الگوی هدف در اثر بخشی سازمانی ⁽¹⁾

     بطورسنتی اثر بخشی سازمانی برحسب درجۀ تحقق هدف تعریف شده است . براین اساس سازمان وقتی اثر بخش است که نتایج قابل مشاهدۀ فعالیت های آن با اهداف سازمانی برابر بوده یا از آن بیشتر باشد . زیربنای این الگو را دو فرض تشکیل می دهد:یکی اینکه گروه تصمیم گیرنده سازمان، بطور معقول مجموعه ای از اهداف را در ذهن خود دارند و قصد پیاده کردن آنها را دارندو دیگر اینکه تعدد اهداف به اندازه ای است که به خوبی قابل اجرا و تعریف هستند:یعنی تا آنجا که اعضای مدرسه بتوانند آنها ر ابشناسند(آهنچیان .1381)

 الگوی منبع – سیستم ⁽²⁾:

     این الگو اثر بخشی را توانایی سازمان برای داشتن موقعیت ممتاز در مذاکره و تعامل با محیط خود و استفاده از موقعیت خود برای کسب منابع کمیاب و با ارزش می داند . براساس این تعریف ، اثر بخشی به  فرایند تبادل رفتاری مداوم و همیشگی و نیز به رقابت بر سر کسب منابع کمیاب و با ارزش توجه دارد .این الگو نیز بر دو فرض اساسی استوار است : فرض اول بر این است که سازمان یک سیستم باز است که از محیط بیرونی خود بهره می گیرد .

     فرض دوم ، قبل از اینکه سازمان رشد کند با تقاضای چنان پیچیده ای مواجه خواهد شد که تعریف اهداف سازمانی معنی دار ، غیر ممکن خواهد بود به هر حال هر دو الگوی هدف و منبع – سیستم دریک فرض اساسی مبتنی بر دستیابی به مجموعه واحدی از معیارهای ارزشی مشترک هستند .یعنی آنچه بیانگر اثر بخشی سازمان باشد هم ممکن و هم مطلوب است . در الگوی هدف ، اثر بخشی برحسب کسب اهداف قابل حصول تعرف شده است که به منابع مادی و انسانی سازمان ارتباط دارد.

مدل منبع – سیستم برای عملکرد موزون عناصر سازمانی ارزشی زیاد قائل است و به توانایی سازگاری سازمان ، رهبری ، تصمیم گیری وفرایند های ارتباط توجه دارد .

شاخص های اثر بخشی سازمانی

    مفهوم اثر بخشی سازمانی در پرده ای از ابهام و سردرگمی است . سی شوربا اعتقاد به اینکه در بیشتر سازمان ها بین سیستم طبیعی تعادل گرا، اهداف و تصمیم گیری سازگاری وجود دارد ، اثر بخشی سازمان ها را منوط به موفقیت د ر سه زمینه ذیل می داند :حفظ بقا و رشد؛تحقق اهداف واعمال کنترل و حفظ جهت سازمان

درمقایسه ،آرگریس معتقد است که اثر بخشی سازمان منوط به توانایی سازمان در تحقق سه عملکرد ضروری ذیل است :نیل به اهداف ؛نگهداری و انسجام داخلی وقابلیت انطباق با محیط .اگر چه شاخص های اصلی اثر بخش مستقل از نوع سازمانهاست اما به لحاظ تفاوت عملکردها و اهداف درسازمان های مثلا صنعتی با آموزش موارد مورد تاکید نیز متفاوتند( شیرازی ، 1373).در ارتباط با سازمان های آموزشی ، مالفورد به شاحص هایی از قبیل:

(هدف مداری ، انتظارات ، توجه پیشرفت تحصیلی ، بازخورد از پیشرفت تحصیلی ، استراتژی های مثبت و برانگیزنده ، حس تعلق به محله ،رهبریت ، مسئولیت پذیری معلمین ، مشارکت والدین ، سیستم حمایتی ) بعنوان شاخص های اثر بخش مدارس اشاره می کند .

مدل تلفیقی برای شناخت مدارس اثر بخش                                      برای اینکه یک مدرسه اثر بخش شناخته شود ، باید دسته ای از معیارها را ، که به مثابه عوامل ارتقاء دهنده اثر بخشی مدرسه شناخته شده اند ، تعیین کنیم . در این زمینه دو عامل عبارت است از :

      1-مدرسه باید اهداف روشنی داشته باشد و مسئولان باید آنها راتحقق بخشند .

     2-مدرسه باید دارای رهبری قوی باشد تا روابط خانه و مدرسه را گسترش دهد و جو مدرسه را برای یادگیری آماده سازد.یک مدل چهار بعدی برای شناخت اثر بخشی در سازمان های گوناگون آموزشی ، اعم از مدرسه و دانشگاه مورد استفاده قرار می گیرد .

فنون تعیین مدارس اثر بخش

ارزش افروده

                                       

   

مشارکت     جامعه درتعیین فرایند اثر بخش

   

   

فرایند     بازنگری ، ارزشیابی و توسعه مدرسه

   

   

رویکرد     هنجاریابی شده

   

   

آزمون     های هنجاریابی

   

 

                   

   

انطباق

   

   

تحقق     هدف

   

 

مبنای وظیفه

                                             

جامعه

سایر     اهداف تربیتی

استخدام

شهروندی

خود     پنداری

حضور     درمدرسه

رفتار

سایراهداف     تحصیلی

حساب     کردن

سواد     آموزی (خوادن و نوشتن

 

                   

   

انسجام

   

   

مداومت

   

 

 

اجزای این عدل عبارتند از :

     1-اهدافی کهدرمدارس اثر بخش بکار گرفته می شود

     2-وسایلی که باری تعیین مدارس اثر بخش بکار رفته است .

    3-وسایلی که برای اندازه گیری سطح اثر بخشی یک مدرسه مشخص بکار رفته است .

     4-ابعاد اثر بخشی سازمان پارسونز که از ترکیب آن مدل بالا بوجود می آید( میرکمالی ، 1382، ص65)

ابعاد اثر بخشی سازمانی

کمبیل1 و استیرز، الگوی یگانه ای که برای اثر بخشی ارائه داده اند چهار بعد اثر بخشی سازمانی و نشانه های چند گانه ای برای هر یک از ابعاد مطرح کرده اند.

 

ابعاد	نشانه ها
انطباق 2	قابلیت انطباق، ابتکار، رشد، توسعه و کنترل تجهیزات
حصول هدف 3	موفقیت تحصیلی، سودمندی، کسب منابع، کارایی، کیفیت
یگانگی 4	رضایت، ترک شغل، وضعیت دانش آموزان، تعارض، یکپارچگی، اقلیم، ارتباط   باز
ناپیدایی 5	وفاداری، علایق مهم زندگی، حساسیت هویت، انگیزش، همسازی نقش و هنجار

 

سپس هر یک از آن نشانه ها را در زمان کوتاه مدت ، بلند مدت و سطوح فردی، کلاسی، مدرسه ای، بخشی، ناحیه ای و منابع انسانی دانش آموزی معلم، مدیر و سایرین مورد بررسی قرار می دهد(آهنچیان 1381).

ویژگیهای مدیر اثر بخش

فرنچ و ساولرد هشت ویژگی مدیران اثر بخش راچنین ذکر کرده است:

     1-توجه به ویژگیهای مختلف کارکنان

     2- توجه به گروههای غیر رسمی

     3- احترام به عقاید کارکنان

     4- توجه به انگیزش در راه رسیدن به اهداف سازمانی

     5- توجه به مدیریت مشارکتی

     6- توجه به روحیه به منزله یک عامل مهم

     7- توجه به گروه به جای فرد

     8- تاکید بر تفاوتهای فردی( هیکس و گولت 1376 ص 182).

تحقیقات انجام یافته در مورد خلاقیت و اثر بخشی

     هاشمی (1375) رابطه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی را مورد بررسی قرار داد که بطور خلاصه می توان به نتایج زیر دست یافت:

      1-بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد.

     2-خلاقیت با بعضی از دروس ارتباط بیشتری دارد مثلاً در مورد کلاس «خواندن» ولی هوشبهر ریاضیات بستگی بیشتری دارد اگر هوشبهر را خنثی کنیم همبستگی بین خلاقیت و خواندن 48% و بین خلاقیت و ریاضی 25% بدست می آید.

     3-بین خلاقیت و دروس تاریخ و علوم اجتماعی همبستگی مثبت وجود دارد.

 کریمی (1379) به بررسی رابطه خلاقیت با اضطراب ، جنسیت، پیشرفت تحصیلی و منزلت  اجتماعی گروهی از دانش آموزان مقطع سوم راهنمایی شهر شیراز پرداخت نتایج این تحقیقات نشان می دهد که رابطه معنی داری میان خلاقیت و اضطراب در هر دو گروه پسران و دختران وجود دارد مقایسه دختران و پسران در خلاقیت نشان دهنده تفاوت معنی داری میان دو جنس است در این پژوهش پسران در خلاقیت برتر از دختران بودند همچنین نتایج پژوهش حاکی از آنست که رابطه معناداری میان منزلت اجتماعی والدین (تحصیلات پدر و مادر) و خلاقیت آزمودنیها وجود دارد بطوری که تحصیلات مادر با کلیه عناصر خلاقیت رابطه معنادار نشان می دهد و تحصیلات پدر نیز به جز با عنصر بسط با کلیه عناصر خلاقیت دارای رابطه معنی داری می باشد. نتایج حاصل از تحقیق هاشمی شعف(1383) تحت عنوان «بررسی عوامل درون مدرسه ای مرتبط با ابتکار وخلاقیت دانش آموزان پایه پنجم منطقه سر درود در سال تحصیلی 83-82 نشان می دهد که:

      -بین رفتار مدیر (حمایتی، هدایتی، ممانعتی) و خلاقیت دانش آموزان تفاوت وجود دارد.

      -بین جو مدرسه (باز و بسته، بیگانه، متعهد) و خلاقیت دانش آموزان تفاوت وجود ندارد.

      -خلاقیت در بین دانش آموزان پسر بالاتر از دانش آموزان دختر می باشد.

سبک رهبری می تواند در اثر بخشی مدیران موثر باشد یعنی ظاهراً اثر بخشی رفتاری مدیران رابطه مدار بیشتر از مدیران وظیفه قرار است اما جنسیت نمی تواند تاثیری در اثر بخشی مدیران داشته باشد نتایج پژوهش بهناز مهاجرانی (1373) با عنوان «سبک رهبری و اثر بخشی مدیران مدارس متوسطه شهرستان ارومیه» موید این موضوع است.

    فاطمه شیرازی در تحقیق خود با عنوان «بررسی برخی عوامل مرتبط با اثر بخشی مدیران دبیرستان های نظام جدید آموزش متوسطه شهر تهران» اثر بخشی را به منزله درجه نیل به هدف تلقی می کند از مهمترین یافته های پژوهش وی می توان به این موارد اشاره کرد:

-     بین جنسیت مدیر و اثر بخشی رابطه وجود ندارد به این معنی که مدیران زن نسبت به مدیران مرد از اثر بخشی بیشتری برخوردارند.

-     بین سن مدیر و اثر بخشی او رابطه معنی داری وجود ندارد.

-    بین رشته تحصیلی مدیر و اثر بخشی رابطه معنی داری بین رشته های علوم انسانی و علوم پایه مشاهده می شود.

-از میان رشته های علوم انسانی رشته علوم تربیتی بیشترین اثربخشی را نشان می دهد.

-بین سابقه آموزش مدیر و اثر بخشی او رابطه معنی داری وجود ندارد.

-    بین سابقه مدیریتی مدیر و اثر بخشی او رابطه معنی داری مشاهده می شود.

-    نتیجه آزمون خی دو بین تحصیلات مدیر و اثر بخشی او همخوانی مثبت را نشان می دهد به نحوی که با افزایش تحصیلات عالی میزان اثر بخشی مدیران افزایش می یابد(آهنچیان، 1381).در پژوهشی که با عنوان بررسی فرهنگ سازمانی مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش در دبیرستان های دخترانه شهرستان اراک توسط مریم صیدی صورت گرفته، نتایج بدست آمده به قرار زیر است.

-     در مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش تفاوتی از لحاظ بعد ابتکار عمل وجود ندارد.

-    در مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش تفاوتی از لحاظ بعد ریسک پذیری وجود ندارد.

-    در مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش تفاوتی در بعد یکپارچگی به سود مدارس اثر بخش تفاوت مشاهده می شود.

-    در بعد حمایت بین مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش تفاوت مشاهده می شود.

-    در بعد هویت بین مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش تفاوتی به سود مدارس اثر بخش مشاهده می شود.

-    در بعد سیستم پاداش بین مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش تفاوتی به سود مدارس اثر بخش مشاهده می شود.

-    در بعد سازش با پدیده تعارض بین مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش تفاوتی به سود مدارس اثر بخش مشاهده می شود.

-    در مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش در بعد الگوهای ارتباطی تفاوت مشاهده می شود(صیدی، 1378).

ویلیام جی.ردین[3] 1970 در نظریه شیوه سه بعدی اثر بخشی خود، اولین کسی بود که به ابعاد توجه به تکلیف و توجه به روابط مدلهای رفتاری گذشته شبکه مدیریت بعد دیگری افزود ردین بر این اعتقاد بود که یک مدل نظری مفید آن است که «راه را برای شیوه های بسیاری که با توجه به موقعیت می توانند موثر باشند یا نباشند باز بگذارد.» که بعد سوم را بعد اثر بخشی نامید(پاول هرسی و کنت ایچ بلانجارد، 1375) فردای فیدلر[4]، در تحقیقات خویش اثر بخشی رهبر را از نحوه کار گروهی و از روی تکلیف محوله اولیه گروه ارزیابی کرده است و ویلیام جی. ردین ، جایی که از شیوه های رهبری سخن به میان می‌آورد همینگونه درباره اثر بخشی نظر می دهد. او دلیل می آورد که اثر بخشی مدیر باید «از روی عینیت و از روی کار مرکز در آمد» حداکثر بازدهی سهام بازار یا دستورالعمل هایی از این قبیل تعیین شود( پاول هرسی و کنت بلانچارد ،1375، ص 196).

      رنسیس[5] لیکرت، متغیر را شناسایی کرد که اثر بخشی سازمانی را تعیین می کند، می توان چنین پنداشت که این سه متغیر، انگیزه هایی (متغیرهای علی) هستند که به خواست ارگانیسم(متغیرهای میانجی) عمل می کنند و پاسخ های خاصی «متغیرهای بازدهی» بوجود می آورند و همچنین ویکتور اج [6] وروم، به شواهدی رسیده است که نشان می دهد اثر بخشی رهبر تا حدود زیادی به شیوه کار فرد فرد کارگران مربوط می شود (پاول هرسی و بلانچارد، 1375).ابطه اثر بخشی مدرسه با سبک رهبری مدیر» موضوع تحقیقی است که توسط Oakley,w.f در مدارس ابتدایی کانادا انجام گرفته است در این تحقیق که در 176 مدرسه ابتدایی کانادا انجام گرفت، برای سنجش اثر بخشی مدرسه معلمان به پرسشنامه که در مورد جو مدرسه و اثر بخشی مدیر بود، پاسخ گفتند و از پرسشنامه فیدلر برای تعیین سبک رهبری استفاده گردید. نتایج بدست آمده تئوری اقتصادی فیدلر را تایید نکرد بنابراین در موقعیت های مطلوب و نسبتاً مطلوب و کاملاً نامطلوب رهبری بین سبک رهبری مدیر و اثر بخشی مدرسه رابطه معنی داری وجود ندارد(محمدی اوچبلاغ، 1379).

روش اجرایی پژوهش

 پژوهش حاضر از نوع توصیفی و پیمایشی است.کلیه مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و شهرستان نمین که تعداد آنها 227 نفرو دبیران که 2280نفر  است جامعه آماری پژوهش را تشکیل می دهد.

                                        جدول 1:جامعه آماری مدیران به تفکیک ناحیه و جنس

	ناحیه 1		ناحیه 2		نمین
	زن	مرد	زن	مرد	زن	مرد	جمع
پائین تر از لیسانس	15	20	18	17	4	6	80
لیسانس و بالاتر	30	35	28	36	6	12	147
جمع	45	55	46	53	10	18	227

                                   

جدول 2:جامعه آماری دبیران به تفکیک ناحیه و جنس

نواحی	ناحیه 1 اردبیل	ناحیه 2 اردبیل	نمین	جمع
مرد	560	530	180	1270
زن	450	460	100	1010
جمع	1010	990	280	2280

 

3-3روش نمونه گیری:

در این پژوهش از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی استفاده خواهد شد بدین منظور ، جامعه آماری بر اساس جنسیت مدیران ، به دو طبقه ( زن ، مرد ) تقسیم می شود . و سپس تعداد نمونه مورد انتخاب از هر طبقه را با استفاده از فرمول                           به دست می آید . لازم به ذکر است که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان به دست می‌آید و در فرمول تعدیل حجم نمونه  قرار می گیرد .

                             

  جدول 3. نمونه آماری مدیران به تفکیک ناحیه و جنس

نواحی	ناحیه   1 اردبیل	ناحیه   2 اردبیل	نمین	جمع
مرد	19	20	9	48
زن	16	16	7	39
جمع	35	35	16	87

همچنین برای بدست آوردن نمونه دبیران برحسب تعداد مدیر، برای هرمدیر تعداد 3 نفر دبیر قابل دسترس به صورت تصادفی برای سنجش اثر بخشی مدرسه و مدیر انتخاب گردیده است .

 

 

جدول 4:جامعه آماری دبیران به تفکیک ناحیه و جنس

نواحی	ناحیه   1 اردبیل	ناحیه   2 اردبیل	نمین	جمع
مرد	57	60	27	144
زن	48	48	21	117
جمع	105	108	48	261

 

 یافته های پژوهش

1 -وضعیت اثر بخشی مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و نمین چگونه است ؟

       سوالات پرسشنامه در چهار بعد اثر بخشی ( کارکرد انطباق سازگاری ، یکپارچگی هنجاری ، انسجام کارکرد یگانگی و نیل به اهداف ) مطرح شده و نمره گذاری در چهار طیف لیکرت( کاملا موافقم ، تا حدی موافقم ، تاحدی مخالفم ، کاملامخالفم) صورت گرفت که اطلاعات مورد نیاز به شرح زیر استخراج گردید:

 

جدول :اطلاعات توصیفی مربوط به اثر بخشی مدیران

درصد تراکمی	درصد	فراوانی	میزان اثر بخشی
2/9 7/97 100	2/9 2/88 3/2 100	8 77 2 87	اثر بخشی پایین ( 60-30) اثر بخشی متوسط ( 90-60) اثربخشی بالا(120-90) جمع

 

 

نمودار 1: میزان اثر بخشی مدیران شهرستان اردبیل و نمین

2- وضعیت خلاقیت مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و نمین چگونه است ؟

     برای سنجش خلاقیت مدیران از پرسشنامه استاندارد شده  mmpt  استفاده شد . بدین ترتیب مدیران مدارس متوسطۀ شهرستان اردبیل و نمین پرسشنامه سنجش خلاقیت را تکمیل کردند . این پرسشنامه حاوی 60 سوال سه گزینه ای است که در ابعاد چهار گانه خلاقیت ( سیالی ، ابتکار، بسط ، انعطاف پذیری ) طراحی شده است . و گزینه ها نشان دهندۀ میزان خلاقیت از کم به زیاد بوده و به ترتیب نمره ای از یک تا سه تعلق می گیرد که مجموع این نمرات نمرۀ کل خلاقیت برای هر آزمونی است .

 

جدول : اطلاعات توصیفی مربوطه به خلاقیت مدیران

درصد تراکمی	درصد	فراوانی	میزان خلاقیت
0 3/33 100	0 3/33 7/66 100	0 29 58 87	خلاقیت پایین (100-60) خلاقیت متوسط ( 140-100) خلاقیت بالا( 180-140) جمع

 

 

نمودار 2 میزان خلاقیت مدیران شهرستان اردبیل و نمین

ب) فرضیه ها :

فرضیه یکم:بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در انطباق و سازگاری رابطه وجود دارد .

    

        جدول5: جدول همبستگی پیرسون خلاقیت مدیران با اثر بخشی آنان در انطباق و سازگاری

انطباق و سازگاری	خلاقیت	////////////////////////////////////////////
136/- 210/ 87	000/1   87	همبستگی پیرسون           خلاقیت Sig N
000/1   87	136/- 210/0 87	همبستگی پیرسون     انطباق و سازگاری SIG N

جدول5 برای مقایسه ارتباط میزان خلاقیت مدیران با اثر بخشی آنها در انطباق و سازگاری تدوین یافته است همانطوریکه ملاحظه میشود مقدار انحراف استاندارد در خلاقیت 0490/9 و انطباق و سازگاری 4817/2 بوده است و باتوجه به اینکه مقدار210/  P=  است نتایج حاکی از آن است که با درجه اطمینان بیش از 95% بعلت بیشتر بودن مقدار Pاز مقدار 5% تفاوت معنی دار ی بین خلاقیت مدیران با اثر بخشی آنان در انطباق و سازگاری وجود ندارد . و فرضیۀ صف تایید و فرضیۀ آماری رد می شود .

فرضیه دوم :بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در یکپارچگی هنجاری رابطه وجود دارد .

جدول 6 جدول همبستگی پیرسون خلاقیت مدیران با اثر بخش آنها در یکپاچگی هنجاری

یکپارچگی هنجاری	خلاقیت
236/- 028/ 87	000/1 0 87	همبستگی پیرسون                        خلاقیت SIG N
000/1 0 87	226/- 028/ 87	همبستگی پیرسون           یکپارچگی هنجاری SIG N

 

جدول 6 برای مقایسه ارتباط خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنان در یکپارچگی هنجاری تدوین یافته است همان طوریکه  ملاحظه می شود مقدار انحراف استاندارد در خلاقیت 0490/9 و در یکپارچگی هنجاری 6982/2 بوده است و با توجه به اینکه مقدار028/ P= است نتایج حاکی از آن است که با درجه اطمینان بیش از 95% بعلت کمتر بودن مقدار P از مقدار 5% ، تفاوت معنی داری بین خلاقیت مدیران با اثر بخشی آنان در یکپارچگی هنجاری وجود دارد . و فرضیۀ آماری تایید و فرضیۀ صفر رد می شود.

فرضیه سوم :بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در انسجام و کارکرد یگانگی رابطه وجود دارد .

 

                           جدول7 :خلاقیت مدیران با اثربخشی آنها درانسجام و کارکرد یگانگی

انسجام و کارکردیگانگی	خلاقیت
169/- 117/ 87	000/1 0 87	همبستگی پیرسون                   خلاقیت Sig N
000/1 0 87	169/- 117/ 87	همبستگی پیرسون     انسجام و کارکرد یگانگی SIG N

جدول 7 برای مقایسۀ ارتباط خلاقیت مدیران و اثربخشی آنها در انسجام و کارکرد یگانگی تدوین یافته است .همان طوریکه ملاحظه می شود مقدار انحراف استاندارد در خلاقیت 0490/9 و در انسجام و کارکرد یگانگی 4199/2 بوده است و با توجه به اینکه مقدار117/ P= است . نتایج حاکی از آن است که با درجه اطمینان بیش از 95%بعلت بیشتر بودن مقدار P از مقدار 5% ، تفاوت معنی داری بین خلاقیت مدیران با اثربخشی آنان در انسجام و کارکرد یگانگی وجود ندارد . یعنی فرضیۀ  صفر تایید شده و فرضیۀ آماری رد می شود .

فرضیه چهارم :بین خلاقیت مدیران و اثربخشی آنها در نیل به اهداف رابطه وجود دارد.

                              

    جدول8:خلاقیت مدیران با اثر بخشی آنان در نیل به اهداف

نیل به اهداف	خلاقیت
169/- 118/ 87	000/1 0 87	همبستگی پیرسون                        خلاقیت SIG N
000/1 0 87	169/- 118/ 87	همبستگی پیرسون                      نیل به اهداف SIG N

 

جدول 8 برای مقایسۀ ارتباط خلاقیت مدیران بااثر بخشی آنها در نیل به اهداف تدوین یافته است .همان طوریکه ملاحظه می شود مقدار استاندارد خلاقیت 0490/9 و در نیل به اهداف 2917/2 بوده است و با توجه به اینکه مقدار 118/ P= است نتایج حاکی از این است که با درجه اطمینان بیش از 95% بعلت بیشتر بودن مقدار P از مقدار 5% تفاوت معنی داری بین خلاقیت مدیران با اثر بخشی آنان در نیل به اهداف وجود ندارد یعنی فرضیه صفر تایید و فرضیه آماری رد می شود .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فرضیه پنجم : خلاقیت مدیران با توجه به جنسیت آنان متفاوت است .

 جدول9: مقایسه خلاقیت مدیران با جنسیت

خطای انحراف میانگین	انحراف استاندارد	میانگین	تعداد	جنس
3425/1 3065/1	3010/9 1592/8	9583/141 8128/146	48 39	مرد   خلاقیت زن

 

تست تی برای تساوی میانگینها
فاصله تفاوت با 95% اطمینان	خطای انحراف میانگین	اختلاف میانگین		SIG (2-TAILED)	درجه آزادی DF	مقدارT	SIG		F
بالاتر	پایین تر
7788/-     8295/-	3302/-     2794/-	8990/1     8733/1	5545/4-     5545/4-	019/     017/	85     470/84	398/2-     431/2-	951/-	004/		تساوی       خلاقیت واریانس با فرض برابر تساوی واریانس با فرض نابرابر

همان طوریکه جدول نشان می دهد مدیران مرد به عنوان گروه یک و مدیران زن به عنوان گروه دو مشخص شده است که میانگین خلاقیت مدیران مرد9583/141 و میانگین خلاقیت زن 8128/146 می باشد. با توجه به میانگین دو گروه مرد و زن می توان گفت که بیشترین خلاقیت در مدیران زن می باشد . همچنین مقدار T استاندارد با توجه به درجه آزادی85 برابر (39/2-) بوده و نتایج حاکی از این است که با درجه اطمینان بیش از 95% بعلت کمتر بودن مقدار P از مقدار 05/0 تفاوت معنی داری بین خلاقیت و جنسیت مدیران وجود دارد به عبارت دیگر می توان گفت که مدیران زن نسبت به مدیران مرد از خلاقیت بیشتری برخوردارند . بنابراین فرضیه آماری تایید و فرضیه صفر رد می شود.

فرضیه ششم :خلاقیت مدیران با توجه به رشته تحصیلی آنان متفاوت است

                            

     جدول10: جدول آنالیز واریانس خلاقیت با رشته تحصیلی مدیران

SIG	F	Mean squave	D f	Sumof  squares
024/	963/1	778/133 147/68	18 68 86	011/2408 989/4633 7042	بین گروهی درون گروهی جمع

 

 بین خلاقیت و رشتۀ تحصیلی چون رشتۀ تحصیلی دارای چند سطح می باشد ANOVA  گرفته شده است .برای تعیین معنی دار بودن ANOVA کلی ، جدول 4-12 تدوین یافته است . میزان F ردیف ها با درجۀ آزادی 18و68 ، برابر963/1 و 024/ P=  است . مقدار P در ستون SIGدیده می شود از آنجا که مقدار P کمتر از 5% است و همچنین F بدست آمده (963/1F=) بیشتر از Fجدول بوده (72/1F= جدول ) ، فرضیۀ آماری مبنی بر وجود تفاوت میان خلاقیت مدیران با رشتۀ تحصیلی بوده قبول می شود و فرضیۀ صفر دال بر عدم وجود تفاوت بین خلاقیت مدیران با رشتۀ تحصیلی  تایید نمی گردد.بطوریکه می توان گفت : تفاوت معنی داری بین خلاقیت و رشتۀ تحصیلی مدیران وجود دارد.خلاقیت مدیران تحصیلکرده در رشته های تحصیلی مرتبط با رشته مدیریت بالاتر از دیگران است .

 

 

 

 

 

فرضیه هفتم :اثر بخشی مدیران با توجه به جنسیت آنان متفاوت است .

جدول11: جدول تی مستقل اثر بخشی مدیران با جنسیت آنان

خطای انحراف میانگین	انحراف استاندارد	میانگین	تعداد	جنس
8112/ 5690/1	6201/5 7984/9	6319/67 7949/70	48 39	مرد      اثربخشی زن

 

تست تی برای تساوی میانگین ها							تست لیونس برای تساوی واریانس
فاصله تفاوت با 95% اطمینان		خطای انحراف میانگین	اختلاف میانگین	SIG.(2.TAILED)	درجه آزادی DF	مقدار T		SIG	F
بالاتر	پایین تر
1679/   3731/	4938/6-   6989/6-	6752/1   7663/1	1629/3-   1629/3-	062/   079/	85   697/57	888/1-   791/1-		211/	586/1	تساوی ورایانس با فرض برابر تساوی واریانس با فرض نابرابر

همانطوریکه جدول نشان می دهد مدیران مرد بعنوان گروه یک و مدیران زن بعنوان گروه دو مشخص شده است که میانگین اثر بخشی مدیران مرد 6319/67 و میانگین اثر بخشی مدیران زن 7949/70 می باشد . با توجه به میانگین دو گروه مرد و زن می توان گفت که بیشترین اثر بخشی در مدیران زن است ولی چون مقدار t  استاندارد با توجه به درجه آزادی 85برابر ( 888/1-) بوده و نتایج حاکی از این است که با درجه اطمینان 95% بعلت بیشتر بودن بیشتر بودن مقدار p از مقدار 5% تفاوت معنی داری بین اثر بخشی و جنسیت مدیران وجود ندارد به عبارت دیگر می توان گفت که بین اثر بخشی مدیران مرد با اثر بخشی مدیران زن تفاوت وجود ندارد. بنابر این فرضیۀ صفر تایید شده و فرضیه آماری رد می شود .

فرضیه هشتم :اثر بخشی مدیران با توجه به رشته تحصیلی آنان متفاوت است .

                             

   جدول 12: جدول آنالیز واریانس اثر بخشی مدیران با جنسیت آنان

sig	f	Mean square	D f	Sum of squares
099/	552/1	534/86 743/55	18 68 86	618/1557 499/3790 117/5348	بین گروهی درون گروهی جمع

 

بین اثر بخشی و رشته تحصیلی چون رشتۀ تحصیلی دارای چند سطح می باشد anova گرفته شده است .برای تعیین معنی دار بودن anova  کلی ، جدول 4-14 تدوین یافته است . میزان f ردیف ها با درجۀ آزادی 18 و68 ،برابر با 552/1 و 099/0p= است . مقدار pدرستون sig دیده می شود ، از آنجا که مقدار p بیشتر از 5% است و همچنین f  محاسبه شده ( 552/1f=)  کمتر از f جدول بوده (72/1f=) فرضیه صفر دال بر«اثر بخشی مدیران با توجه به رشتۀ تحصیلی آنان» قبول میشود  و فرضیۀ آماری مبنی بر  وجود تفاوت بین اثر بخشی مدیران با توجه به رشتۀ تحصیلی تایید نمی شود .بطوریکه می توان گفت : تفاوت معنی داری بین اثر بخشی مدیران با توجه به رشتۀ تحصیلی آنان وجود ندارد . به عبارت دیگر اثر بخشی مدیران بستگی تحصیلی آنان ندارد.

 بحث و تفسیر:

مشخصات فردی مدیران و دبیران بر اساس یافته های موجود بررسی قرار گرفت بطوریکه بررسی های مربوط در این مورد مبین آن است که :

     الف ) تعداد 48 مرد و39 زن از مدیران دبیرستان های نواحی شهرستان اردبیل و نمین در این تحقیق شرکت نموده اند و از آنها درمورد خلاقیت شان نظر خواهی شده همچنین تعداد 44 مرد و 117 زن از دبیران در رابطه با اثر بخشی مدیر و مدرسۀ خود ، پرسشنامه مربوطه را تکمیل نموده اند.

      ب) در این تحقیق از تکمیل کننده گان پرسشنامه سنجش خلاقیت تعداد 2 نفر مدیر دارای مدرک تحصیلی دیپلم و 17 نفر مدیر دارای مدرک تحصیلی فوق دیپلم و 65 نفر مدیر دارای مدرک تحصیلی لیسانس و 3 نفر مدیر دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر بودند .پ) دراین پژوهش از تکمیل کننده گان پرسشنامه سنجش خلاقیت تعداد 33 نفر مدیر تحصیل کرده در رشته های مرتبط با مدیریت و تعداد54 نفر مدیر تحصیل کرده در رشته های غیر مرتبط با مدیریت بودند . در این تحقیق تعداد 35 نفر مدیر و 105 نفر دبیر در ناحیه 1 ، تعداد 35 نفر مدیر و 108 نفر دبیر در ناحیه 2 و تعداد 16 نفر مدیر و 48 نفر دبیر در منطقه آموزش و پرورش منطقۀ نمین در این پژوهش اقدام به تکمیل پرسشنامه نموده اند .ث) در رابطه با پرسش اول » وضعیت اثر بخشی مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل و نمین چگونه است ؟ »نتایج یافته های موجود  نشان می دهد که تعداد 8 نفر از مدیران دارای اثر بخشی پایین و 77 نفر از مدیران دارای اثربخشی متوسط و 2 نفر از مدیران دارای اثر بخشی بالایی هستند بعبارت دیگر 2/9 % مدیران در سطح پایین و 5/ 88 % درسطح متوسط و 3/2 % در سطح بالای اثر بخشی قرار دارند.

      ج) در رابطه با پرسش دوم « وضعیت خلاقیت مدیران مدارس متوسطۀ شهرستان اردبیل و نمین چگونه است ؟ »یافته های موجود نشان می دهد که از تکمیل کننده گان پرسشنامه خلاقیت 29 نفر از خلاقیت متوسط و 58 نفر از خلاقیت بالا برخوردارند و به عبارت دیگر 3/33 درصد از مدیران در سطح متوسطی از خلاقیت و 7/66 در صد از مدیران در سطح بالایی از خلاقیت قرار دارند .در رابطه با فرضیه اول » بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در انطباق و سازگاری رابطه وجود دارد »نتایج حاصل از یافته ها حاکی از این است که با درجه اطمینان 95% تفاوت معنی داری بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در انطباق و سازگاری وجود ندارد.در رابطه با فرضیه دوم « بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها د یکپارچگی هنجاری رابطۀ وجود دارد » نتایج حاصل از یافته ها حاکی از این است که با درجۀ اطمینان 95% تفاوت معنی داری بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در یکپارچگی هنجاری وجود دارد بدین ترتیب می توان گفت مدیرانی که از نظر خلاقیت درسطح بالایی قرار دارند در یکپارچگی هنجاری از قدرت بیشتری برخوردارند و هرچه مدیر خلاق تر باشد . قدرت ایجاد یکپارچگی در هنجارها بالاتر می رود .در رابطه با فرضیه سوم « بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در انسجام و کارکرد یگانگی رابطه وجود دارد» نتایج حاصل از یافته ها حاکی از این است که با درجۀ اطمینان 95% تفاوت معنی داری بین خلاقیت و مدیران و اثر بخشی آنها در انسجام و کارکرد یگانگی وجود ندارد.رابطه با فرضیه چهارم « بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در نیل به اهداف رابطه وجود دارد » نتایج حاصل حاکی از این که با درجۀ اطمینان 95% تفاوت معنی داری بین خلاقیت مدیران و اثر بخشی آنها در نیل به اهداف وجود ندارد .در رابطه با فرضیۀ پنجم « خلاقیت مدیران با توجه به جنسیت آنان متفاوت است »نتایج حاصل از این است  که با درجۀ اطمینان بیش از 95% تفاوت معنی داری بین خلاقیت مدیران و جنسیت آنان وجود دارد و این با توجه به بالا بودن میانگین خلاقیت مدیران زن به طرف آنهاست بدین ترتیب می توان گفت که خلاقیت مدیران زن در جامعه مورد بررسی بیشتر از مدیران مرد می باشدتحقیق حاضر با نتایج تحقیق محمد کفایت ( 1373) که میان دخترها و پسرها از نظر خلاقیت تفاوت معنی داری وجود دارد ، همسو میباشد و همچنین با نتایج تحقیق کریمی ( 1379) که پسران در خلاقیت برتر از دختران هستند و نتایج تحقیقات میلتون درمورد اثر نقش جنسیت بر روی مهارت حل مسائل بهتر از زنانی که خود را با نقش مونث شناسایی میکنند هستند غیر همسو می باشند .در رابطه با فرضیه ششم « خلاقیت مدیران با توجه به جنسیت آنان متفاوت است .»نتایج حاصل حاکی از این است که با درجۀ اطمینان بیش از 95% تفاوت معنی داری بین اثر بخشی مدیران و جنسیت آنان وجود ندارد.تحقیق حاضر با نتایج تحقیق فاطمه شیرازی ( 1381 ) که بین جنسیت مدیر و اثر بخشی رابطه وجود ندارد همسو میباشد  در رابطه با فرضیه هشتم « اثر بخشی مدیران با توجه به رشته تحصیلی آنان متفاوت است .»نتایج حاصل حاکی از این است که با درجه اطمینان بیش از 95% تفاوت معنی داری بین اثربخشی مدیران با رشتۀ تحصیلی آنها وجود ندارد .تحقیق حاضر با نتایج تحقیق فاطمه شیرازی که انجام گرفته که بین رشته تحصیلی مدیر و اثر بخشی رابطه معنی داری بین رشته های علوم انسانی و علوم پایه مشاهده می شود مغایرت دارد.

پیشنهادهای پژوهش :

پیشنهاد می شود که در سازمان آموزش و پرورش استان اردبیل به منظور افزایش بهره وری و بهبود عملکرد مدیران توجه بیشتری به موارد ذیل مبذول گردد.

     1-قبل از گزینش و انتصاب مدیران ، تست سنجش خلاقیت در آنها اجرا شود و همچنین در کیفیت عملکرد و خلاقیت آنها در مسئولیت های قبلی توجه شود و افراد خلاق برای پست مدیریت انتخاب شوند.

      2-در صورت کمبود نیروهای خلاق از مدیران خلاق در پستهای کلیدی که نقش تعیین کننده ای در امور آموزش مدارس دارند استفاده شود .

     3-سیستمی برای ارزیابی عملکرد خلاق مدیران به صورت سالانه طراحی شود و با ارجاع نتایج ارزیابی سالانه به مدیران ، مدیران خلاق تشویق گردد.

     4-عوامل موثر و راهکارهای تقویت خلاقیت به مدیران بخشنامه شود.

     5-خصوصیات مدارس اثر بخشی و نحوۀ ادارۀ این گونه مدارس ابلاغ شود .

     6-ایجاد ارتباطات غیر رسمی و روابط دوستانه در محیط کار

     7-ارزشیابی صحیح از عملکرد کارکنان و آگاه ساختن کارکنان از نقاط ضعف و قوت خویش .

  

    8-اجرای طرح تکریم کارکنان و تقویت روحیه آنان

    9-تنظیم دقیق وقت و بودجه بندی شرح وظایف مدیران برای انجام تمامی امورات مدرسه

     10-شناخت نیازها و احتیاج های کارکنان و مدیران و سعی در جهت رفع آنها

    11-شفاف سازی اهداف مدرسه و استفاده از تمام امکانات و تلاش ها و عقاید کارکنان  در جهت نیل به اهداف

    12-آگاه بودن از قوانین و بخشنامه های آموزشی؛ آیین نامه ها و دستور العمل های مربوطه

    13-استقبال از طرح های نو در سطح مدرسه و ناحیه و سازمان.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع و ماخذ

-آقایی فیشایی،ت (1377).خلاقیت و نو آوریها در انسان ها و سازمان ها ، تهران، نشر ترمه، چاپ اول

-آهنچیان، م (1381). ارتباط اثر بخشی مدیر با سلامت سازمانی در مدارس راهنمایی و متوسطه استان زنجان

-بابا پور خ ( 1378) . خلاقیت ، ماهنامۀ پیوند ، تهران ، سری241

- هرسی پ،  بلانچارد ک (1375) مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه قاسم کبیری ، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ پنجم

-پیر خائفی،ع (1376). بررسی رابطه هوش و خلاقیت در بین دانش آموزان پسر مقطع دوم نظری شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد

-جواهری ، م ( 1379) ، مدیریت تحول ، تهران ، نشر دفتر همکاریهای بین المللی وزارت آموزش و پرورش ، چاپ اول

-شاهی ، ن وبخشی ، ا (1379) . بررسی عوامل موثر در شکوفایی خلاقیت دانش آموزان پسر مقطع متوسطه استان اردبیل ،شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان اردبیل

-شل کراس، دوریس جی. (1369). آموزش رفتار خلاق و استعدادهای درخشان در دانش آموزان،ترجمه مجتبی جوادیان، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی،چاپ سوم

-شیرازی، ع (1373). مدیریت آموزشی ،مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول

-صمدآقایی،ج(1378)سازمان های کارآفرین،انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی تهران،چاپ اول

-صیدی، م (1378). بررسی فرهنگ سازمانی مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش در دبیرستان های دخترانه شهرستان اراک، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی، پایان نامه کارشناسی ارشد

-کریمی، ع (1379). بررسی رابطه خلاقیت با اضطراب، جنسیت، پیشرفت تحصیلی و منزلت اجتماعی گروهی از دانش آموزان مقطع سوم راهنمایی شهر شیراز، دانشگاه شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد

-کقالقی، ر (1384). مطالعه ارتباط خلاقیت با اثر بخشی مدیران مدارس مقطع راهنمایی مقاطع پنجگانه شهر تبریز در سال تحصیلی 84-83 ، پایان نامه کارشناسی ارشد

-محمدی اوچبلاغ، س (1379) رابطه اثر بخشی مدرسه با سبک رهبری مدیران در مدارس ابتدایی پسرانه دولتی شهر اردبیل در سال تحصیلی 78-79 پایان نامه کارشناسی ارشد

-میرکمالی ، م (1382). بررسی رابطه بین انگیزۀپیشرفت مدیران با اثر بخشی سازمان آنها در مدارس متوسطۀ بوشهر و برازجان فصلنامه مدیریت درآموزش و پرورش ،تهران ،دوره نهم ، پائیز و زمستان 82- شماره 36-35

-مهاجرانی، ب (1373). سبک رهبری و اثر بخشی مدیران متوسطه شهرستان ارومیه، پایان نامه کارشناسی ارشد

-هاشمی، ا (1375). رابطه خلاقیت و پیشرفت تحصیلی ، دانشگاه تهران

-هاشمی شعف، ح (1383). بررسی عوامل درون مدرسه ای مرتبط  با ابتکار و خلاقیت دانش آموزان پایه پنجم منطقه سردرود سال تحصیلی 82-83 ، پایان نامه کارشناسی ارشد

-هارولد کونتز، سیریل اورانل، هاینز ویمریخ (1370، اصول مدیریت، ترجمه محمد علی طوسی، سید امین اله علوی، علی اکبر فرهنگی، اکبر مهدویان، تهران، انتشارات مرکز مدیریت دولتی، چاپ اول، جلد دوم

-هیکس وگولت (1376).تئوریهای سازمان و مدیریت، ترجمه گویل کهن، تهران، نشر دوران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] . عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

..[2] کارشناس ارشد مدیریت آموزشی

1.Brain.Storming

2. Alex.f.osborn

3.Marneu

Delphi .1

1.scamper

2. Bob eberl

1 . Synectics

1.Campbell and steers

2.adaptation

3.goal achievement

4.integration

5.latency

[3] . William.j.Reddin

[4] . Fred.E.Fiedler

[5] . Rensis likert

[6].  victor.h.vroom

مراجع

-آقایی فیشایی،ت (1377).خلاقیت و نو آوریها در انسان ها و سازمان ها ، تهران، نشر ترمه، چاپ اول

-آهنچیان، م (1381). ارتباط اثر بخشی مدیر با سلامت سازمانی در مدارس راهنمایی و متوسطه استان زنجان

-بابا پور خ ( 1378) . خلاقیت ، ماهنامۀ پیوند ، تهران ، سری241

- هرسی پ،  بلانچارد ک (1375) مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه قاسم کبیری ، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ پنجم

-پیر خائفی،ع (1376). بررسی رابطه هوش و خلاقیت در بین دانش آموزان پسر مقطع دوم نظری شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد

-جواهری ، م ( 1379) ، مدیریت تحول ، تهران ، نشر دفتر همکاریهای بین المللی وزارت آموزش و پرورش ، چاپ اول

-شاهی ، ن وبخشی ، ا (1379) . بررسی عوامل موثر در شکوفایی خلاقیت دانش آموزان پسر مقطع متوسطه استان اردبیل ،شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان اردبیل

-شل کراس، دوریس جی. (1369). آموزش رفتار خلاق و استعدادهای درخشان در دانش آموزان،ترجمه مجتبی جوادیان، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی،چاپ سوم

-شیرازی، ع (1373). مدیریت آموزشی ،مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول

-صمدآقایی،ج(1378)سازمان های کارآفرین،انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی تهران،چاپ اول

-صیدی، م (1378). بررسی فرهنگ سازمانی مدارس اثر بخش و غیر اثر بخش در دبیرستان های دخترانه شهرستان اراک، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی، پایان نامه کارشناسی ارشد

-کریمی، ع (1379). بررسی رابطه خلاقیت با اضطراب، جنسیت، پیشرفت تحصیلی و منزلت اجتماعی گروهی از دانش آموزان مقطع سوم راهنمایی شهر شیراز، دانشگاه شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد

-کقالقی، ر (1384). مطالعه ارتباط خلاقیت با اثر بخشی مدیران مدارس مقطع راهنمایی مقاطع پنجگانه شهر تبریز در سال تحصیلی 84-83 ، پایان نامه کارشناسی ارشد

-محمدی اوچبلاغ، س (1379) رابطه اثر بخشی مدرسه با سبک رهبری مدیران در مدارس ابتدایی پسرانه دولتی شهر اردبیل در سال تحصیلی 78-79 پایان نامه کارشناسی ارشد

-میرکمالی ، م (1382). بررسی رابطه بین انگیزۀپیشرفت مدیران با اثر بخشی سازمان آنها در مدارس متوسطۀ بوشهر و برازجان فصلنامه مدیریت درآموزش و پرورش ،تهران ،دوره نهم ، پائیز و زمستان 82- شماره 36-35

-مهاجرانی، ب (1373). سبک رهبری و اثر بخشی مدیران متوسطه شهرستان ارومیه، پایان نامه کارشناسی ارشد

-هاشمی، ا (1375). رابطه خلاقیت و پیشرفت تحصیلی ، دانشگاه تهران

-هاشمی شعف، ح (1383). بررسی عوامل درون مدرسه ای مرتبط  با ابتکار و خلاقیت دانش آموزان پایه پنجم منطقه سردرود سال تحصیلی 82-83 ، پایان نامه کارشناسی ارشد

-هارولد کونتز، سیریل اورانل، هاینز ویمریخ (1370، اصول مدیریت، ترجمه محمد علی طوسی، سید امین اله علوی، علی اکبر فرهنگی، اکبر مهدویان، تهران، انتشارات مرکز مدیریت دولتی، چاپ اول، جلد دوم

-هیکس وگولت (1376).تئوریهای سازمان و مدیریت، ترجمه گویل کهن، تهران، نشر دوران